اقتضائات آموزشی و پرورشی دوره کودکی از چشم‎انداز «آموزه‎های اسلامی» و «دانش روان‌شناسی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

متون اسلامی و دانش روان‌شناسی انجام گرفته است. پرسش اساسی این است که مهم‌ترین راهبردها و راهکارهای آموزشی و پرورشیِ متناسب با تحولات و ویژگی‌های دوره کودکی کدام است؟ در این پژوهش از روش توصیفی−تحلیلی و اجتهادی استفاده شده است. از تتبع و ژرف‌اندیشی در آموزه‌های اسلامی و آموزه‌های روان‌شناختی−تربیتی، می‌توان استنباط کرد که اقتضائات مهم آموزشی و پرورشی دوره کودکی عبارتند از: 1. ارتباط صمیمی و عاطفی با کودک؛ 2. ارتباط مبتنی بر بازی و قصه‌گویی؛ 3. پاسخ‌گویی شناختی همتراز با فهم کودکان؛ 4. همتراز‌سازی مطالب با تحول روان‌شناختی کودک؛ 5. رعایت اصل تدریج؛ 6. سبک ارتباطی مبتنی بر تحول‌شناختی و هیجانی−عاطفی؛ 7. بهره‌گیری از یادگیری الگویی؛ 8. ساده‌سازی پیام و بهره‌گیری از آموزش گام به گام و تدریجی در آموزش و پرورش کودک.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Educational Requirements of Childhood from the Perspectives of Islamic Teachings and Psychology

نویسنده [English]

  • Ali Ahmad Panahi
Assistant Professor of Psychology, Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

The present study was conducted with the purpose of extracting the educational requirements of childhood from Islamic texts and psychology. The main question was this: What are the most important educational strategies and solutions consistent with the changes and characteristics of childhood? This study applied a descriptive-analytical and Ijtihadi methodology. By searching in Islamic teachings and psychological-educational teachings, the most educational requirements of childhood are as follows: 1. Intimate and emotional relationship with children. 2. Relationship based on games and storytelling. 3. Cognitive responsiveness consistent with children's understanding. 4. Alignment of contents with children's psychological change. 5. Observance of the principle of graduation. 6. Relationship style based on cognitive and emotional change. 7. Taking advantage of pattern learning. 8. Simplification of messages and making use of step-by-step and gradual education in educating children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • education
  • observational learning
  • simplification of messages
  • alignment
  • cognitive change
  • emotional function

مراجع

1. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
2. شریف الرضى، محمد بن حسین (1414)، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
3. ابن‌بابویه، محمد بن على (1413)، من لایحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامى.
4. ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على (1404)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
5. باقری، خسرو (1387)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران (اهداف، اصول، مبانی و روش‌ها)، ج1، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
6. پاینده، ابوالقاسم (1382) (مترجم)، نهج‌الفصاحه، تهران: انتشارات جاویدان.
7. پناهی، علی احمد (1391)، روان‌شناسی و تبلیغات دینی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe.
8. پناهی، علی احمد و مسعود جان‌بزرگی (1396)، روان‌شناسی زن و مرد، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9. پودینه، لیلا؛ حسین جناآبادی و عبدالوهاب پورقاز (1395)، «رابطه سبک‌های فرزندپروری و سبک‌های انضباطی با جرئت‌ورزی دانش‌آموزان»، مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، ش24، ص21−38.
10. حر عاملی، محمد بن ‌حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: آل‌البیت.
11. دادستان، پریرخ (1381)، «دین و تحول شناخت»، مجله علوم روان‌شناختی، س1، ش2، ص122−149.
12. دادستان، پریرخ (1386)، روان‌شناسی مرضی تحولی از کودکی تا بزرگسالی، تهران: سمت.
13. دادستان، پریرخ و همکاران (1389)، «قصه‌گویی و تحول مفهوم خدا در کودکان ایرانی و لبنانی»، روان‌شناسی تحولی، ش24، ص295−306.
14. دادستان، پریرخ؛ مریم بیات و علی عسگری (1388)، «تأثیر بازی درمانگری کودک‌محور بر کاهش مشکلات برونی‌سازی شده کودکان»، مجله علمی−پژوهشی علوم رفتاری، ش10، ص252−264.
15. دایان ای، پاپالیا، سالی وندکاس اُلدز، روت داسکین فلدمن (1391)، روان‌شناسی رشد و تحول انسان، ترجمه داود عرب قهستانی و همکاران، تهران: رشد.
16. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
17. رایس، فلیپ (1387)، رشد انسان (روان‌شناسی رشد از تولد تا مرگ)، ترجمه مهشید فروغان، تهران: ارجمند.
18. سانتراک، جان دبلیو (1392)، روان‌شناسی رشد در گستره تحول، ترجمه پرویز شریفی درآمدی و محمدرضا شاهی، تهران: دانژه.
19. سجادیه، نرگس و همکاران (1394)، «اهداف واسطی (تربیت) در دوران کودکی براساس رویکرد اسلامی عمل»، دوفصلنامه علمی−پژوهشی تربیت اسلامی، ش21، ص39−65.
20. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
21. کراجکى، محمد بن على (1410)، کنز الفوائد، قم: دارالذخائر.
22. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
23. گلاور جان و برونینگ راجر (1375)، روان‌شناسی تربیتی، ترجمه علی‌نقی خرازی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
24. لیثى واسطى، على بن محمد (1376)، عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث.
25. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
26. محبی نورالدین‌وند، محمدحسین (1390)، «رابطه بین جو عاطفی خانواده با رشد مهارت‌های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر و دختر پایه‌های چهارم، پنجم ابتدایی شهرستان مسجد سلیمان»، مجله پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، س8، ش30، ص85−93.
27. مفید، محمد بن محمد (1413)، الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید.
28. نوری طبرسی، حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
29. وحید بهبهانى، محمدباقر بن محمد اکمل (1426)، حاشیة الوافی، قم: مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی.
30. هندی، حسام‌الدین (1409)، کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
31. Aslan, S. (2011), The analysis of relationship between school bullying, perceived parenting styles and self-esteem in adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1798-1800.
32. Bandura, A., & Bussey, K. (2004), On broadening the cognitive, motivational, and sociostructural scope of theorizing about gender development and functioning, Psychological Bullttin,130, 691-701.
33. Bornstein, M. H. (2006), Parenting science and practice. In W. Damon, K. A. Renninger & I. E. Sigel (Eds), Handbook of child psychology, Vol. 4: Child psychology in practice, (pp. 893-949). NewYork: Wiley.
34. Chronis, A. M., Gamble, S. A., Roberts, J. E., & Pelham, W. E. (2004), Cognitivebehavioral depression treatment for mothers of children with Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder. Manuscript in preparation.
35. Desjardins, J., Zelenski, J., & Coplan, R. (2008), An investigation of maternal personality, parenting styles, and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 44, 587-597.
36. Falahati, Hanieh, Samavi, Abdolvahab, Javdan, Moosa. (2014), Studying the Relationship between Parenting Styles and Behavioral Problems in 3 to 6 Years Old Children. American Journal of Life Science Researches. Vol. 2, Issue 1, 186-193.
37. Goodman, S. H., Rouse, M. H., Connell, A. M., Broth, M. R., Hall, C. M., &Heyward, D. (2011), Maternal depression and child psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Child and Family Psychology Review, 14, 1–27.
38. Grusec, J. E. (2002). Parental socialization and children’s acquisition of values. In M. H. Bornstein (Ed), Handbook of parenting, Vol. 5: Practical issues in parenting (pp. 143-168), Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
39. Maccoby, E. E. (2007), Historical overview of socialization research and theory. In J. E. Grusec & P. D. Hastings (Eds.), Handbook of socialization: Theory and research, pp. 13-41.
40. Martinez, I., & Garcia, J. F. (2008), Internalization of values and self-esteem among Brazilian teenagers from authoritative, indulgent, authoritarian, and neglectful homes. Adolescence, 43 (169), 13-29.
41. Moore, T, (2004), Encouraging Acceptance & Compassion Through Play. Scholastic Early Childhood Today, 19 (3), 38-45.
42. Raudino, A., Fergusson, D. M., & Horwood, L. J. (2013), The quality of parent/child relationships in adolescence is associated with poor adult psychosocial adjustment. Journal of Adolescence, 36 (2), 331-340.
43. Robbins, Stephe P and Judge, Timothy A. (2015), Organizational behavior, Manufactured in the United States of America.
44. Roopnarine, Jaipaul. L., krishnakumar, Ambica. Metindogan, Aysegul., & Evans, Melanie. (2006), Links between parenting styles, parent- child academic interaction, parent- school interaction, and early academic skills and social behaviors in young children of English- speaking Caribbean.
45. Santrock, John W. (2011), Life-span development, Published by McGraw-Hill, an imprint of The McGraw-Hill Companies, Avenue of the Americas, New York. Schaufeli, W. B.
46. Ward, S. M. (2004), Our children's social skills. Eric Digest. ERIC Document Reproduction Service, Retrieved http://www. eric. ed. gov/ERICPortal/ recordDetail?ac cno=ED411279.
47. Winch, Chritopher and Gingell, John, (2008), Key concepts in the philosophy of the education, second edition, London and newy0rk, routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار