نگاهی به ریشه‌های «نظریه صفات شخصیت» در اخلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

مطالعه «روان‌شناسی صفات» و «اخلاق» به روشنی تشابهی را بین مبانی آنها درباره شخصیت به ذهن متبادر می‌سازد. ذهنیت اقتباس نظریه‌ صفات از اندیشه‌های اخلاقی ساده‌ترین فرضیه ممکن در این زمینه است. در مقاله حاضر، به بررسی ریشه‌های روان‌شناسی صفات در اخلاق پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا رویکرد صفات در موضوع شخصیت مورد مطالعه قرار گرفته و سپس با مهم‌ترین نظریه‌های اخلاقی، یعنی نظریه افلاطون، ارسطو، ابن‌سینا، فیض کاشانی، نراقی، غزالی و دیگران این بحث را پی گرفته‌ایم. شواهد نشان می‌دهد که تبیین شخصیت بر اساس صفات یک رویکرد غالب در حوزه اخلاق بوده و طی سال‌ها این روند ادامه یافته است. به‌خصوص همگرایی و تشابه‌های زیادی بین نظریه صفات و دیدگاه‌ غزالی به چشم می‌خورد. یافته‌های پژوهش نشانگر آن است که روش کار غزالی در توصیف شخصیت و طبقه‌بندی افراد بر مبنای یک نوع «تحلیل عاملی ساده» بوده است؛ بنابراین، می‌توان گفت، اگرچه به‌طور عمده روان‌شناسی صفات در دهه‌های 1940 تا 1970 و با کارهای آلپورت، کتل و آیسنگ رسمیت یافت، اما منشأ بررسی صفات به دانشمندان اخلاق، از جمله افلاطون، ارسطو، ابن‌سینا، ابن‌مسکویه، نراقی و غزالی برمی‌گردد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Overview of the Bases of "Personality Traits Theory" in Ethics

نویسنده [English]

  • Mohammad Sadegh Shojaee
چکیده [English]

The study of traits psychology and ethics reveal a similarity of their bases about personality. The simplest hypothesis is the derivation of traits theory from ethics. In this article, the basis of traits psychology in ethics is analyzed. In this way, the approach of traits in personality is studied. Then, the most important ethical theories such as Plato’s, Aristotle’s, Avicenna’s, Feiz Kashani’s, Naraghi’s, Ghazali’s and others’ are discussed. The observations show that explanation of personality based on traits has been a dominant approach in the field of ethics, for many years. Especially, considerable conversion and similarity exists between the traits theory and Ghazali’s view. The research findings show that Ghazali’s approach to personality description and people’s categorization has been based on a simple subjective analysis. Thus, it can be said that eventhough traits psychology has been popular in 1940’s to 70’s with the works of Allport and Cattel, but the basis of traits analysis returns to ethical scholars such as Plato, Aristotle, Avicenna, Ibn Moskevayh, Naraghi and Ghazali

کلیدواژه‌ها [English]

  • traits psychology
  • Ethics
  • Islamic psychology
  • the relation of psychology and ethics