ساخت و ارزیابی روان‌سنجی مقیاس دینداری نوجوانان دبیرستانی ایران

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناسی‌ارشد مشاوره دانشگاه تهران

4 کارشناسی ارشد مشاوره دانشگاه تهران

چکیده

بر اساس مطالعات انجام­شده بسیاری از کشش­های مذهبی و تحولات دینی در دوران نوجوانی شکل می­گیرد. هدف از پژوهش حاضر ساخت ابزاری روا و معتبر به­منظور سنجش دینداری نوجوانان بود. روش پژوهش در این مطالعه از نوع توصیفی بود. پژوهش حاضر شامل دو فاز ساخت و استانداردسازی بود. بدین منظور در فاز ساخت 90 گویه به عنوان مخزن آیتم تهیه شد که در انتهای این فاز مقیاس مقدماتی با 42 گویه تهیه شد. در فاز استانداردسازی نسخه نهایی بر اساس داده­های 849 دانش­آموز دبیرستانی 6 منطقۀ شهر تهران -که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای انتخاب شدند- با 36 گویه فراهم شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی گروه مدرج­سازی بیانگر وجود سه عامل باور دینی، عواطف دینی و رفتار دینی بود. همچنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی گروه روایی­یابی نیز حاکی از برازش مناسب­تر ساختاری با سه عامل نظری است. بررسی اعتبار آیتم­ها، زیرمقیاس­ها و کل مقیاس مدل نهایی نشان داد دامنۀ ضرایب همگونی درونی زیرمقیاس­ها بین 92/0 تا 88/0 است. ضرایب همبستگی نمرۀ آیتم­ها با نمرۀ کل زیرمقیاس مربوطه 46/0 تا 76/0 است. بحث در نتایج نیز مشخص کرد مقیاس دینداری نوجوانان از ویژگی­های روان­سنجی مناسب برخوردار است و می­توان از آن به‌عنوان ابزاری مناسب در مجموعه­های پژوهشی با نوجوانان مسلمان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Formulation of a Therapy Protocol According to the Mindfulness Based on the Activation of Spiritual-Islamic Schemas in the Students' Marital Satisfaction

نویسندگان [English]

  • Mohammad Khodayari Fard 1
  • Saeed Akbari Zardkhaneh 2
  • Ramin Hashemi Geshnigani 3
  • Mohammad Javad Fahimifar 4
1 Faculty Member of University of Tehran
2 Faculty Member of Shahid Beheshti University
3 M.A. in Counseling, University of Tehran
4 M.A. in Counseling, University of Tehran
چکیده [English]

The aim of this study was to formulate a therapy protocol according to the mindfulness based on the activation of spiritual-Islamic schemas in the girl students' marital satisfaction. The population was all girl students studying in the Islamic Azad University in the city of Kangavar, in 2016-2017. 28 students who got the lower scores in the marital satisfaction were voluntarily selected and were randomly placed into the test and control groups of 14. The two groups completed the Jadiri's marital satisfaction questionnaire, once before the test, one time immediately after the test, and once a month after the intervention. The data were analyzed with the help of both one-way ANOVA and multi-way ANOVA tests. The findings showed that the researcher-formulated therapy protocol can significantly increase the level of marital satisfaction among students. This increase also happened in the follow-up phase. As a result, the therapy protocol of mindfulness based on the spiritual-Islamic schemas is a proper way to increase the level of marital satisfaction among the couples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mindfulness
  • spiritual-Islamic schemas
  • marital satisfaction
  • family psychology
  • couple therapy

مراجع

1. امیری، سیاوش (1385)، سنجش دینداری دانش‌آموزان و بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن، جهاد دانشگاهی دانشگاه کرمانشاه.
2. بازرگان، عباس؛ زهره سرمد، و الهه حجازی (1376)، روش تحقیق در علوم رفتاری، تهران، نشر آگاه.
3. خدایاری‌فرد، محمد؛ سیما سماواتی و سعید اکبری زردخانه (1388)، «آماده‌سازی مقیاس دینداری برای جمعیت دانش‌آموزی»، فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، ش20، ص107−128.
4. خدایاری‌فرد، محمد؛ سعید اکبری زردخانه؛ محسن پاک‌نژاد؛ باقر غباری بناب؛ محسن شکوهی یکتا؛ علی‌نقی فقیهی؛ غلامعلی افروز؛ عباس رحیمی‌نژاد؛ مسعود آذربایجانی؛ خسرو باقری نوع‌پرست؛ آر. پی نرسیسیانس؛ یونس حمامی لاله‌زار؛ شیوا خلیلی؛ سیدحسین سراج‌زاده؛ یونس نوربخش؛ سیدمحسن فاطمی؛ حمید کثیری؛ زهرا قیامی؛ رضا پورحسین و حیدرعلی هومن (1395)، «ساخت مقیاس بین‌المللی دینداری با رویکرد مقایسه بین فرهنگی»، مجله روان‌شناسی، ش1، ص3−20.
5. خدایاری‌فرد، محمد؛ باقر غباری بناب؛ علی‌نقی فقیهی؛ محسن شکوهی یکتا و احمد به‌پژوه (1387)، «آماده‌سازی و هنجاریابی مقیاس سنجش دینداری در جامعۀ دانشجویی»، فصلنامه روان‌شناسی و علوم تربیتی، ش80، ص23−46.
6. خدایاری‌فرد، محمد؛ عباس رحیمی‌نژاد؛ باقر غباری بناب؛ محسن شکوهی یکتا؛ علی‌نقی فقیهی؛ مسعود آذربایجانی؛ غلامعلی افروز؛ حیدرعلی هومن؛ مرتضی منطقی؛ محسن پاک‌نژاد؛ سیدحسین سراج‌زاده؛ سیدمحسن فاطمی؛ سعید اکبری زردخانه؛ ولی‌الله فرزاد؛ خسرو باقری نوع‌پرست؛ به‌پژوه، احمد؛ بهرامی احسان، هادی (1389)، «مدل سنجش دینداری و ساخت مقیاس آن در سطح ملی»، فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، ش1، ص1−24.
7. خدایاری‌فرد، محمد؛ عباس رحیمی‌نژاد؛ باقر غباری بناب؛ محسن شکوهی یکتا؛ علی‌نقی فقیهی؛ مسعود آذربایجانی؛ غلامعلی افروز؛ حیدرعلی هومن؛ مرتضی منطقی؛ محسن پاک‌نژاد؛ سیدحسین سراج‌زاده؛ سیدمحسن فاطمی؛ سعید اکبری زردخانه؛ ولی‌الله فرزاد؛ خسرو باقری نوع‌پرست؛ احمد به‌پژوه؛ بهرامی احسان، هادی (1388)، «آماده‌سازی مقیاس دینداری و ارزیابی سطوح دینداری اقشار مختلف جامعۀ ایران»، گزارش پژوهشی، سازمان ملی جوانان، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
8. زارع، مریم (1384)، بررسی تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
9. سراج‌زاده، حسین (1375)، بررسی تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینی جوانان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
10. سیف، علی‌اکبر (1386)، روش‌های اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، چ7، تهران: دوران.
11. غیاثوند، احمد (1380)، بررسی فرایند جامعه‌پذیری دینی جوانان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
12. قاسمی، وحید (1392)، مدل‌سازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد AmosGraphics، تهران: جامعه‌شناسان.
13. لطف‌آبادی، حسین (1381)، «روان‌شناسی رشد اخلاقی ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی» (قسمت دوم)، فصلنامه علوم انسانی−اجتماعی حوزه و دانشگاه، ش31، ص4−35.
14. محسنی تبریزی، علیرضا و مهدی نوروزی گودرزی (1389)، «بررسی تأثیر میزان دینداری در کاهش ارتکاب رفتار مجرمانه جوانان»، مجله مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، ش2، ص169−188.
15. مکارم، سپیده و زهرا زنجانی (1392)، «رابطه دینداری فرد، خانواده و اعتقاد به پیامدهای مصرف مواد با میزان مصرف مواد مخدر»، فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد، س7، ش28، ص75−88.
16. مهدوی، مهدی (1383)، سنجه‌های دینداری بررسی تجربۀ دینداری کاربران اینترنتی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
17. میرزایی، حسن‌علی (1381)، بررسی نگرش فرهنگی دانشجویان کارشناسی روزانۀ دانشگاه تبریز و برخی عوامل مرتبط بر آن، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
18. هومن، حیدرعلی (1391)، مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل، تهران: سمت.
19. Abdel-Khalek. A. M. (2012), Happiness, health, and religiosity: significant associations among Lebanese adolescents. Mental Health, Religion & Culture, 17 (1), 30–38.
20. Abu Raiya, H (2006), A psychological measure of Islamic religiousness: Evidence for relevance, reliability, and validity. Bowling Green, OH: Unpublished doctoral dissertation, Bowling Green State University.
21. Adamczyk, A. & Palmer, I. (2008), Religion and initiation into marijuana use: The deterring role of religious friends. Journal of Drug Issues. 38 (3): 717-741.
22. Barton, A. L., Snider, J., Vazsonyi, A. T., & Cox, J. L. (2014), Adolescent Religiosity as a Mediator of the Relationship Between Parental Religiosity and Adolescent Health Outcomes. Journal of religion and health. 53 (1): 86-94.
23. Bentler, P. M. & Bonnet, D. C. (1980), Significance Tests and Goodness of Fit in the Analysis of Covariance Structures. Psychological Bulletin, 88 (3), 588-606.
24. Bentler, P. M. (1990), Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107, 238-246.
25. Byrne, B. M. (1998), Structural Equation Modeling with LISREL, PRELIS and SIMPLIS: Basic Concepts, Applications and Programming. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
26. Delva, J., Andrade, F. H., Sanhueza, G., & Han, Y. (2013), Associations of maternal and adolescent religiosity and spirituality with adolescent alcohol use in Chile. Implications for social work practice. 58 (2) 249–260.
27. Diamantopoulos, A., & Siguaw, J. A. (2000), Introducing LISREL. London: Sage Publications.
28. Dittes, J. E. (1971), Cnceptual drviation and statistical rigor. Journal for the Scientific Study of Religion, 10: 393- 395.
29. Ford, J. A. & T. D. Hill (2012), Religiosity and adolescent substance use: evidence from the national survey on drug use and health. Substance use & misuse. 47 (7): 787-798.
30. Francis, (1992), Christian Moral Values scale, measures of religiosity. chapter 7, 247-243.
31. French, D. C., Purwono, U., & Rodkin, P. C. (2012), Religiosity of adolescents and their friends and network associates: Homophily and associations with antisocial behavior. Journal of Research on Adolescence. 22 (2): 326-332.
32. Glorck & Stark (1966), Dimensions of religion commitment. The measured of religiosity, chapter 8. 279-292.
33. Gorsuch, R. L. (1984), Measurement: The boon and bane of investigation of religion. American Psychologist, 39, 229- 239.
34. Hill, P. C., & Hood, R. W. (1999), Measures of religiosity. Birmingham, AL: Religion Education press.
35. Hu, L., & Bentler, P. M. (1999), Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
36. Hunt, R., & King, M. (1971), The intrinsic-extrinsic concept: A Review and evaluation. Journal for the Scientific Study of Religion, 10: 339-356.
37. Jackson, C. & Francis, L. (2004), Are interactions in Gray's reinforcement sensitivity hypothesis. Personality and individual differences, 36, 1197-1209
38. MacCallum, R.C., Browne, M.W., and Sugawara, H., M. (1996), Power Analysis and Determination of Sample Size for Covariance Structure Modeling. Psychological Methods, 1 (2), 130-49.
39. Maltby, J. (1998), Church attendance and anxiety change. Journal of Social Psycology, 138(4): 537-538.
40. Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennet, N., Lind, S., & Stilwell, C. D (1989), Evaluation of Goodness-of-Fit Indices for Structural Equation Models. Psychological Bulletin, 105 (3), 430-45.
41. Nunnally, J, O. (1986), Psychometric theory. New York: McGraw- Hill.
42. Sahin, A. & Francis, L. J. (2002), Assessing attitude toward Islam among Muslim adolescents: The psychometric properties of the Sahin-Francis Scale. Muslim Education Quarterly, 19 (4), 35–47.
43. Sciarra, D. T. & Gushue, G. V. (2003), White racial identity development and religious orientation. Journal of Counseling and Development, 81, 473-482.
44. Spilka, B., Hood, R. W., Hunsberger, B. & Gorsuch, R. (2003), The psychology of Religion: An Empirical Approach (3th edition). New York: Guilford pres.
45. Steiger, J. H. (1990), Structural model evaluation and modification. Multivariate Behavioral Research, 25, 214-12.
46. Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D., F., & Summers, G (1977), Assessing Reliability and Stability in Panel Models. Sociological Methodology, 8(1), 84-136.
47. Wilde, A. & Joseph, S. (1997), Religiosity and personality in a Moslem context. Personality and Individual Differences, 23, 899–900.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار