اثربخشی آموزش «قدرشناسی مبتنی بر قرآن» و زمان بندی آن بر «شادی»، «رضایت از زندگی» و «امید» دانش‌آموزان

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی دانشگاه آزاد بروجن، بروجن، ایران

2 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

3 استادیار روان‌شناسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش «قدرشناسی مبتنی بر قرآن» بر «شادی»، «رضایت از زندگی» و «امید» دانش‌آموزان، با طرح پیش‌آزمون‌ـ‌­­پس‌آزمون باگروه کنترل و پیگیری بود. تعداد 75 نفر دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهرکرد با استفاده از روش نمونه‌‌گیری در دسترس انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل گمارده شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه‌های«امیدواری» اشنایدر، «رضایت از زندگی» داینر و «شادکامی» آکسفورد بود. گروه‌های مداخله بصورت هفتگی یا روزانه آموزش قدرشناسی را دریافت کردند. نتایج تحلیل واریانس ترکیبی نشان داد: 1. تاثیر آموزش قدرشناسی بر امید و شادی در مرحله پس آزمون و پیگیری معنادار بود؛ 2. تفاوت معناداری در رضایت از زندگی گروه ها دیده نشد؛ 3. تمرین روزانه قدرشناسی (به خلاف تمرین هفتگی)، افزایش قابل ملاحظه در میزان شادی گروه ها را نشان داد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Gratitude Education Based on Quran and Its Schedule on Happiness, Life Satisfaction, and Hope among Students

نویسندگان [English]

  • lala amiri vanany 1
  • qolamreza nikrahan 2
  • majid sadoqi 3
1 M.A. in Psychology, Islamic Azad University, Boroujen Branch, Boroujen, Iran
2 Assistant Professor of Psychology, Farhangian University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Psychology, University of Kashan, Kashan, Iran, Corresponding Author
چکیده [English]

The present research aimed to investigate the effectiveness of gratitude education based on Quran and its schedule on happiness, life satisfaction, and hope among students and it was conducted with a quasi-experimental method and pretest-posttest design with a control group and a follow-up phase. 75 second grade high school girl students were selected in the city of Shahrekord by the convenience sampling and they were randomly placed in two test groups and one control group. The research tool included the questionnaires of Schneider''s hopefulness, Diner''s life satisfaction, and Oxford happiness inventory. The intervention groups were received weekly or daily gratitude education. The analysis of combined variance shows that a) the gratitude education had a significant effect on hope and happiness in posttest and follow-up phases; b) there was not a significant difference among the groups in terms of life satisfaction; c) the daily gratitude exercise (unlike weekly exercise) considerably increased the level of happiness in groups

کلیدواژه‌ها [English]

  • gratitude
  • Quranic verses
  • happiness
  • life satisfaction
  • hope
  • girl students
  • second grade high school

مراجع

1. آقابابایی، ناصر (1389)، «نقش احساس قدردانی در رضایت از زندگی»، مجله روان‌شناسی و دین، ش11، ص36−52.
2. برومندزاده، نیلوفر و پرویز کریمی ثانی (1394)، «تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های معنوی بر سلامت عمومی و اضطراب دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر تبریز»، آموزش و ارزشیابی، س8، ش31، ص9−23.
3. بیانی، علی‌اصغر؛ عاشورمحمد کوچکی و حسنیه گودرزی (1386)، «اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی»، روان‌شناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی)، س3، ش11، ص259−265.
4. پاکوفته، نسرین، و پروانه کریمی (1394)، «تأثیر آموزش معنویت‌درمانی بر شادکامی دانشجویان»، دومین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی، روان‌شناسی، مشاوره و آموزش در ایران، تهران.
5. پرچم، اعظم و زهرا محققیان (1390)، «بررسی تطبیقی راهکارهای ایجاد و افزایش امید»، معرفت، س20، ش5، ص99−113.
6. جان‌بزرگی، مسعود (1386)، «ﺟﻬﺖ‌گیری مذهبی و ﺳﻼﻣﺖ روان»، پژوهش در پزشکی، س36، ش4، ص345−350.
7. سروریان، زهرا و محمداحسان تقی‌زاده (1394)، «اثربخشی معنادرمانی بر عزت نفس و شادکامی دختران نوجوانان»، کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین پژوهشی در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران.
8. صادقیان، عفت؛ مهناز مقدری کوشا و سمیرا گرجی (1389)، «بررسی وضعیت سلامت روانی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر همدان در سال تحصیلی 1387−1388»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، س17، ش3، ص39−45.
9. طباطبایی، محمدحسین (1374)، تفسیر المیزان، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی.
10. علی‌پور، احمد و احمدعلی نوربالا (1378)، «بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه‌های تهران»، فصلنامه اندیشه و رفتار، س5، ش2، ص27−39.
11. عیسی‌زادگان، علی؛ حمزه سلمانپور؛ عزت‌الله احمدی و ابوالفضل قاسم‌زاده (1395)، «نقش تمایل به بخشش، قدردانی، امید و بهزیستی ذهنی در رضایت زندگی»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، س11، ش42، ص11−18.
12. کمری، سمیه و محبوبه فولاد چنگ (1395)، «اثربخشی آموزش معنویت‌درمانی مبتنی بر مثبت‌نگری بر میزان امید و رضایت از زندگی نوجوانان»، پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، س6، ش11، ص5−23.
13. ملکی پیربازاری، معصومه؛ ربابه نوری و غلامرضا صرامی (1390)، «حمایت اجتماعی و علائم افسردگی: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی»، روان‌شناسی معاصر، س6، ش2، ص26−34.
14. نورانی، امیرحسین؛ محمدمهدی شمسائی و محمدباقر صابری زفرقندی (1394)، «اثربخشی آموزش مهارت‌های معنوی گمان نیک به خداوند ومعنادرمانی مبتنی بر قرآن بر شادکامی بیماران ام اس»، نخستین کنگره بین‌المللی جامع روان‌شناسی ایران، تهران.
15. نیکراهان، غلامرضا و لیلا امیری (1396)، دسته‌بندی آیات شکرگزاری براساس تقسیم‌بندی انجام شده توسط مرکز آموزش تخصصی تفسیر و علوم قرآن حوزه علمیه قم (سال1393) کتاب فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله حکم شکر.              
http://lib. eshia. ir/10061/11/441/2278
16. Al-Seheel, A. Y., & Noraini, M., & Noor, N. M. (2016), Effects of an Islamic-based gratitude strategy on Muslim students’ level of happiness. Mental Health, Religion & Culture, 19(7), 686-703.
17. Baily, T., Winnieeng, F., Frisch, M. B., & Snyder, C. R. (2007), Hope and optimism as related to life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 2(3), 168-175.
18. Behzadipour, S., Sadeghi, A., & Sepahmansour, M. (2016), A Study on the Effect of Gratitude on Happiness and Well Being. Asian Journal of Health Psychology, 1(2), 65-72.
19. Bränström, R. (2013), Frequency of positive states of mind as a moderator of the effects of stress on psychological functioning and perceived health. BMC Psychology, 1, p. 13
20. Bryant, F. B., & Cvengros, J. A. (2004), Distinguishing hope and optimism: Two sides of a coin, or two separate coins? Journal of Social and Clinical Psychology, 23(2), 273-302.
21. Chan, D. W. (2013), Subjective well-being of Hong Kong Chinese teachers: The contribution of gratitude, forgiveness, and the orientations to happiness. Teaching and Teacher Education, 32, 22-30.
22. Costello, J., Erkanli, . A, & Angold, A. (2006), Is there an epidemic of child or adolescent depression? Journal of Child Psychology Psychiatry, 47(12), 1263-71.
23. Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985), The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment, 49(1), 71-75.
24. Diener, E., & Chan, M. Y. (2011), Happy people live longer. Subjective well-being contributes to health and longevity. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 3(1), 1-43.
25. Droogenbroeck, F. V., Spruyt, B., Keppens G. (2018), Gender differences in mental health problems among adolescents and the role of social support: results from the Belgian health interview surveys 2008 and 2013. BMC psychiatry, 18 (1), 6.
26. Far, NS., Sheikhi, H., & Pour, ZJ. (2013), Effectiveness of group reality therapy in increasing the students' happiness. International Journal of Psychology and Behavioral Research, 2(2), 65-70.
27. Gunnell, D. , Kidger, J., & Elvidge, H. (2018), The adolescent mental health in crisis. BMJ 2018;361:k2608 doi: 10. 1136/bmj. k2608 (Published 19 June 2018)
28. Hayashi, M., & Motomura, N. (2008), Mental Health of High School Students: Sense of Coherence and Selfesteem. Memoirs of Osaka Kyoiku University. The Division III, Science and Applied Science, 57(1), 49-54.
29. Hill, P. L., Allemand, M., & Roberts, B. W. (2013), Examining the pathways between gratitude and self-rated physical health across adulthood. Personality and Individual Differences, 54(1), 92-96.
30. Hirsch, J. K., Sirois, F. M., & Lyness, J. M. (2011), Functional impairment and depressive symptoms in older adults. Mitigating effects of hope. British Journal of Health Psychology, 16(4), 744–760.
31. Ho, M. Y., Cheung, F. M., Cheung, S. F. (2010), The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and Individual Differences, 48(5), 658-663.
32. Huffman, J. C., Beale E. E., Celano C. M., Scott R. B., Belcher, A. M., Moore, S. V., Suarez L., Motiwala, S. R., Gandhi, P. U., Gaggin, H. K., Januzzi, J. L. (2016), Effects of optimism and gratitude on physical activity, biomarkers, and readmissions after an acute coronary syndrome: the Gratitude Research in Acute Coronary Events study. Circ Cardiovasc Qual Outcomes, 9 (1), 55-63.
33. Khan, M. A., Shirazi, M., & Ahmed, M. (2011), Spirituality and life satisfaction among adolescents in India. Journal of Subcontinent Researches, 3(7), 71-84.
34. Lambert, N. M, & et al. (2009), More Gratitude, Less Materialism, The Mediating Role of life satisfaction. The journal of positive psychology, 4 (1), 32-42.
35. Lyubomirsky, S. (2008), The how of happiness; A new approach to getting the life you want. New York, The Penguin press.
36. Lyubomirsky, S., King, L. and Diener E. (2005), The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological bulletin, 131 (6), 803.
37. Maknight, D. (2005), An investignation into the relationship between spirituality and life satisfaction. www. proqest. com.
38. Mascaro, N., & Rosen, D. H. (2005), Existential meaning's role in the enhancement of hope and prevention of depressive symptoms. Journal of Personality, 73(4), 985-1014.
39. Raja Mahmoud, J. (2011), The relationship of anxiety, coping, thinking style, life satisfaction, social support, and selected demographics among young adult college students. PhD thesis, University of Kentucky.
40. Shamsuddin, K., Fadzil, F., Ismail, WSW., Shah, SA., Omar, K., Muhammad, NA. & et al. (2013), Correlates of depression, anxiety and stress among Malaysian university students. Asian Journal of Psychiatry, 6(4), 318-23.
41. Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005), Positive psychology progress: Empirical validation of interventions. American Psychologist, 60 (5), 410–421.
42. Sheldon, K. M., Lyubomirsky S. (2012), The Challenge of Staying Happier: Testing the Hedonic Adaptation Prevention Model. Personality and Social Psychology Bulletin; 38 (5), 670-680.
43. Singh, B., Salve, S., & Shejwal, B. R. (2017), Role of gratitude, personality, and psychological well-being in happiness among young adults. Indian Journal of Health & Wellbeing, 8(6), 432-435.
44. Snyder, C. R. (2000), Hand book of hope. NewYork: Academic Press.
45. Snyder, C. R., & Lopez, S, G. (2007), Positive Psychology, New York Published by Oxford University Press, Inc.
46. Suldo, S. M., Savage, J. A., & Mercer, S. H. (2014), Increasing middle school students’ life satisfaction: Efficacy of a positive psychology group intervention. Journal of happiness studies, 15(1), 19-42.
47. Thakre, N. (2013), Satisfaction with life and hope in youth. Indian Journal of Positive Psychology, 4(2), 347–349
48. Sund, AM., Larsson, B., & Wichstrom, L. (2011), Prevalence and characteristics of depressive disorders in early adolescents in Central Norway Child Adolesc Psychiatry Ment Health, 5 (1), 28-35.
49. Twenge, J. M., Joiner, T. E., Rogers, M. L., & Martin, G. N. (2018), Increases in depressive symptoms, suicide-related outcomes, and suicide rates among US adolescents after 2010 and links to increased new media screen time. Clinical Psychological Science, 6(1), 3-17.
50. Weiten, W., & Dunn, S. D. (2014), Psychology applied to modern life: adjustment in the 21st century. Mason:Cengage Learning.
51. Wong, S. S., & Lim, T. (2009), Hope versus optimism in Singaporean adolescents: Contributions to depression and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 46(5-6), 648-652.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار