اثربخشی مناسک حج بر سلامت روانی حجاج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و اثربخشی آن بر سطح سلامت عمومی حجاج با روش شبه تجربی طراحی و اجرا گردید. جامعه‌ی آماری عبارت بود از مجموع 22500 نفر زائران کاروان‌های حج تمتع سال 1385 از استان تهران، 105 نفر شامل 62 مرد و 43 زن از 3 کاروان به عنوان نمونه‌ی در دسترس، انتخاب و پرسش‌نامه‌ی سلامت عمومی (28-GHQ)، یک ماه قبل و چند روز پس از انجام مناسک حج، به عنوان پیش‌آزمون و پس‌آزمون و یک ماه پس از بازگشت، به عنوان مرحله‌ی پیگیری اجرا گردید. داده‌های جمع‌آوری‌شده به وسیله‌ی آزمون t وابسته و t مستقل و تحلیل واریانس یک‌راهه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهند که:الف. نمره‌ی کل سلامت عمومی آزمودنی‌ها، در پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون، به‌طور معنی‌داری بیشتر شده است. این تفاوت معنی‌دار در خرده‌مؤلفه‌های سلامت عمومی نشانه‌های بدنی، اضطراب، نارساکنش‌وری اجتماعی و افسردگی نیز مشاهده گردید؛ ب. با مقایسه‌ی مرحله‌ی پیش‌آزمون و پیگیری نمره‌ی کل سلامت عمومی و دو خرده‌مؤلفه‌ی اضطراب و افسردگی تفاوت معنی‌دار مشاهده شد؛ ج. نمره‌ی کل سلامت عمومی وخرده‌مؤلفه‌های نشانه‌های مرضی، اضطراب و افسردگی در مرحله‌ی پیگیری نسبت به پس‌آزمون، به‌طور معنی‌داری تغییر یافت؛ د. جنس، سن، سطح تحصیلات و سابقه‌ی تشرف به عمره و حج در نتایج مؤثر نبود. نتایج نهایی نشان دادند که انجام مناسک حج سطح سلامت روانی آزمودنی‌ها را افزایش می‌دهد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of the effectiveness of hajj rituals in the mental health of hojjaj

نویسنده [English]

  • Mohammad-Reza Ahmadi
چکیده [English]

 
This quasi-experimental research aims to study psychological dimensions of Hajj rituals (Manasek-e-Hajj) and its effectiveness in the general health of hojjaj. Its population is composed of 22500 pilgrims who registered in Tehran Province. Among them, 105 subjects (62 males, 43 females) were selected as sample and were asked to fill GHQ (General Health Questionnaire) before and after their travel (pre-test and post-test). Data collected were analyzed using dependent and independent T-test and one-way ANOVA. Research findings indicate that a) general health total number of hojjaj in post-test stage improved significantly compared to pre-test stage; b) based on comparing pre-test and follow-up stages, general health of hojjaj and components "anxiety" and "depression" were significantly different; c) general health total number of hojjaj as well as status of symptoms, anxiety and depression in follow-up stage changed significantly compared to post-test stage; d) research findings were not affected by factors like sex, age, education level and previous experience in hajj. Finally, it was concluded that doing hajj rituals increases general health of hojjaj.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hajj rituals
  • Psychological dimensions
  • mental health
  • Religiousness