تأثیر متغیرهای الگوی چند بعدی معنوی با میانجی‎گری باورهای ناکارآمد بر اختلال وسواس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روانشناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

3 دانشیار روانشناسی، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، واحد قم، دانشگاه پیام نور، قم، ایران

4 استاد روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، واحد قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر متغیرهای درمان چند‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎بعدی معنوی بر شدت وسواس و علائم اختلال وسواس−بی‎اختیاری با میانجی‎گری باورهای ناکارآمد شناختی با استفاده از تحلیل مسیر انجام شده است. طرح پژوهش حاضر، توصیفی از نوع مدل‎یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه بیماران وسواس−بی‎اختیاری مراجعه‎کننده به مراکز مشاوره شهر قم در سال 1400 با شکایت اصلی اختلال وسواس−بی‎اختیاری بودند. تعداد 240 نفر با استفاده از روش نمونه‎گیری هدفمند به‎عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. اعضای نمونه با پاسخ‎دادن به پرسشنامه وسواس «ییل−براون» و نمره شدت وسواس بالاتر از 9 براساس خط برش هنجارشده انتخاب شدند و به پرسشنامه تحول روانی−معنوی، پرسشنامه پایبندی‎ مذهبی و پرسشنامه خودپنداره−خداپنداره جان‎بزرگی و پرسشنامه احساس گناه گوگلر وجونز و پرسشنامه باورهای ناکارآمد شناختی پاسخ دادند. داده‎های به‎دست‎آمده با استفاده از روش تحلیل مسیر و با نرم‎افزار لیزرل و spss تحلیل شدند. نتایج نشان‎ داد که سطح تحول روانی−معنوی، پایبندی مذهبی و خداپنداشت رابطه منفی و معنادار و متغیرخداپنداره رابطه مثبت و معنادار با علائم وسواس فکری و عملی دارند. پایبندی مذهبی به صورت منفی و معنادار و احساس گناه به صورت مثبت و معنادار با‎ میانجی‎گری باورهای ناکارآمد شناختی با علائم وسواس فکری رابطه دارند؛ همچنین مدل ارائه‎شده از برازش مطلوبی برخوردار است. درنتیجه با افزایش سطح تحول روانی−معنوی، پایبندی ‎مذهبی و نمره خداپنداشت و نیز کاهش نمره خداپنداره، احساس گناه و باورهای ناکارآمد شناختی، علائم وسواس فکری و عملی کاهش می‎یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of the Variables of Multidimensional Spiritual Pattern on Obsessive-Compulsive Disorder with the Mediation of Dysfunctional Beliefs

نویسندگان [English]

  • Maryam Ahmadi 1
  • javad khalatbari 2
  • Alireza Aghayousefi 3
  • masoud Janbozorgi 4
1 Gom Islamic Azad University
2 psychology groupTonekabon Islamic Azad University;
3 Gom payamenoor University
4 Professor of psychology of Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

The present research was conducted with the aim of examining the effect of the variables of multidimensional spiritual treatment on the intensity and symptoms of obsessive-compulsive disorder with the mediation of dysfunctional cognitive beliefs using the path analysis. This descriptive research applied the structural equation modeling. The population included all patients with the obsessive-compulsive disorder referring to the counseling centers in the city of Qom in 2021. 240 patients were selected by the judgmental sampling as the sample. The sample members were selected by replying to the Yale-Brown obsessive-compulsive scale with the obsession intensity score of higher than 9 based on the standardized cut line. They replied to the following questionnaires: psychological-spiritual transformation, religious adherence, self-image and God-image (Janbozorgi), guilt inventory (Kugler and Jones), and dysfunctional cognitive beliefs. The data were analyzed by the path analysis using LIZREL and SPSS. According to the results, there is a negative and significant relationship among the intensity of psychological-spiritual transformation, religious adherence, and God-concept, and there is a positive and significant relationship between the variable of God-image and the variable of the symptoms of obsessive-compulsive disorder. With the mediation of dysfunctional cognitive beliefs, the religious adherence has a negative and significant relationship and guilt has a positive and significant relationship with the symptoms of obsessive-compulsive disorder. In addition, the present model has a good fit. As a result, if the intensity of psychological-spiritual transformation, religious adherence, and God-concept increases and the intensity of God-image, guilt, and dysfunctional cognitive beliefs decreases, the symptoms of obsessive-compulsive disorder will be reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • guilt
  • symptoms of obsessive-compulsive disorder
  • dysfunctional cognitive beliefs
  • religious adherence
  • God-image
  • God-concept
  • intensity of psychological-spiritual transformation
  • obsession intensit

مراجع

1. آردن جان، دال کورسو دانیل (۲۰۰۹)، کتاب کار برای درمان: اختلال وسواس−بی‎اختیاری، ترجمه مسعود جان‎بزرگی و مژگان آگاه هریس (۱۳۹۴)، تهران: انتشارات ارجمند.
2. انجمن روان‎پزشکی آمریکا (۱۳۹۴)، راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‎های روانی، ترجمه فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت هاشمی‎آذر و فرهاد شاملو، تهران: انتشارات ارجمند.
3. انصاری، حسن و مسعود جان‎بزرگی (۱۳۹۵)، «بررسی ارتباط خودپنداره با خداپنداره در درمان مذهبی/ معنوی اختلالات روانی»، مجله مطالعات اسلام و روان‎شناسی، س10، ش19، ص115−130.
4. انصاری، حسن؛ مسعود جان بزرگی؛ صدیقه حسینی سمنانی؛ سید محمد غروی؛ سید کاظم رسول‎زاده طباطبایی (1397)، «طراحی روش درمان شناختی−رفتاری با رویکرد اسلامی بر مبتلایان به اختلال وسواس−بی‎اختیاری»، فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 9 (34)، ص167−196.
5. برزگر بفروئی، مرتضی؛ مسعود جان‎بزرگی و نیوشا بهشته (1391)، «نقش پایبندی ‎مذهبی و جنسیت در اضطراب امتحان»، دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روان‎شناسی، س6، ش10، ص43−61.
6. توپچی، یاور (1400)، «بررسی مؤلفه‎های معنوی در افراد مبتلا به اضطراب در مقایسه با افراد غیرمبتلا به اضطراب و تبیین مفهومی آن بر اساس منابع اسلامی»، رساله علمی سطح سه، حوزه علمیه قم.
7. توکلی، سامان و حبیب الله قاسم‎زاده (1385)، «نظریه‎ها و درمان‎های شناختی−رفتاری وسواس»، مجله تازه‎های علوم‎شناختی، س8، ش1، ص54−76.
8. جان‎بزرگی، مسعود (1398)، درمان چندبعدی معنوی، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9. جان‎بزرگی، مسعود و آسا سرآبادانی تفرشی (1398)، «اعتبار و روایی و ساختار عاملی پرسشنامه خودپنداره−خداپنداره برای مداخله‎های معنوی»، فصلنامه علمی پژوهشی روان‎سنجی، س9، ش33، ص45−62.
10. جان‎بزرگی، مسعود و سیدمحمد غروی‎راد (۱۳۹۵)، اصول روان درمانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11. جان‎بزرگی، مسعود؛ حسین فاکر و امین جان‎بزرگی (1390)، «ارزیابی تحول روانی−معنوی در درمانگری مراجعان مذهبی»، فصلنامه علمی−پژوهشی مطالعات اسلام و روان‎شناسی، س5، ش8، ص49−70.
12. جان‎بزرگی، مسعود و سپیده راجزی اصفهانی (۱۳۹۰)، «گروه درمانی چندبعدی اختلال وسواسی اجباری»، مجله روان‎پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، س17، ش4، ص۲۹۶−۲۸۹.
13. حدادی کوهسار، على‎اکبر و باقر غباری‎بناب (۱۳۹۱)، «رابطه تصور فرد از خدا با رفتارهای وسواسی در دانشجویان»، مجله علوم رفتاری، س6، ش۱، ص۱1−۱6.
14. دادفر، مریم؛ جعفر بوالهری، سیدکاظم ملکوتی و علی‎اکبر بیان‎زاده (۱۳۸۰)، «شیوع علائم وسواس−اجباری»، اندیشه و رفتار، ش1 و ۲، ص27−36.
15. دانش، عصمت و زهرا مهدوی (2017)، «مقایسه خودپنداره افراد وسواسی و افراد سالم و پیش‎بینی بیماری وسواس براساس خودپنداره بیماران»، کنفرانس بین‎المللی دانشگاه شیراز.
16. دلجو، زهرا؛ مسعود جان‎بزرگی، سعیده بزازیان و الهام موسوی (1392)، «رابطه سطح تحول روانی معنوی و احساس تنهایی با اضطراب وجودی در دانشجویان»، دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روان‎شناسی، س7، ش13، ص5−24.
17. راجزی اصفهانی، سپیده؛ یاسمن متقی‎پور، کامبیز کامکاری، علیرضا ظهیرالدین و مسعود جان‎بزرگی (1390)، «پایایی و روایی نسخه فارسی مقیاس وسواسی−اجباری بیل−براون»، مجله روان‎پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، س17، ش۴، ص297−303.
18. رمضانی‎فرائی، عباس و محبوبه دادفر (۱۳۸۴)، «معرفی یک مداخله شناختی−رفتاری دینی در درمان اختلال وسواس و نقد و نظر»، ش37 و 38، ص338−348.
19. سرآبادانی تفرشی، لیلا و مسعود جان‎بزرگی (1397)، «رابطه خداپنداره و تحول روانی معنوی با افسردگی، اضطراب و استرس در دانشجویان»، پژوهشنامه روان‎شناسی مثبت، س4، ش3، ص45−57.
20. شمس، گیتی و مجید صادقی (1385)، «تازه‎های حوزه شناخت در اختلال وسواس فکری−عملی»، مجله تازه‎های علوم‎شناختی ایران، س8، ش4، ص71−85.
21. شهامت ده‎سرخ، فاطمه (1396)، «باورهای ناکارآمد شناختی و نقص بازداری شناختی در مبتلایان وسواس فکری و عملی»، فصلنامه روان‎شناسی شناختی دانشگاه خوارزمی، س5، ش2، ص11−20.
22. غباری‎بناب، باقر و علی‎اکبر حدادی کوهسار (۱۳۸۸)، «رابطه اضطراب و افسردگی با تصویر ذهنی از خدا در دانشجویان»، مجله علوم روان‎شناختی، س8، ش31، ص297−314.
23. فتی، لادن (۱۳۷۶)، «کاربرد شناخت−رفتار درمانی در درمان بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی مقاوم به درمان (گزارش موردی)»، مجله روان‎پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، س۳، ش۱ و ۲، ص52−60.
24. نظیری، قاسم؛ محبوبه دادفر و عیسی کریمی کیسمی (۱۳۸۴)، «نقش پایبندی‎های مذهبی، باورهای ناکارآمد مذهبی، احساس گناه و باورهای ناکارآمد شناختی در شدت علایم وسواسی−اجباری»، مجله روان‎پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، ش۳، ص۲۸3−۲۸9.
25. ویل، دیوید و راب ویلسون (۲۰۰۵)، وسواس و درمان آن، ترجمه سیاوش جمالفر (۱۳۸۵)، ج۱، تهران: نشر ارسباران.
26. هایمن، بروس م. و چری پدریک (۲۰۰۸)، رهایی از وسواس، ترجمه حبیب الله قاسم زاده (۱۳۹۲)، ج اول، تهران: انتشارات ارجمند.
27. Abramowitz, Jonathan, S. & Jacoby, Ryan, J. (2014), Scrupulosity: A cognitive − behavioral analysis and implications for treatment, Journal of Obsessive − Compulsive and Related Disorders 3,140 – 149.
28. Abramowitz, Jonathan, S. & Jacoby, Ryan, J. (2014), Obsessive − Compulsive Disorder in the DSM – 5, Clin Psychol Sci Prac 21:221 – 235.
29. American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM – 5, 5th ed.
30. Buchholz, J. L., Abramowitz, j. s., Riemann, B. C., Lillian, R., Blakey, S. M., Leonard, R. C. & Thompson, K. A. (2019), Scrupulosity, Religious Affiliation and symptom Presentation in obsessive compulsive Disorder, Journal of Behavioural and cognitive Psychotherapy, 47: 478 − 498.
31. Comer, Ronald, J. (2015), Abnormal Psychology, Worth Publishers.
32. D’ Olimpio Francesca, D. Cosentino Teresa, Basile, B. Tenore, K. Gragnani & A. Mancini F. (2013), Obsessive  − Compulsive disorder and Propensity to Guilt Feelings and to Disgust, Clinical Neuropsychiatry, 10, 3, Suppl. 1, 20 − 29.
33. Inozu, M., Kahya, Y. & Yorulmaz, O. (2018), Neuroticism and Religiosity: the Role of obsessive Beliefs, Thought−control Strategies and Guilt in Scrupulosity and obsessive−compulsive symptom Among Muslim Undergradua tes, Journal of Relig Health.
34. Grant, Jon, E. (2014), Obsessive − Compulsive Disorder. The new england journal of medicine, 646 − 653.
35. Kaviani Sara, Ebrahimi Ghavam Soghra & Skandari Hossein (2015), The Relationship between Scrupulosity, Obsessive − Compulsive Disorer and Its Related Cognitive Styles, Clinical Psychology, 3 (1): 47 − 60.
36. Koenig Harold G, (2009), Research on Religion, Spirituality, and Mental Health: A Review, The Canadian Journal of Psychiatry, Vol 54, 291 – 283.
37. Olatunji, B. O., Abramowitz, j. S., Williams, N. L., Connolly, K. M. & Lohr, j. M. (2007), Scrupulosity and obsessive − Com pulsive symptom: confirmatory factor analysis and validity of the Penn Inventory of Scrupulosity, Journal of Anxiety Disorders. 21: 771 − 787.
38. Pargament, Kenneth Lomax, James, W. (2013), Understanding and addressing religion among people with mental illness, World Psychiatry 12: 26 − 32.
39. Salkovskis, P. M. (1985), Obsessional compulsive problems: A cognitive behavioural analysis, Behuviour Reseurch and Therapy, 25. 574 − 583.
40. Schaap − Jonker, Hanneke & et. al (2010), image of God and personality pathology: An exploratory study among psychiatric patients, Mental Health, Religion & Culture, p: 55.
41. Shapiro, Leslie J. Stewart, S. Evelyn (2011), Pathological guilt: A persistent yet overlooked treatment factor in obsessive − compulsive disorder, Annals of ClinicalPsychiatry; 23 (1): 63 − 70.
42. Shams Giti, Milosevic Irena. (2013), Obsessive - Compulsive Cognitions, Symptoms and Religiousness in an Iranian Population. International Journal of Clinical Medicine, 4: 479 – 484.
43. Silton, Nava, R. Kevin, J. Flannelly, Kathleen, Galek & Christopher, G. Ellison (2013), Beliefs About God and Mental Health Among American Adults, Journal of Religion and Health: 10. 1007 / s 10943 − 013 − 9712 − 3.
44. Verhagen P J, Van praag HM, Lopez - lbor Jr JJ, Cox JL, Moussaoui D (2010), Religion and Psychiatry: Beyond Boundaries. John Wiley &Sons Ltd. ISBN: 978 - 0 - 470 - 69471 - 8.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار