روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی: مبانی نظری و مراحل اجرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روان‌شناسی جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

این پژوهش با هدف معرفی روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی و کاربرد آن در پژوهش‌های روان‌شناختی با رویکرد اسلامی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی−تحلیلی و به منظور توسعه ابزار می‌باشد. روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی از مطالعات زبان‌شناسی، نظریه حوزه‌های معنایی و تلاش‌های به عمل آمده در فهم متون دینی (ادبی، اصولی و تفسیری) مشتق می‌شود و دارای یک اصل بنیادی و نُه اصل فرعی است که در چهار مرحله (مشاهده نظام‌مند، غرقه شدن در محتوا، صورت‌بندی داده‌ها، بازبینی نهایی و ارائه گزارش) به اجرا گذاشته می‌شود. هر مرحله نیز از چندین گام تشکیل شده است. پایه و اساس تحلیل کیفی محتوای متون دینی، پردازش فعال متن است که در آن پژوهشگر داده‌های متنی (مفاهیم، گزاره‌های متون دینی) را آن‌قدر کندوکاو و تحلیل می‌کند تا به ساخت‌های کلی معنا دست یابد. منظور از پردازش فعال متن عبارت از عملیاتی است که طی آن داده‌ها گردآوری، تجزیه و تحلیل، طبقه‌بندی و به شکل تازه‌ای کنار یکدیگر قرار داده می‌شوند. هدف اصلی پژوهش این است که پژوهشگر از یکسری مفاهیم و گزاره‌های متون دینی به فهم و استنباط‌های روان‌شناختی دست یابد؛ بنابراین، پردازش متن با توصیف و تحلیل‌های عمومی شروع و به تحلیل‌های عمیق‌تر، پیچیده‌تر، انتزاعی و معنایی می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Methodology of Qualitative Analysis of the Content of Religious Texts: Theoretical Foundations and Implementation Phases

نویسنده [English]

  • Mohammad Sadegh Shojaei
Assistant Professor of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

This research based on an Islamic approach was conducted with the purpose of introducing the methodology of qualitative analysis of the content of religious texts and its function in psychological researches. The methodology of this research is descriptive-analytical and is for tool developing. The methodology of qualitative analysis of the content of religious texts is derived from linguistic studies, semantic field theory, and efforts made in understanding religious texts (literary, fundamental, and interpretative), and it has one basic principle and nine sub-principles which are implemented in four phases (systematic observation, content immersion, data formatting, final review, and reporting). Each phase contains several steps. The basis of the methodology of qualitative analysis of the content of religious texts is an active textual processing in which the researcher analyzes textual data (concepts and the statements of religious texts) to the extent that he/she reaches the general constructs of meaning. The active textual processing means a practice by which the data are collected, analyzed, classified, and formed in a new way. The main purpose of this research is that the researcher understands psychological inferences through the concepts and statements of religious texts; thus, the textual processing begins with general descriptions and analyses, and results into deeper, more complicated, abstract, and semantic analyses.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • methodology
  • qualitative analysis
  • religious texts
  • conceptualization
  • Islamic psychology

مراجع

  1. 1. ابن ابی‌جمهور، محمد (1405ق)، عوالی اللئالی، قم: انتشارات سید الشهدا.

    2. ابن عجیبه، احمد (1419ق)، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، قاهره: حسن عباس زکی.

    3. احمدی، محمد (2018)، «جوهر علم الدلالة فی القرآن (دراسة تحلیلیة دلالیة فی قراءة الآیات القرآنیة)»، لیسانیه: مجله آموزش و ادبیات زبان عربی، ش2، ص193−215.

    4. ادریـس، بن خویا (2016)، «أهمیة الخطاب فی التراث الإسلامی»، جامعه محمد خیضر، مخبر اللسانیات و اللغه العربیه، العدد 6، ص143−154.

    5. اعرابی، غلامحسین و اسمر جعفری (1395)، «چیستی، چرایی و چگونگی زبان قرآن»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، ش18، ص42−61.

    6. اقبالی، عباس؛ روح‎الله صیادی‎نژاد و محمدحسین فاضلی (1396)، «تحلیل انسجام واژگانی در سوره عنکبوت»، دوفصلنامه علمی−پژوهشی؛ پژوهش‌نامه تفسیر و زبان قرآن، ش11، ص91−110.

    7. اکبرزاده، هادی (1393)، «تفسیر معکوس؛ هرمنوتیک عارفانه مولانا در تفسیر کلمات قرآنی»، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های نهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه پیام نور خراسان شمالی.

    8. ایزوتسو، توشیهیکو (1368)، خدا و انسان در قرآن (معناشناسی جهان‌بینی قرآنی9)، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    9. ایزوتسو، توشیهیکو (1380)، مفاهیم اخلاقی−دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات فرزان.

    10. آلن، گراهام (1385)، بینامتنیت، ترجمه پیام یزدان‌جو، تهران: نشر مرکز.

    11. بلخی، مقاتل بن سلیمان (1380)، الاشباه و النظائر فی القرآن الکریم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

    12. بهلول، عیسى (2015)، «مباحث الدرس الدلالی عند الامام الزرکشی فی کتاب البرهان»، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه جلفه.

    13. پاکتچی، احمد (1397)، نقد متن، تهران: دانشگاه امام صادقg.

    14. پالمر، فرانک (1381)، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه کورش صفوی، تهران: نشر مرکز.

    15. ترمزی، حکیم (1988م)، الفروق و منع الترادف، تحقیق و دراسه محمد ابراهیم الجیوشی، قاهره: دار النهار.

    16. تهانوی، محمدعلی (1999)، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.

    17. جرجانی، شریف (2003)، التعریفات، بیروت: دار الکتب العلمیه.

    18. جوادی، محسن و علیرضا معظمی (1385)، «شهود عرفانی و ارزش معرفت‌شناختی آن»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، ش25، ص91−116.

    19. خضر، عبیس منال (2017)، «التناص بین الصور القرآنیة والرسم العربی الحدیث»، مجلة دراسات تربویة، ش38، ص101−120.

    20. خواجوی، محمد (1417ق)، اعجاز البیان، تهران: انتشارات مولی.

    21. خویی، ابوالقاسم (1366)، البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات کعبه.

    22. داورپناه، ابوالفضل (1375)، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات صدر.

    23. دوانی، جلال الدین (1391)، اخلاق جلالی، تصحیح: مسعودی آرانی، تهران: انتشارات اطلاعات.

    24. دیاری، محمدتقی و مهدی الوانی (1391)، «نگرشی نو به مسئله زبان قرآن»، مجله حدیث اندیشه، ش14، ص127−138.

    25. رجب، عثمان محمد (2003م)، «مفهوم السیاق و انواعه و مجالاته و اثره فی تحدید العلاقات الدلالیه و الاسلوب»، علوم اللغه، ج6، ش4، ص93−162.

    26. رخشنده‌نیا، اکرم (1433ق)، «مسرحیه توفیق الحکیم بین القرآن و المعاصره (اهل الکهف نموذجا)»، آفاق الحضاره الاسلامیه، اکادمیه العلوم الانسانیه و الدراسات الثقافیه، العدد الاول، ص87−100.

    27. ساسانی، فرهاد (1383)، «بینامتنیت: پیشینه و پسینه نقد بینامتنی»، مجله بیناب، ش5 و 6.

    28. ساسانی، فرهاد (1384)، «تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن»، مجله زبان و زبان‌شناسی، ش2، ص39−56.

    29. سبت، خالد بن عثمان (2014)، طرق الدلالة و تطبیقات التدبر، البیان دراسات قنا، ش14، ص27−235.‎

    30. ستوده‌نیا، محمدرضا؛ سعید آخوندی یزدی و سیدمهدی سلطانی (1392)، «بررسی تطبیقی سیاق از دیدگاه قرآن‌پژوهان معاصر»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش15، ص61−78.

    31. سعید نصر، احمد (2018)، علم المناسبات فی القرآن الکریم دراسه تاصیلیه، مصر: جامعه الازهر.

    32. سعیدی روشن، محمدباقر (1389)، زبان قرآن و مسائل آن، تهران: انتشارات سمت.

    33. سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1384)، قدرت، گفتمان، زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر نی.

    34. سیدی، سیدحسین (1390)، تغییر معنایی در قرآن، تهران: انتشارات سخن.

    35. سیوطی، عبدالرحمن (1988م)، الاتقان فی علوم القرآن، به کوشش ابولفضل محمدابراهیم، بیروت: المکتبه العصریه.

    36. شاکر، محمدکاظم (1382)، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.

    37. شجاعی، محمدصادق؛ مسعود جان‌بزرگی، علی عسگری، سیدمحمد غروی‌راد و عباس پسندیده (1393)، «کاربرد نظریه حوزه‌های معنایی در مطالعات واژگانی ساختار شخصیت از دیدگاه اسلام»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی، ش15، ص7−38.

    38. شجاعی، محمدصادق؛ مسعود جان‌بزرگی، علی عسگری، سیدمحمد غروی‌راد و عباس پسندیده (1393ب)، «ساختار شخصیت از دیدگاه اسلام در چارچوب رویکرد صفت»، رساله دکتری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    39. شجاعی، محمد صادق (1396)، درآمدی بر روان شناسی تنظیم رفتار، قم: انتشارات دارالحدیث.

    40. شهیدی، مهدی (1390)، حوزه‌های معنایی صراط در بیان قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادقg.

    41. شیماء مهدی، منصور (2016)، «التدبر و أثره فی تفسیر سورة الفلق عند السید محمدتقی المدرسی»، مجلة کلیة التربیة، سال اول، ش12، ص1−22.

    42. صالح، بن حمید؛ عبدالرحمن، بن ملوج (2012م)، موسوعه النضره النعیم فی مکارم اخلاق الرسول الکریمn، جده: دارالوسیله.

    43. صفوی، کورش (1384)، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

    44. صفوی، کورش (1391)، نوشته‌های پراکنده (برگردان‌هایی در باب زبان‌شناسی)، تهران: نشر علمی.

    45. طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج8، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.

    46. طریحی، فخر الدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی.

    47. عباسی، مهرداد (1382)، «مروری بر تاریخچه تفسیر و تفسیرنگاری»، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش35 و 36،ص 202 تا 225

    48. عزیزی‌کیا، غلامعلی (1387)، «دلالت التزامی و نقش آن در فهم و تفسیر متن»، مجله فراشناخت، ش1، ص65−84.

    49. عسکری، ابی هلال (1421ق)، معجم الفروق اللغویه، قم: موسسه النشر الاسلامی.

    50. علوی‌نژاد، سیدحیدر (1390)، «معناشناسی و فهم متن»، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش27 و 28، ص278−321.

    51. عوا، سلوی محمد (1382)، بررسی زبان‌شناسی وجوه و نظایر در قرآن کریم، ترجمه سید حسین سیدی، مشهد: انتشارات به‌نشر.

    52. عیوضی، حیدر (1396)، «تفسیر بینامتنی از آیه 69 سوره احزاب براساس ترجمه‌های آلمانی و عبری قرآن کریم»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، ش21، ص87−109.

    53. فخررازی، محمد (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    54. فراهیدی، خلیل (1409ق)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت،

    55. قائمی‌نیا، علی‌رضا (1389)، بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    56. قائمی‌نیا، علی‌رضا (1393)، بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    57. قرشی، علی اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

    58. قزوینی، محمد (1998)، الایضاح فی علوم البلاغه، بیروت: دار احیاء العلوم.

    59. کلینی، محمد (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    60. کوفی، فرات (1410ق)، تفسیر فرات کوفی، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.

    61. کیلانی، عمر (2019)، «تفسیر القرآن بالقرآن فی اضواء البیان والمیزان دراسه مقارنه»، دانشگاه دیالی، مجله الادب، ش131، ص447−474.

    62. لیثی واسطی، علی (1376)، عیون الحکم و المواعظ، قم: انتشارات دارالحدیث.

    63. لیونز، جان (1391)، درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر علمی.

    64. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه دار الوفاء.

    65. محمود سلیم، محمد (2008م)، الصورة النفسیه فی القرآن الکریم، اردن: عالم الکتب الحدیث.

    66. مختار عمر، احمد (2003م)، الاشتراک و التضاد فی القرآن الکریم، دراسه احصائیه، قاهره: عالم الکتب.

    67. مختارعمر، احمد (1385)، معنی شناسی، ترجمه: سیدحسن سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

    68. مصطفوی، حسن (1360)، ترجمه مصباح الشریعه، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.

    69. مظفر، محمد رضا (1428)، اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    70. مظفر، محمدرضا (1370)، اصول الفقط، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

    71. مظفر، محمدرضا (1428ق)، اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    72. منجد، محمد نورالدین (1419ق)، الاشتراک اللفظی فی القرآن الکریم بین النظریه و الطبیق، دمشق: دار الفکر.

    73. منصور عابد، محمدحسن (2015)، أثر السیاق فی اختیار المفردات والتراکیب فی القرآن الکریم (حادثة الإفک أنموذجاً)، جامعه الطائف، کلیة العلوم و الآداب برنطیه.

    74. مودب، سیدرضا (1393)، مبانی تفسیر قرآن، قم: انتشارات دانشگاه قم.

    75. وصفی، محمدرضا و سیدروح‌الله شفیعی (1392)، «نگرشی روشمند به جایگاه عهدین در تفسیر قرآن با تکیه بر الگوی نشانه‌شناختی بینامتنیت»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، ش20، ص225−256.

    76. هاشمی، سیدمبارک (1391)، «نقش علم اصول فقه در تفسیر قرآن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و معارف اسلامی گرایش قرآن، جامعه المصطفی العالمیه، مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی.

    77. هواری، صلاح الدین (2010م)، المعجم الوسیط المدرسی، بیروت: دار البحار.

    78. Andersson, L., Lupu, M., Palotti, J. R., Piroi, F., Hanbury, A., & Rauber, A. (2014), Insight to Hyponymy Lexical Relation Extraction in the Patent Genre Versus Other Text Genres

    79. Bales, M. E., & Johnson, S. B. (2006), Graph theoretic modeling of large-scale semantic networks. Journal of biomedical informatics, 39(4), 451-464

    80. Bazerman, C. (2003), Intertextuality: How texts rely on other texts. In What writing does and how it does it (pp. 89-102). Routledge.

    81. Bobek, D., Zaff, J., Li, Y., & Lerner, R. M. (2009), Cognitive, emotional, and behavioral components of civic action: Towards an integrated measure of civic engagement. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(5), 615-627.

    82. Boyle, G. J., Saklofske, D. H., & Matthews, G. (Eds.). (2014), Measures of personality and social psychological constructs. Academic Press.

    83. Cattell, R. B. (2019), An introduction to personality study. Routledge.

    84. Chiari, G. (2015), Kelly, Maturana, and Their Constructivist Theories. The Wiley Handbook of Personal Construct Psychology, 57.

    85. Cruse, D. A. (2004). Lexical facets and metonymy. Ilha Do Desterro a Journal of English Language, Literatures in English And Cultural Studies, (47), 073-096.

    86. Cruse, D. A., Cruse, D. A., Cruse, D. A., & Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. Cambridge university press.

    87. Culler, J. D. (2006), Structuralism: critical concepts in literary and cultural studies.

    88. Eden, K. (2014). Poetic and legal fiction in the Aristotelian tradition. Princeton University Press.

    89. Fawcett, P. (2014). Translation and language. Routledge.

    90. Fried, E. I. (2017), What are psychological constructs? On the nature and statistical modelling of emotions, intelligence, personality traits and mental disorders. Health psychology review, 11(2), 130-134.

    91. Garcia, J. M., & Cannito, M. P. (1996), Influence of verbal and nonverbal contexts on the sentence intelligibility of a speaker with dysarthria. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 39(4), 750-760.

    92. Geeraerts, D. (2010), Theories of lexical semantics. Oxford University Press.

    93. Gibson, A. (2001), Biblical semantic logic: a preliminary analysis (Vol. 75). A&C Black.

    94. Halliwell, S. (2005). The Poetics. The Classical Review, 55(2), 445-446.

    95. Hergenhahn, B. R., & Henley, T. (2013). An introduction to the history of psychology. Cengage Learning.

    96. Kari, J; Savolainen, R (2007), "Relationhips between information seeking and context: A qualitative study of Internet searching and the goals of personal development". Library and Information Science Research 29 (2007), 47-69. Available at: www.sciencedirect.com.

    97. Kim, H., & Lennon, S. J. (2010), E-atmosphere, emotional, cognitive, and behavioral responses. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 14(3), 412-428.

    98. Kleparski, G.A. (1997), Theory and Practice of Historical Semantics: The Case of Middle English Synonyms of GIRL/YOUNG WOMAN. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

    99. Kleparski, G.A. (2002), “Stockings, tights and nylons: Towards the application of the concept of field in vocabulary instruction at advanced level” [in:] Kleparski, G.A. (ed.). The Twists and Turns of Vocabulary Teaching and Testing, pp. 44–52. Chełm: NKJO Chełm Publishers.

    100. Krippendorff, K. (2018), Content analysis: An introduction to its methodology. Sage publications.

    101. Landman, F. (2019). Towards a theory of information: The status of partial objects in semantics (Vol. 6). Walter de Gruyter GmbH & Co KG.

    102. Lapesa, G., Evert, S., & Im Walde, S. S. (2014, August), Contrasting syntagmatic and paradigmatic relations: Insights from distributional semantic models. In Proceedings of the Third Joint Conference on Lexical and Computational Semantics (* SEM 2014) (pp. 160-170).

    103. Mays, N., & Pope, C. (2020), Quality in qualitative research. Qualitative research in health care, 211-233.

    104. McCawley, J. D. (2009). Generative semantics. Grammar, Meaning and Pragmatics, 5, 117.

    105. Mihalkova, L., & Mooney, R. J. (2007, June), Bottom-up learning of Markov logic network structure. In Proceedings of the 24th international conference on Machine learning (pp. 625-632).

    106. Noble, H., & Smith, J. (2015), Issues of validity and reliability in qualitative research. Evidence-based nursing, 18(2), 34-35.

    107. Polt, C. B. (2013), ALLUSIVE TRANSLATION AND CHRONOLOGICAL PARADOX IN VARRO OF ATAX'S" ARGONAUTAE". American journal of philology, 603-636.

    108. Porzig, W. (1934): "Wesenhafte Bedeutungsbeziehungen". In: Beiträge zur Deutschen Sprache und Literatur 58: 70-97.

    1. 109.  Pribbenow, S. (2002), Meronymic relationships: From classical mereology to complex part-whole relations. In The semantics of relationships (pp. 35-50). Springer, Dordrecht.

    110. Puech, C. (2004), Saussure and structuralist linguistics in Europe. The Cambridge Companion to Saussure, 124-138.

    111. Raffaelli, I. (2012), The Conceptual Category of Light in Croatian: A diachronic perspective.In Cognitive Linguistics between Universallity and Variation. Cambridge Scholar Press.

    112. Scherer, K. R. (2013), The functions of nonverbal signs in conversation. In The social and psychological contexts of language (pp. 237-256). Psychology Press.

    113. Shead, S. (2011), Radical frame semantics and biblical Hebrew: exploring lexical semantics (Vol. 108). Brill.

    114. Silva, M. (1994), Biblical words and their meaning: an introduction to lexical semantics. Zondervan.

    115. Silva, M. (2010), God, language and Scripture: Reading the Bible in the light of general linguistics. Zondervan.

    116. Sinoara, R. A., Antunes, J., & Rezende, S. O. (2017), Text mining and semantics: a systematic mapping study. Journal of the Brazilian Computer Society, 23(1), 9.

    117. Slota, M., & Leite, J. A. (2007), Transformational semantics and implementation of evolving logic programs (Doctoral dissertation, Master’s thesis, Univerzita Komenského (May 2007), http://slotik. info).

    118. Stern, G. (1931), Meaning and Change of Meaning, with Special Reference to the English

    119. Trier, J. (1931), Der deutsche Wortschatz im Sinnbezirk des Verstandes. Die Geschichte

    120. Trier, J. (1934), Das Sprächliche Feld. Ein Auseinandersetzung. Neue Jahrbücher Für Wissenschaft Und Jugendbildung, 10, 428-449. (Available from Neuefeind, L. (2004) Die Wortfeldtheorie, Munchen: GRIN Verlag).

    121. Ullmann, S. (1972), “Semantics” [in:] T.A. Sebok (ed.), Current Trends in Linguistics. Hague: Mouton & Co. N.V.     

    122. Ullmann, S. (1972), “Semantics” [in:] T.A. Sebok (ed.), Current Trends in Linguistics. Hague: Mouton & Co. N.V.

    123. Van Steenbergen, G. (2006), Semantics, world view and Bible translation: An integrated analysis of a selection of Hebrew lexical items referring to negative moral behaviour in the book of Isaiah. AFRICAN SUN MeDIA.

    124. Weinreich, U. (2014), Explorations in semantic theory (Vol. 89), Walter de Gruyter GmbH & Co KG.

    125. Weisgerber, L. (1954): Die sprachliche Erschlie§ung der Welt. 2. erw. Aufl. (Von den Kr ften der deutschen Sprache). D sseldorf.

    126. Wilkinson, D., & Birmingham, P. (2003), Using research instruments: A guide for researchers. Psychology Press.

    127. Wunderli, P. (2013), Ferdinand de Saussure: Cours de linguistique générale. Narr.

    1. ابن ابی‌جمهور، محمد (1405ق)، عوالی اللئالی، قم: انتشارات سید الشهدا.

    2. ابن عجیبه، احمد (1419ق)، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، قاهره: حسن عباس زکی.

    3. احمدی، محمد (2018)، «جوهر علم الدلالة فی القرآن (دراسة تحلیلیة دلالیة فی قراءة الآیات القرآنیة)»، لیسانیه: مجله آموزش و ادبیات زبان عربی، ش2، ص193−215.

    4. ادریـس، بن خویا (2016)، «أهمیة الخطاب فی التراث الإسلامی»، جامعه محمد خیضر، مخبر اللسانیات و اللغه العربیه، العدد 6، ص143−154.

    5. اعرابی، غلامحسین و اسمر جعفری (1395)، «چیستی، چرایی و چگونگی زبان قرآن»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، ش18، ص42−61.

    6. اقبالی، عباس؛ روح‎الله صیادی‎نژاد و محمدحسین فاضلی (1396)، «تحلیل انسجام واژگانی در سوره عنکبوت»، دوفصلنامه علمی−پژوهشی؛ پژوهش‌نامه تفسیر و زبان قرآن، ش11، ص91−110.

    7. اکبرزاده، هادی (1393)، «تفسیر معکوس؛ هرمنوتیک عارفانه مولانا در تفسیر کلمات قرآنی»، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های نهمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه پیام نور خراسان شمالی.

    8. ایزوتسو، توشیهیکو (1368)، خدا و انسان در قرآن (معناشناسی جهان‌بینی قرآنی9)، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    9. ایزوتسو، توشیهیکو (1380)، مفاهیم اخلاقی−دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات فرزان.

    10. آلن، گراهام (1385)، بینامتنیت، ترجمه پیام یزدان‌جو، تهران: نشر مرکز.

    11. بلخی، مقاتل بن سلیمان (1380)، الاشباه و النظائر فی القرآن الکریم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

    12. بهلول، عیسى (2015)، «مباحث الدرس الدلالی عند الامام الزرکشی فی کتاب البرهان»، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه جلفه.

    13. پاکتچی، احمد (1397)، نقد متن، تهران: دانشگاه امام صادقg.

    14. پالمر، فرانک (1381)، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه کورش صفوی، تهران: نشر مرکز.

    15. ترمزی، حکیم (1988م)، الفروق و منع الترادف، تحقیق و دراسه محمد ابراهیم الجیوشی، قاهره: دار النهار.

    16. تهانوی، محمدعلی (1999)، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.

    17. جرجانی، شریف (2003)، التعریفات، بیروت: دار الکتب العلمیه.

    18. جوادی، محسن و علیرضا معظمی (1385)، «شهود عرفانی و ارزش معرفت‌شناختی آن»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، ش25، ص91−116.

    19. خضر، عبیس منال (2017)، «التناص بین الصور القرآنیة والرسم العربی الحدیث»، مجلة دراسات تربویة، ش38، ص101−120.

    20. خواجوی، محمد (1417ق)، اعجاز البیان، تهران: انتشارات مولی.

    21. خویی، ابوالقاسم (1366)، البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات کعبه.

    22. داورپناه، ابوالفضل (1375)، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات صدر.

    23. دوانی، جلال الدین (1391)، اخلاق جلالی، تصحیح: مسعودی آرانی، تهران: انتشارات اطلاعات.

    24. دیاری، محمدتقی و مهدی الوانی (1391)، «نگرشی نو به مسئله زبان قرآن»، مجله حدیث اندیشه، ش14، ص127−138.

    25. رجب، عثمان محمد (2003م)، «مفهوم السیاق و انواعه و مجالاته و اثره فی تحدید العلاقات الدلالیه و الاسلوب»، علوم اللغه، ج6، ش4، ص93−162.

    26. رخشنده‌نیا، اکرم (1433ق)، «مسرحیه توفیق الحکیم بین القرآن و المعاصره (اهل الکهف نموذجا)»، آفاق الحضاره الاسلامیه، اکادمیه العلوم الانسانیه و الدراسات الثقافیه، العدد الاول، ص87−100.

    27. ساسانی، فرهاد (1383)، «بینامتنیت: پیشینه و پسینه نقد بینامتنی»، مجله بیناب، ش5 و 6.

    28. ساسانی، فرهاد (1384)، «تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن»، مجله زبان و زبان‌شناسی، ش2، ص39−56.

    29. سبت، خالد بن عثمان (2014)، طرق الدلالة و تطبیقات التدبر، البیان دراسات قنا، ش14، ص27−235.‎

    30. ستوده‌نیا، محمدرضا؛ سعید آخوندی یزدی و سیدمهدی سلطانی (1392)، «بررسی تطبیقی سیاق از دیدگاه قرآن‌پژوهان معاصر»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش15، ص61−78.

    31. سعید نصر، احمد (2018)، علم المناسبات فی القرآن الکریم دراسه تاصیلیه، مصر: جامعه الازهر.

    32. سعیدی روشن، محمدباقر (1389)، زبان قرآن و مسائل آن، تهران: انتشارات سمت.

    33. سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1384)، قدرت، گفتمان، زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر نی.

    34. سیدی، سیدحسین (1390)، تغییر معنایی در قرآن، تهران: انتشارات سخن.

    35. سیوطی، عبدالرحمن (1988م)، الاتقان فی علوم القرآن، به کوشش ابولفضل محمدابراهیم، بیروت: المکتبه العصریه.

    36. شاکر، محمدکاظم (1382)، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.

    37. شجاعی، محمدصادق؛ مسعود جان‌بزرگی، علی عسگری، سیدمحمد غروی‌راد و عباس پسندیده (1393)، «کاربرد نظریه حوزه‌های معنایی در مطالعات واژگانی ساختار شخصیت از دیدگاه اسلام»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی، ش15، ص7−38.

    38. شجاعی، محمدصادق؛ مسعود جان‌بزرگی، علی عسگری، سیدمحمد غروی‌راد و عباس پسندیده (1393ب)، «ساختار شخصیت از دیدگاه اسلام در چارچوب رویکرد صفت»، رساله دکتری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    39. شجاعی، محمد صادق (1396)، درآمدی بر روان شناسی تنظیم رفتار، قم: انتشارات دارالحدیث.

    40. شهیدی، مهدی (1390)، حوزه‌های معنایی صراط در بیان قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادقg.

    41. شیماء مهدی، منصور (2016)، «التدبر و أثره فی تفسیر سورة الفلق عند السید محمدتقی المدرسی»، مجلة کلیة التربیة، سال اول، ش12، ص1−22.

    42. صالح، بن حمید؛ عبدالرحمن، بن ملوج (2012م)، موسوعه النضره النعیم فی مکارم اخلاق الرسول الکریمn، جده: دارالوسیله.

    43. صفوی، کورش (1384)، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

    44. صفوی، کورش (1391)، نوشته‌های پراکنده (برگردان‌هایی در باب زبان‌شناسی)، تهران: نشر علمی.

    45. طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج8، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.

    46. طریحی، فخر الدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی.

    47. عباسی، مهرداد (1382)، «مروری بر تاریخچه تفسیر و تفسیرنگاری»، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش35 و 36،ص 202 تا 225

    48. عزیزی‌کیا، غلامعلی (1387)، «دلالت التزامی و نقش آن در فهم و تفسیر متن»، مجله فراشناخت، ش1، ص65−84.

    49. عسکری، ابی هلال (1421ق)، معجم الفروق اللغویه، قم: موسسه النشر الاسلامی.

    50. علوی‌نژاد، سیدحیدر (1390)، «معناشناسی و فهم متن»، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش27 و 28، ص278−321.

    51. عوا، سلوی محمد (1382)، بررسی زبان‌شناسی وجوه و نظایر در قرآن کریم، ترجمه سید حسین سیدی، مشهد: انتشارات به‌نشر.

    52. عیوضی، حیدر (1396)، «تفسیر بینامتنی از آیه 69 سوره احزاب براساس ترجمه‌های آلمانی و عبری قرآن کریم»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، ش21، ص87−109.

    53. فخررازی، محمد (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    54. فراهیدی، خلیل (1409ق)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت،

    55. قائمی‌نیا، علی‌رضا (1389)، بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    56. قائمی‌نیا، علی‌رضا (1393)، بیولوژی نص: نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    57. قرشی، علی اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

    58. قزوینی، محمد (1998)، الایضاح فی علوم البلاغه، بیروت: دار احیاء العلوم.

    59. کلینی، محمد (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    60. کوفی، فرات (1410ق)، تفسیر فرات کوفی، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.

    61. کیلانی، عمر (2019)، «تفسیر القرآن بالقرآن فی اضواء البیان والمیزان دراسه مقارنه»، دانشگاه دیالی، مجله الادب، ش131، ص447−474.

    62. لیثی واسطی، علی (1376)، عیون الحکم و المواعظ، قم: انتشارات دارالحدیث.

    63. لیونز، جان (1391)، درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر علمی.

    64. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه دار الوفاء.

    65. محمود سلیم، محمد (2008م)، الصورة النفسیه فی القرآن الکریم، اردن: عالم الکتب الحدیث.

    66. مختار عمر، احمد (2003م)، الاشتراک و التضاد فی القرآن الکریم، دراسه احصائیه، قاهره: عالم الکتب.

    67. مختارعمر، احمد (1385)، معنی شناسی، ترجمه: سیدحسن سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

    68. مصطفوی، حسن (1360)، ترجمه مصباح الشریعه، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.

    69. مظفر، محمد رضا (1428)، اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    70. مظفر، محمدرضا (1370)، اصول الفقط، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

    71. مظفر، محمدرضا (1428ق)، اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    72. منجد، محمد نورالدین (1419ق)، الاشتراک اللفظی فی القرآن الکریم بین النظریه و الطبیق، دمشق: دار الفکر.

    73. منصور عابد، محمدحسن (2015)، أثر السیاق فی اختیار المفردات والتراکیب فی القرآن الکریم (حادثة الإفک أنموذجاً)، جامعه الطائف، کلیة العلوم و الآداب برنطیه.

    74. مودب، سیدرضا (1393)، مبانی تفسیر قرآن، قم: انتشارات دانشگاه قم.

    75. وصفی، محمدرضا و سیدروح‌الله شفیعی (1392)، «نگرشی روشمند به جایگاه عهدین در تفسیر قرآن با تکیه بر الگوی نشانه‌شناختی بینامتنیت»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، ش20، ص225−256.

    76. هاشمی، سیدمبارک (1391)، «نقش علم اصول فقه در تفسیر قرآن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و معارف اسلامی گرایش قرآن، جامعه المصطفی العالمیه، مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی.

    77. هواری، صلاح الدین (2010م)، المعجم الوسیط المدرسی، بیروت: دار البحار.

    78. Andersson, L., Lupu, M., Palotti, J. R., Piroi, F., Hanbury, A., & Rauber, A. (2014), Insight to Hyponymy Lexical Relation Extraction in the Patent Genre Versus Other Text Genres

    79. Bales, M. E., & Johnson, S. B. (2006), Graph theoretic modeling of large-scale semantic networks. Journal of biomedical informatics, 39(4), 451-464

    80. Bazerman, C. (2003), Intertextuality: How texts rely on other texts. In What writing does and how it does it (pp. 89-102). Routledge.

    81. Bobek, D., Zaff, J., Li, Y., & Lerner, R. M. (2009), Cognitive, emotional, and behavioral components of civic action: Towards an integrated measure of civic engagement. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(5), 615-627.

    82. Boyle, G. J., Saklofske, D. H., & Matthews, G. (Eds.). (2014), Measures of personality and social psychological constructs. Academic Press.

    83. Cattell, R. B. (2019), An introduction to personality study. Routledge.

    84. Chiari, G. (2015), Kelly, Maturana, and Their Constructivist Theories. The Wiley Handbook of Personal Construct Psychology, 57.

    85. Cruse, D. A. (2004). Lexical facets and metonymy. Ilha Do Desterro a Journal of English Language, Literatures in English And Cultural Studies, (47), 073-096.

    86. Cruse, D. A., Cruse, D. A., Cruse, D. A., & Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. Cambridge university press.

    87. Culler, J. D. (2006), Structuralism: critical concepts in literary and cultural studies.

    88. Eden, K. (2014). Poetic and legal fiction in the Aristotelian tradition. Princeton University Press.

    89. Fawcett, P. (2014). Translation and language. Routledge.

    90. Fried, E. I. (2017), What are psychological constructs? On the nature and statistical modelling of emotions, intelligence, personality traits and mental disorders. Health psychology review, 11(2), 130-134.

    91. Garcia, J. M., & Cannito, M. P. (1996), Influence of verbal and nonverbal contexts on the sentence intelligibility of a speaker with dysarthria. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 39(4), 750-760.

    92. Geeraerts, D. (2010), Theories of lexical semantics. Oxford University Press.

    93. Gibson, A. (2001), Biblical semantic logic: a preliminary analysis (Vol. 75). A&C Black.

    94. Halliwell, S. (2005). The Poetics. The Classical Review, 55(2), 445-446.

    95. Hergenhahn, B. R., & Henley, T. (2013). An introduction to the history of psychology. Cengage Learning.

    96. Kari, J; Savolainen, R (2007), "Relationhips between information seeking and context: A qualitative study of Internet searching and the goals of personal development". Library and Information Science Research 29 (2007), 47-69. Available at: www.sciencedirect.com.

    97. Kim, H., & Lennon, S. J. (2010), E-atmosphere, emotional, cognitive, and behavioral responses. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 14(3), 412-428.

    98. Kleparski, G.A. (1997), Theory and Practice of Historical Semantics: The Case of Middle English Synonyms of GIRL/YOUNG WOMAN. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

    99. Kleparski, G.A. (2002), “Stockings, tights and nylons: Towards the application of the concept of field in vocabulary instruction at advanced level” [in:] Kleparski, G.A. (ed.). The Twists and Turns of Vocabulary Teaching and Testing, pp. 44–52. Chełm: NKJO Chełm Publishers.

    100. Krippendorff, K. (2018), Content analysis: An introduction to its methodology. Sage publications.

    101. Landman, F. (2019). Towards a theory of information: The status of partial objects in semantics (Vol. 6). Walter de Gruyter GmbH & Co KG.

    102. Lapesa, G., Evert, S., & Im Walde, S. S. (2014, August), Contrasting syntagmatic and paradigmatic relations: Insights from distributional semantic models. In Proceedings of the Third Joint Conference on Lexical and Computational Semantics (* SEM 2014) (pp. 160-170).

    103. Mays, N., & Pope, C. (2020), Quality in qualitative research. Qualitative research in health care, 211-233.

    104. McCawley, J. D. (2009). Generative semantics. Grammar, Meaning and Pragmatics, 5, 117.

    105. Mihalkova, L., & Mooney, R. J. (2007, June), Bottom-up learning of Markov logic network structure. In Proceedings of the 24th international conference on Machine learning (pp. 625-632).

    106. Noble, H., & Smith, J. (2015), Issues of validity and reliability in qualitative research. Evidence-based nursing, 18(2), 34-35.

    107. Polt, C. B. (2013), ALLUSIVE TRANSLATION AND CHRONOLOGICAL PARADOX IN VARRO OF ATAX'S" ARGONAUTAE". American journal of philology, 603-636.

    108. Porzig, W. (1934): "Wesenhafte Bedeutungsbeziehungen". In: Beiträge zur Deutschen Sprache und Literatur 58: 70-97.

    109.  Pribbenow, S. (2002), Meronymic relationships: From classical mereology to complex part-whole relations. In The semantics of relationships (pp. 35-50). Springer, Dordrecht.

    110. Puech, C. (2004), Saussure and structuralist linguistics in Europe. The Cambridge Companion to Saussure, 124-138.

    111. Raffaelli, I. (2012), The Conceptual Category of Light in Croatian: A diachronic perspective.In Cognitive Linguistics between Universallity and Variation. Cambridge Scholar Press.

    112. Scherer, K. R. (2013), The functions of nonverbal signs in conversation. In The social and psychological contexts of language (pp. 237-256). Psychology Press.

    113. Shead, S. (2011), Radical frame semantics and biblical Hebrew: exploring lexical semantics (Vol. 108). Brill.

    114. Silva, M. (1994), Biblical words and their meaning: an introduction to lexical semantics. Zondervan.

    115. Silva, M. (2010), God, language and Scripture: Reading the Bible in the light of general linguistics. Zondervan.

    116. Sinoara, R. A., Antunes, J., & Rezende, S. O. (2017), Text mining and semantics: a systematic mapping study. Journal of the Brazilian Computer Society, 23(1), 9.

    117. Slota, M., & Leite, J. A. (2007), Transformational semantics and implementation of evolving logic programs (Doctoral dissertation, Master’s thesis, Univerzita Komenského (May 2007), http://slotik. info).

    118. Stern, G. (1931), Meaning and Change of Meaning, with Special Reference to the English

    119. Trier, J. (1931), Der deutsche Wortschatz im Sinnbezirk des Verstandes. Die Geschichte

    120. Trier, J. (1934), Das Sprächliche Feld. Ein Auseinandersetzung. Neue Jahrbücher Für Wissenschaft Und Jugendbildung, 10, 428-449. (Available from Neuefeind, L. (2004) Die Wortfeldtheorie, Munchen: GRIN Verlag).

    121. Ullmann, S. (1972), “Semantics” [in:] T.A. Sebok (ed.), Current Trends in Linguistics. Hague: Mouton & Co. N.V.     

    122. Ullmann, S. (1972), “Semantics” [in:] T.A. Sebok (ed.), Current Trends in Linguistics. Hague: Mouton & Co. N.V.

    123. Van Steenbergen, G. (2006), Semantics, world view and Bible translation: An integrated analysis of a selection of Hebrew lexical items referring to negative moral behaviour in the book of Isaiah. AFRICAN SUN MeDIA.

    124. Weinreich, U. (2014), Explorations in semantic theory (Vol. 89), Walter de Gruyter GmbH & Co KG.

    125. Weisgerber, L. (1954): Die sprachliche Erschlie§ung der Welt. 2. erw. Aufl. (Von den Kr ften der deutschen Sprache). D sseldorf.

    126. Wilkinson, D., & Birmingham, P. (2003), Using research instruments: A guide for researchers. Psychology Press.

    127. Wunderli, P. (2013), Ferdinand de Saussure: Cours de linguistique générale. Narr.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار