اثربخشی الگوی کوتاه مدت «درمانگری چندبعدی معنوی(SMP)» بر «مهار نشانگان افسردگی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی

2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد کرج

4 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر «الگوی کوتاه مدت درمانگری چندبعدی معنوی» بر «مهار نشانگان افسردگی» شکل گرفت. طرح پژوهش از نوع نیمه تجربی، با روش پیش آزمون، پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری را مبتلایان به افسردگی مراجع کننده به «مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی مشهد» و «مرکز مشاوره با رویکرد دینی» حرم مطهر تشکیل دادند. که با رعایت ملاک های ورود و خروج، 40 مراجع انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای گرفتند. ابزار پژوهش «پرسشنامه افسردگی بک» و «پرسشنامه خودپنداره- خداپنداره جان بزرگی» بود. گروه آزمایش در 12 جلسه یک و نیم ساعته مداخله را دریافت کردند. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد بین دو گروه در نشانگان افسردگی، کاهش معناداری وجود داشت. این مداخله با اصلاح خودپنداره (تصویر ساختگی از خود) و خداپنداره (تصویر ساختگی از خدا) زمینه تقویت و ایجاد تصویر واقعی از خود و تصویر واقعی از خدا را نیز فراهم کرده و مکانیزم درمان و پایداری نتایج را تامین می کند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of the Short-Term Pattern of Spiritually Multidimensional Psychotherapy (SMP) on Controlling the Depression Symptoms

نویسندگان [English]

  • Morteza Rohani 1
  • Masoud Janbozorgi 2
  • Hasan Ahadi 3
  • Mohammad Reza Beliad 4
1 Psychology Department, Faculty of Education Sciences and Psychology
2 Research Institute of Hawzah and University
3 Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Karaj
4 Faculty of Psychology, Islamic Azad University
چکیده [English]

This study aimed to investigate the effectiveness of the short-term pattern of Spiritually Multi-dimensional Psychotherapy (SMP) on controlling the depression symptoms. This study was semi-experimental with a pre-test and post-test design and a control group. The population was the depressed visitors referring to the Counseling Center of Mashhad University of Medical Sciences and the Religious Counseling Center of Holy Shrine. According to the criteria for entry and exit, 40 visitors were selected and randomly placed into test and control groups. The study applied the Beck's depression inventory and the Janbozorgi's self-concept and God-image questionnaire. The test group received interventions during 12 one-half-hour sessions. The covariance analysis showed that in terms of the depression symptoms, there was a significant decrease in two groups. These interventions prepare the context of improving and making a real self-image and a real God-image and provide a mechanism of treatment and the sustainability of results by modifying the self-concept (a fictitious self-image) and God-image (a fictitious God-image)

کلیدواژه‌ها [English]

  • spiritually multi-dimensional psychotherapy
  • depression
  • God-image
  • self-concept
  • spirituality therapy

مراجع

1. آرون تی. بک، دیوید ای. کلارک (1393)، کتاب‌کار نگرانی و اضطراب (راه‌حل شناختی ‌رفتاری)، ترجمه فرزین رضاعی، تهران: ارجمند.
2. آقاخانی، نادر؛ مهدی ترابی؛ افشین حضرتی؛ وحید علی‌نژاد؛ غلامرضا اسم‌حسینی و علیرضا نیکونژاد (1395)، «ارتباط بین سلامت معنوی و افسردگی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه»، مجله پزشکی ارومیه، س27، ش8، ص642−649.
3. ابن‌شعبه حرانی، حسن (1404ق)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین حوزه.
4. اکوچکیان، شهلا؛ اکبر حسن‌زاده و حمیده محمدشریفی (1387)، «ارتباط حمایت اجتماعی با راهبردهای مقابله با استرس در پرستاران بخش روان‌پزشکی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، ش69، ص41−46.
5. الیس، آلبرت (1382)، هیچ چیز نمی‌تواند ناراحتم کند آره هیچ چیز، ترجمه مهرداد فیروزبخت و وحیده عرفانی، تهران: مؤسسه خدمات رسا.
6. بهرامی دشتکی، هاجر؛ حمید علیزاده؛ باقر غباری‌بناب و ابوالفضل کرمی (1385)، «اثربخشی آموزش معنویت به شیوه گروهی بر کاهش افسردگی دانشجویان»، پژوهش‌های مشاوره (تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره)، س5، ش19، ص49−72.
7. بهرامی احسان، هادی (1381)، «رابطه بین جهت‌گیری مذهبی، اضطراب و حرکت خود»، مجله روان‌شناسی 24، س6، ش4، ص336−347.
8. پروچسکا، ج. و نورکراس، جی. سی (1395)، نظریه‌های روان‌درمانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش، (انتشار به زبان اصلی، 2010).
9. جان‌بزرگی، مسعود (1395)، «روان‌درمانگری چندبعدی معنوی، فعال‌سازی عمل معنوی و اثربخشی آن بر مشکلات روان‌شناختی مراجعان مضطرب»، پژوهشنامه روان‌شناسی اسلامی، س2، ش3، ص۸−39.
10. جان‌بزرگی، مسعود (1397)، درمان چندبعدی معنوی: یک رویکرد مشاوره و درمان خداسو، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11. جان‌بزرگی، مسعود (1386)، «جهت‌گیری مذهبی و سلامت روانم»، پژوهش در پزشکی، ش4، ص345−350.
12. جان‌بزرگی، مسعود (1394)، «اصول روان‌درمانگری چندبعدی معنوی»، پژوهشنامه روان‌شناسی اسلامی، س1، ش1، ص9−45.
13. حسن‌آبادی، حسین (1385)، بررسی اثربخشی گروه درمانی معنوی−مذهبی در افزایش عزت نفس زندانیان مرد زندان مرکزی مشهد، رساله دکتری، دانشگاه تربیت معلم تهران.
14. حسن‌پور، معصومه و علی‌اکبر میرنادری (1386)، «بررسی تأثیر هشت هفته حرکات ایروبیک بر میزان افسردگی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر سال اول دوره متوسطه ناحیه 2 خرم آباد»، مجله حرکت، ش52، ص44−51.
15. حجتی، حمید؛ شمس‌الملوک جلال‌منش و محمد فشارکی (1387)، «اثر بی‌خوابی بر سلامت عمومی پرستاران شیفت شب شاغل در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی گلستان»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، س11، ش3، ص70−75.
16. حمید، نجمه و اکرم کاویانی بروجنی (1395)، «اثر روان‌درمانی شناختی−رفتاری مذهب‌محور بر افسردگی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ایدز»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، س18، ش2، ص69−76.
17. حسینیان، سیمین؛ کاترین منوچهری و زهرا علوی (1383)، بررسی و مقایسه رابطه سلامت روان و احساس معناجویی در دانشجویان دختر خوابگاهی مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا، مقاله ارائه شده در دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
18. شولتز، دوآن و شولتس، سیدنی آلن (1396)، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
19. سلیگمن، م. پ. و روزنهان، د. (1379)، آسیب‌شناسی روانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: مؤسسه نشر دلاوران (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1996).
20. روحانی، مرتضی؛ علیرضا رجایی؛ سیدعلی کیمیایی؛ جواد ملک‌زاده و حمیدرضا بهنام وشانی (1392)، «تأثیر آموزش شناختی−رفتاری دینی بر احساس ناامیدی، بی‌ارزشی و نارضایتی از زندگی در پرستاران»، فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، س2، ش3، ص45−55.
21. روحانی، مرتضی؛ مسعود آذربایجانی؛ مسعود جان‌بزرگی؛ عباس پسندیده؛ سیدمحمد ضیایی؛ کاظم رسول‌زاده طباطبایی؛ محمدحسن حسن‌زاده و جواد بهادرخان (1396)، الگوی راهبردی مشاوره با رویکرد دینی، مشهد: انتشارات قدس رضوی.
22. سبکتکین، مریم؛ بهرام پورقاسم گرگری؛ سلطانعلی محبوب و نصرت‌الله پورافکاری (1386)، «بررسی وضعیت اسید فولیک و ویتامین 12B در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی»، مجله پزشکی ارومیه، ش2، ص112−119.
23. ساعدی، داریوش؛ مجتبی یکرنگ صفاکار و کیقباد فرید اراکی (1383)، «بررسی قطر عرضی بطن سوم مغز در تصویرهای توموگرافی کامپیوتری بیماران مبتلا به اختلال افسردگی عمده»، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، س11، ش43، ص771−780.
24. سرآبادانی تفرشی، لیلا (1396)، «رابطه خداپنداره و تحول روانی معنوی با افسردگی، اضطراب و استرس در دانشجویان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد قزوین.
25. شیلینگ، لوئیس (1391)، نظریه‌های مشاوره، ترجمه سیده خدیجه آرین، چ10، تهران: مؤسسه اطلاعات.
26. طهماسیان، کارینه؛ آسیه اناری؛ سمیرا کرملو و مهدیه شفیعی‌تبار (1388)، «تجربه افسردگی و طردشدگی از سوی همسالان در نوجوانان دارای بیماری مزمن»، فصلنامه روان‌شناسان ایرانی، ش21، ص7−14.
27. غباری‌بناب، باقر (1384)، استفاده از روش عفو و گذشت در اصلاح روابط بین فردی، تهران: معاونت دانشجویی و فرهنگی.
28. غباری‌بناب، باقر؛ عباس متولی‌پور و مجتبی حبیبی عسگرآبادی (1388)، «رابطه اضطراب و افسردگی با میزان معنویت در دانشجویان دانشگاه تهران»، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، س10، ش2، ص110−123.
29. گنجی، مهدی و حمزه گنجی (1393)، آسیب‌شناسی روانی براساس DSM5، تهران: نشر ساوالان.
30. مزلو، آبراهام (1386)، زندگی در اینجا و اکنون (هنر زندگی متعالی)، ترجمه مهین میلانی، تهران: انتشارات فراروان.
31. محمودی، فاطمه؛ محمود نجفی؛ شاهرخ مکوند حسینی و رضا پورحسین (1392)، «رابطۀ نخستین روان‌بنه‌های سازش‌نایافته با مفهوم خدا در دانشجویان»، مجله علوم روان‌شناختی، س12، ش47، ص286−299.
32. فلاحی، معصومه و الهه اسدی (1395)، «اثربخشی مثبت‌اندیشی و دعا بر اضطراب و افسردگی جوانان 17 تا 19 ساله»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، س17، ش3، ص118−125.
33. محمدزاده، علی و احمد عاشوری (1396)، «بررسی برخی همبسته‌های مذهبی افسردگی مرگ در بین دانشجویان»، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی ایران، س23، ش1، ص68−77.
34. مقیمی، جملیه؛ محمدرضا تمدن؛ شیدا ذوالفقاری و مجید میرمحمدخانی (1396)، «ارتباط روزه‌داری اسلامی با کیفیت زندگی، ناتوانی فیزیکی، فعالیت بیماری و افسردگی بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید»، مجله کومش، س19، ش66، ص36−42.
35. نوربالا، احمدعلی؛ بهزاد دماری و سهند ریاضی اصفهانی (1393)، «بررسی روند
شیوع اختلالات روانی در ایران»، دو ماهنامه علمی−پژوهشی شاهد، س21،
ش112، ص1−11.
36. نظری، طاهره؛ محمدتقی یاسمی؛ مهری دوست‌محمدی و کاظم نعمت‌زاده ماهانی (1381)، «بررسی میزان شیوع افسردگی و اضطراب در بیماران بستری در بخش‌های داخلی و جراحی»، مجله اندیشه و رفتار، ش2، ص18−25.
37. نظرپور، شهلا؛ مهناز مهرابی‌زاده هنرمند و صلاح‌الدین عنایتی (1386)، «مقایسه سلامت روانی پرستاران زن نوبت کار مختلف»، مجله علمی پزشکی، س6، ش4، ص431−438.
38. ولز، آ. (1391)، فراشناخت درمانی برای اضطراب و افسردگی، ترجمه مهدی اکبری، ابوالفضل محمدی و زهرا اندوز، تهران: ارجمند (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2009).
39. Asrow, A.B., Puchalski, C. M., & Sulmasy, D.P.(2001), Religion, spirituality, and health care: social, ethical, and practical consideration. American Journal of Medicinal, 110(4),283-287.
40. Allport, G. W. (1968), The Person in Psychology, Boston: Beacon Press.
41. Beck, A. T.; Weishar, M. E. (2014), "Cognitive Therapy", In: Corsini, R. J., Wedding, D. (Eds.). Current Psychotherapy (10th), Brooks/ Cole.
42. Desrosiers, A., and Miller, L. (2007), Relational spirituality and depression in adolescent girl .Journal of Clinical Psychology, 63(10), 1021-1037.
43. Erikson, E. H. (1959), Identity and the Life Cycle: Selected Papers, New York: International Universities Press.
44. Exline, J.J.(2008), Beliefs about God and forgiveness in a Baptist church sample, Journal of Psychology and Christianity, 27: 131-139.
45. Fehring, R. J., Miller, J. F., and Shaw, C. (1997), Spiritual well-being, religiosity, hope, depression, and other mood states in elderly people coping with cancer. Oncology Nursing Forum, 24, 663-671.
46. Frankl, V. (1959), Man's Search for Meaning, Boston: MA, Beacon Press.
47. Frankl, V. (1969), The will to Meaning: Foundations and Applications of Logo Therapy, New York: New American Library.
48. Fisher , P.L.,& Wells, A.(2008), Metacognitive therapy for obsessive-compulsive disorder: A case series. Journal of Behavior therapy and Experimental Psychiatry, 39, 117-132.
49. Gielen, P. J.; Draguns, D.; Fish, Jefferson M. (2008), Principles of Multicultural Counselling and Therapy Routledge, Taylor & Francis Group, LLC.
50. Heider, D., Matschinger, H., Bernert, S., Alonso, J., Brugha, T. S., Bruffaerts, R., de Girolamo, G., Dietrich, S., & Angermeyer, M. C. (2008), Adverse parenting as a risk factor in the occurrence of anxiety disorders. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 43(4), 266-272.
51. Haaga, D. A. F.,Dryden, W., Dancey, C.P., (1991), Measurement of rational-emotive therapy in outcome studies. Journal of rational-motive and Cognitive-behavior Therapy,9, 73-93.
52. Huffman, J.C., DuBois, C.M., et al., (2014), Feasibility and utility of positive psychology exercises for suicidal interpatients. Gen Hosp Psychiatry ; 36(1), 88-94.
53. Julien, D., O’Connor, K. P., Aardema, F., & Todorov, C. (2006), The specificity of belief domains in obsessive-compulsive disorder subtypes. Personality and Individual Differences, 41, 1205-1216.
54. Kendler, K. S., Liu, X. Q., Gardner, C. O., McCullough, M.E., Larson, D., & Prescott, C.A.(2003), Dimensions of religiosity and their relationship to lifetime psychiatric and substance use disorders. Am J Psychiatry. 2003 Mar;160(3):496-503
55. Krok,D.(2008), The role of spirituality in coping: Examining the relationships between spiritual dimensions and coping styles. Mental Health, Religion & Culture,11, 643-653.
56. koening , H. G. (2007), Spirituality and depression. Southern medical journal , 7 , 737 – 739.
57. Koenig H., McCullough، M.E. & Larson, D.B. (2001), Handbook of religion and healt,، University Press، Oxford. pp. 43–55.
58. Keeley, M.L., Storch, E.A., Merlo, L. J., Geffken, G.R. (2008), Clinical predictors of response to cognitive-behavioral therapy for obsessive-compulsive disorder. Clin Psychol Rev, 28, 118 – 130.
59. Noferesty, A., Rimaz,S., Fata,L., Asmar,M., Pasandideh,A., Shaeiri Mohhamad,R.(2015), The effectiveness of Positive psychotherapy in increasing happiness and psychlogical well-deing in people with depression symptoms: A multiple-baseline study. Positive Psychology Research. 2015; 1(1): 1-18.
[In Persion].
60. Priester, P. E.(2001), Cognitive behavioral treatment of obsessive-compulsive disorder with religious feature. Proceedings of the international congress on Religion and Mental Health, 24-47, Tehran, Iran 2001. P. 139.
61. Paragament, K.I.(1997), The psychology of religion and coping. New York: Guilford Press.
62. Rosal, M. C.,Ockene, I. S.,Ockene, J. K.,Barrett, S. V.,Ma, Y., andHebert, J. R. (1997), A longitudinal study of students depression at one medical school.Cad Amed,6, 542-546.
63. Ryan, M.E., and Twibell, R.S. (2000), Concerns, values, stress,coping, health and educational outcomes of college students who studied abroad. Journal of International Intercultural Relation, 24, 409-435.
64. Salsman, J.M.; Tramara, L.; Brechting; E.H. & Carlson, C.R.(2005), The link between religion and spirituality and psychological adjustment: The mediating role of optiomism and social support. Journal of Society for Personality and Social Psychology, 31(4), 522-535.
65. Tolin, D. F., Brady, R. E., & Hannan, S. E. (2008), Obsessional beliefs and symptoms of obsessive-compulsive disorder in clinical sample. Journal of Pschopathology and Behavioral Assessment, 30, 31-42.
66. Taylor, shelley E. (2016), Health Psychology, Published by McGraw-Hill Education, 2 Penn Plaza, New York, NY 10121. Copyright © 2015 by McGraw-Hill Education.
67. Vaccaro, B.(2007), Spirituality in the Treatment of a Man with Anxiety and Depression. Southern Medical Journal, 100(6),626-628
68. Wells, A.(2009), Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression. New York: Guilford.
Yong, J.E., Weinberger, A.D., & Beck, A.T. (2001), Cognitive therapy for depression. In D.Barlow (Ed.), linical handbook of psychological disorders (3rd ed., pp.264-308). New York: Guilford press

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار