ارائه مدل نگرش مذهبی و عمل به باورهای دینی با تقلّب تحصیلی: نقش میانجی‎گری خودکارآمدی تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل نگرش مذهبی و عمل به باورهای دینی با تقلّب تحصیلی با تأکید بر نقش میانجی‌گر خودکارآمدی تحصیلی انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی− همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری و جامعه آماری آن شامل کلیه دانش‎آموزان دختر متوسطه دوم شهر خرم‎آباد به تعداد 9981 دانش‎آموز در سال تحصیلی 96−1395 بود که از این میان 240 نفر براساس قاعده سرانگشتی کلاین (2015) تعیین و به روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه‎ای نسبی برحسب ناحیه و پایه تحصیلی انتخاب شدند. به‎منظور گردآوری داده‎ها از پرسشنامه‎های عمل به باورهای دینی، نگرش مذهبی، خودکارآمدی تحصیلی و تقلّب تحصیلی استفاده شد. تمام تحلیل‎ها به روش مدل‎سازی معادلات ساختاری انجام شدند. نتایج نشان داد که عمل به باورهای دینی دارای اثر مستقیم و با میانجی‎گری خودکارآمدی تحصیلی اثر غیرمستقیم بر تقلّب تحصیلی داشت، اما نگرش مذهبی اثر مستقیم و غیرمستقیم بر تقلّب تحصیلی نداشت؛ همچنین اثر مستقیم خودکارآمدی تحصیلی بر تقلّب تحصیلی منفی و معنادار بود. در مجموع می‎توان گفت هرچند که نگرش‎ها نقش مهمی در جهت‎دهی و شکل‎دهی به رفتارهای افراد دارند، اما نگرش مثبت مذهبی به‌تنهایی یک عامل کافی برای بازداری از رفتار انحرافی نیست بلکه نگرش باید به عملکرد بینجامد تا نقش بازدارندگی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a Model of Religious Attitude and the Practice of Religious Beliefs with Academic Cheating: The Mediating Role of Academic Self-Efficacy

نویسنده [English]

  • Saeideh Sabzian
Department of Counseling, School of Humanities, Hazrat-e Masoumeh University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The aim of the present study was to present a model of religious attitude and the practice of religious beliefs with academic cheating with an emphasis on the mediating role of academic self-efficacy. This descriptive-correlational study applied the structural equation modeling, and its population included all female students of second high school in the city of Khorramabad in the academic year 2016-2017 (9981 students). The sample size of 240 was determined by the rule of thumb Kline (2015), and the sample was formed by the stratified random sampling according to district and academic level. Collecting the data was done by the questionnaires of the practice of religious beliefs, religious attitude, academic self-efficacy, and academic cheating. All analyses were performed by the structural equation modeling. The results showed that the practice of religious beliefs, without the mediating role of academic self-efficacy, has a direct effect, and with the mediating role of academic self-efficacy, has an indirect effect on academic cheating; but religious attitude does not have any effect on academic cheating. Moreover, academic self-efficacy, negatively and significantly, has a direct effect on academic cheating. In general, it can be said in spite of the important role of attitudes in directing and forming individuals' behaviors, positive religious attitude, itself, is not the only sufficient factor of preventing deviant behavior, and it should result in a function, so that it can act as a deterrent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • practice of religious beliefs
  • religious attitude
  • academic self-efficacy
  • academic cheating

مراجع

 
1. اصغری، فرهاد؛ سجاد سعادت، ستاره عاطفی‌کرجوندانی و سحر جانعلی‎زاده کوکنه (1393)، «رابطه بین خودکارآمدی تحصیلی با بهزیستی روان‌شناختی، انسجام خانواده و سلامت معنوی در دانشجویان دانشگاه خوارزمی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، س۱۴، ش۷، ص۵۹۳−۵۸۱.
2. اکبریان، فرامرز (1395)، «رابطه بین نگرش مذهبی با شادکامی و خودکارآمدی دانش‎آموزان دورۀ دوم متوسطه»، فصلنامه علمی پژوهشی روان‌شناسی مدرسه، س5، ش2، ص7−19.
3. اوجاقی، ناصرالدین (1386)، «دین و تأثیر آن بر رفتار اخلاقی»، ماهنامه معرفت، س2، ش113، ص1−17.
4. اورک، جهانبخش و تاج‌محمد زندی دره‌غریبی (1393)، رابطه ساده و چندگانه بین پیشایندهای تقلّب «نگرش مذهبی، هوش، وضعیت اجتماعی −اقتصادی− جامعه‎پذیری و عزّت ‎نفس» با نگرش نسبت به تقلّب در امتحان دانش‎آموزان پسر و دختر دورۀ متوسطه استان خوزستان،همایش علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‎های اجتماعی و فرهنگی ایران.
5. برزگربفرویی، کاظم (1393)، «ارتباط عوامل فردی و موقعیتی با تقلّب دانش‌آموزان پایۀ پنجم ابتدایی»، مجله روانشناسی مدرسه، س3، ش3، ص6−20.
6. جاجرمی، محمود و الهه پوراکبران (1395)، «بررسی رابطه نگرش مذهبی با سلامت روان و تاب‌آوری در زنان»، اصول بهداشت روانی، 19 (3)، ص324-327.
7. جاچی‎زاده میمندی، مسعود و مهدی برغمندی (1389)، «رابطه عمل به باورهای دینی و رضایت از زندگی در بین سالمندان»، مجله سالمندی ایران، س5، ش15، ص78−95.
8. جعفری، عیسی؛ نادر حاجلو و علی محمدزاده (1393)، «رابطه عمل به باورهای دینی و بهزیستی معنوی با سلامت عمومی و شیوه‎های مقابله در سربازان وظیفه»، مجله طب نظامی، س16، ش4، ص191−196.
9. خامسان، احمد و محمدرضا امیری (1390)، «بررسی تقلّب تحصیلی در میان دانشجویان دختر و پسر»، اخلاق در علوم و فناوری، س6، ش1، ص53−61.
10. خدایاری‎فرد، محمد (1385)، «آماده‎سازی و هنجاریابی مقیاس سنجش دینداری دانشجویان»، طرح پژوهشی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه تهران.
11. رمضانی، زهرا (1389)، «الگوی پیش‎بینی تقلّب تحصیلی: نقش اهداف پیشرفت، خودکارآمدی و ابعاد درگیری تحصیلی در دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان اسفراین»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بیرجند.
12. سواری، کریم و محمدرضا برنا (1394)، «بررسی رابطه علّی نگرش‎های مذهبی و اهداف تبحری، اهداف عملکردی با گرایش به تقلّب در امتحان از طریق میانجی‌گری عملکرد تحصیلی»، فصلنامه پژوهش‎های کاربردی در روان‌شناسی تربیتی، س2، ش2، ص29−38.
13. شهابی، مهرنسا؛ سیدامیر امین‌یزدی؛ علی مهشدی و جعفر حسنی (1396)، «نقش نگرش مذهبی در تحمل پریشانی روان‌شناختی و دشواری در نظم‌جویی هیجان دانشجویان دانشگاه تهران»، پژوهش در دین و سلامت، 3 (4)، ص32−47.
14. صادقی، عباس؛ نادر افقی؛ محمدحسن بناپور حمیدی و سیده فاطمه امامی (1396)، «بررسی عوامل مرتبط با اقدام به تقلّب در بین دانشجویان مؤسسات آموزش عالی شهرستان رشت»، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 6 (4)، ص35−52.
15. صادقی، محمدرضا؛ رحیم باقرزاده لداری و محمدرضا حق‌شناس (1389)، «وضعیت نگرش مذهبی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، س20، ش75، ص71−75.
16. عباسی، معصومه؛ ملوک خادمی و زهرا نقش (1394)، «بررسی رابطۀ نگرش مذهبی و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان به واسطۀ نقش خودکارآمدی»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، س5، ش4، ص559−563.
17. علیزاده ثانی، محسن؛ نجات سهیل، محبوبه شاهی و محبوبه عرب (1395)، «تأثیر هوش معنوی بر کاهش تقلّب: نقش تعدیلگر توجیه تقلّب»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، س6، ش2، ص293−308.
18. علیوردی‌نیا؛ اکبر؛ حیدر جانعلی‌زاده و سجاد عمرانی دهکهان (1394)، «بررسی نقش یادگیری اجتماعی در تقلّب دانشگاهی»، مسائل اجتماعی ایران، س6، ش2، ص71−103.
19. کریم‎زاده، منصوره و نیک‎چهره محسنی (1385)، «بررسی رابطه خودکارآمدی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‎آموزان دختر سال دوم دبیرستان شهر تهران (گرایش‎های علوم ریاضی و علوم انسانی)». مجله مطالعات زنان، س2 ، ش4، ص29−45.
20. گل‌پرور، محسن و خاکسار سروره (1387)، «عوامل اخلاقی و ارزشی مرتبط با عملکرد تحصیلی دانشجویان»، پژوهش‌نامه مطالعات روان‌شناسی تربیتی، س5، ش8، ص72−90.
21. گلچین، مجتبی و احمدرضا سنجری (1391)، «بررسی رابطۀ بین هوش معنوی و خودکارآمدی کارکنان»، مطالعات رفتار سازمانی، س1، ش3، ص3−20.
22. گلزاری، محمد (1379)، «ساخت مقیاس سنجش ویژگی‌های افراد دینی و رابطه این خصوصیات با بهداشت روانی آنها»، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطباییe.
23. گلزاری، محمود (1380)، «مقیاس عمل به باورهای دینی (معبد)، اولین همایش بین‎المللی نقش دین در بهداشت روان، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی−درمانی ایران، 27 آذر.
24. لطفی‌زاده اطهر، میثم (1386)، «مقایسۀ سلامت عمومی و خودکارآمدی دانشجویان دارای عقاید مذهبی بالا با دانشجویان دارای عقاید مذهبی پایین»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه تبریز.
25. نجاتی، محمدعثمان (1388)، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه عباس عرب، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
26. یونسی، منزه (1395)، «مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر دینداری بر تقلّب علمی در میان دانشجویان دانشگاه مازندران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
27. Adegbola, M. A. (2007), The relationship among spirituality, self−efficacy, and quality of life in adults with sickle cell disease: The University of Texas at Arlington.
28. Aljurf, S., Kemp, L. J. & Williams, P. (2020), Exploring academic dishonesty in the Middle East: A qualitative analysis of students’ perceptions. Studies in Higher Education, 45(7), 1461−1473.
29. Allport, G. W., Vernon, P.E. & Lindzey, G. A. (1960), A study of values (3rd ed), Boston: Houghton Mifflin Company.
30. Ampuni, S., Kautsari, N., Maharani, M., Kuswardani, S. & Buwono, S.B.S. (2020), Academic dishonesty in Indonesian college students: An investigation from a moral psychology perspective. Journal of Academic Ethics, 18(4), 395−417.
31. Bacon, A. M., McDaid, C., Williams, N. & Corr, P. J. (2020), What motivates academic dishonesty in students? A reinforcement sensitivity theory explanation, British Journal of Educational Psychology, 90(1), 152−166.
32. Baldwin, D., Daugherty, S., Rowley, B. & Schwartz, M. (1996), Cheating in medical school: A survey of second−year students at 31 schools, Academic Medicine, 71(3), 267−273.
33. Bandura, A. (1986), Social foundations of thought and action (pp.5−107), Englewood Cliffs, NJ: PrenticeHall.
34. Bandura, A. (1997), Self−efficacy: The exercise of control: Macmillan.
35. Bandura, A. (1998), Personal and collective efficacy in human adaptation and change, Advances in psychological science, 1(1), 51−71.
36. Bègue, L. (2002), Beliefs in justice and faith in people: Just world, religiosity and interpersonal trust, Personality and Individual Differences, 32(3), 375−382.
37. Bieschke, K. J. (2006), Research self−efficacy beliefs and research outcome expectations: Implications for developing scientifically minded psychologists, Journal of Career Assessment, 14(1), 77−91.
38. Bong, M. (2008), Effects of parent-child relationships and classroom goal structures on motivation, help-seeking avoidance, and cheating. The journal of experimental education, 76(2), 191-217.
39. Bruggeman, E. L. & Hart, K. J. (1996), Cheating, lying, and moral reasoning by religious and secular high school students, The Journal of Educational Research, 89(6), 340−344.
40. Chudzicka−Czupała, A. Lupina−Wegener, A. Borter, S. & Hapon, N. (2013), Students’ attitude toward cheating in Switzerland, Ukraine and Poland, The New Educational Review, 32(2), 66−76.
41. Dawid, G., Malherb, E., Henry, R., Steel & Wilhelmina, H. (2003), The contpibution of self−efficacy and outcome expectation in the prediction of  exercise adherence,  Journal  for Research in Sport, Physical Education and Recreation, 25(1), 71−82.
42. DeAndrea. D.C., Carpenter. C., Shulman. H. & Levin. T. R. (2009), The relationship between cheating behavior and sensation making, Personality and Individual Differences, 47. 936−947.
43. Ellsworth, A. & Lagacé−Séguin, D. G. (2009), In Retrospect: Is Youth Grade Retention Associated with Self−Esteem and Self−Efficacy in Early Adulthood? International journal of adolescence and youth, 15(1−2), 21−38.
44. Guttman, A. (1984, June), R−trees: A dynamic index structure for spatial searching, In Proceedings of the 1984 ACM SIGMOD international conference on Management of data (pp.47−57).
45. Harding, T., Mayhew, M., Finelli, C. & Carpenter, D. (2007), The theory of planned behavior as a model of academic dishonesty in humanities and engineering undergraduates, Ethics and Behavior, 17(3), 255−279.
46. Jinks, J., & Morgan, V. (1999), Children's perceived academic self-efficacy: An inventory scale. The clearing house, 72(4), 224-230.
47. Khodaie, E., Moghadamzadeh, A. & Salehi, K. (2011), Factors affecting the probability of academic cheating school students in Tehran, Procedia−social and behavioral sciences, 29, 1587−1595.
48. Kline, R. B. (2015), Principles and practice of structural equation modeling: Guilford publications.
49. Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (2002), Social cognitive career theory. Career choice and development, 4(1), 255-311.
50. Marques, T., Reis, N. & Gomes, J. (2019), A bibliometric study on academic dishonesty research, Journal of Academic Ethics, 17(2), 169−191.
51. Marsden, H., Carroll, M. & Neill, J. T. (2005), Who cheats at university? A self−report study of dishonest academic behaviors in a sample of Australian university students, Australian Journal of Psychology, 57(1), 1−10.
52. McCabe, D. L. & Bowers, W. J. (1994), Academic dishonesty among males in college: A thirty year perspective, Journal of College Student Development, 35(1), 5–10.
53. McClung, E. L. & Gaberson, K. B. (2021), Academic dishonesty among nursing students: A contemporary view, Nurse Educator, 46(2), 111−115.
54. Miller, A., Shoptaugh, C., & Wooldridge, J. (2011), Reasons not to cheat, academic-integrity responsibility, and frequency of cheating. The journal of experimental education, 79(2), 169-184.
55. Murdock, T. B. & Anderman, E. M. (2006), Motivational perspectives on student cheating: Toward an integrated model of academic dishonesty, Educational Psychologist, 41(3), 129−145.
56. Murdock, T. B., Hale, N. M. & Weber, M. J. (2001), Predictors of cheating among early adolescents: Academic and social motivations, Contemporary Educational Psychology, 26(1), 96−115.
57. Mustapha, R., Hussin, Z., Siraj, S. & Darusalam, G. (2017), Academic dishonesty among higher education students: The Malaysian evidence (2014 To 2016), KATHA−The Official Journal of the Centre for Civilisational Dialogue, 13(1), 73−93.
58. Nora, W. L. Y. & Zhang, C. (2010), Motives of cheating among secondary students: the role of self−efficacy and peer influence, Asian Pacific Educational Review, 11(4), 573−584.
59. Onu, D. U., Onyedibe, M. C. C., Ugwu, L. E. & Nche, G. C. (2021), Relationship between religious commitment and academic dishonesty: is self−efficacy a factor? Ethics & Behavior, 31(1), 13−20.
60. Portnoy, J., Legee, K., Raine, A., Choy, O. & Rudo−Hutt, A. S. (2019), Biosocial risk factors for academic dishonesty: Testing a new mediation model in young adults, Journal of Contemporary Criminal Justice, 35(1), 21−35.
61. Rettinger, D. & Jordan, A. (2005), The Relations among Religion, Motivation and College Cheating: A Natural Experiment, Journal of Ethics & Behavior, 15(2), 107 –129.
62. Smith, S. (2005), Exploring the interaction of emotional Intelligence and spirituality. Traumatology, 10(4), 231-243.
63. Stephens, J. M. (2019), Natural and normal, but unethical and evitable: The epidemic of academic dishonesty and how we end it, Change:The Magazine of Higher Learning, 51(4), 8−17.
64. Sutton, E. M. & Huba, M. E. (1995), Undergraduate student perceptions of academic dishonesty as a function of ethnicity and religious participation, NASPA journal, 33(1), 19−34.
65. Tas, Y. & Tekkaya, C. (2010), Personal and contextual factors associated with students’ cheating in science, The Journal of Experimental Education, 78(4), 440−463.
مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 17، شماره 32
فروردین 1402
صفحه 147-173

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار