پیامدهای خصیصه گفتگومداری پیامبر اکرم (ص) براساس زنجیره رفتاری غالب ایشان در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو پژوهشکده بین المللی امام رضا (ع) جامعه المصطفی، گروه مطالعات تطبیقی اسلام و ادیان، قم، ایران

2 استاد، گروه دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 مربی، گروه قرآن و روان‌شناسی، دانشگاه جامعة‌المصطفی، مشهد، ایران

چکیده

خصیصه گفتگومداری پیامبر اکرم (ص) از ویژگی‎های فردی و اجتماعی مشهور ایشان است که در برخی آیات به آن اشاره شده است. این خصیصه با وجود محاسن گره‎گشا ممکن است برحسب مواجهه با نوع مخاطب دارای چالش‎هایی در اثرگذاری موفق باشد. این پژوهش با استناد به یکی از روش‎های طبقه‎بندی رفتار به نام روش DISC که براساس آن گرایش‎های اصلی و غالبی افراد دسته‎بندی، و با استفاده از گزارش‎های قرآن رفتارهای فردی و اجتماعی پیامبر اکرمn نظام‎مند و زنجیره‎ای ترسیم می‎شود؛ می‌کوشد تا پیوستگی خصیصه گفتگومداری با سایر اوصاف پیامبر اکرمn را مشخص سازد؛ بدین‌ترتیب ده ویژگی شخصیتی پیامبر اکرمn که گفتگومداری یکی از آنهاست، مشابه شاخصه‎های مدل S و ترکیب آن با I و C قلمداد شد که گویای پیوستگی رفتاری این خصیصه با سایر ویژگی‎هاست و ضمن اشاره به برخی پیامدهای گفتگومداری، هشت رفتار تعدیلی که خداوند به پیامبر اکرمn توصیه فرموده، مطرح ‌شده که مشابه آن در شاخصه‎های مدیریتی مدل D و ترکیب آن با C دیده می‎شود. روش پژوهش در این مقاله تحلیل محتوای کیفی ترکیبی است؛ یعنی براساس تحلیل محتوای کیفی، داده‎های قرآنی هم‎زمان تحلیل و با رویکرد ترکیبی (استقرایی و قیاسی) انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Consequences of the peace-loving trait of the Holy Prophet (PBUH) based on His dominant behavioral chain in Qur'an

نویسندگان [English]

  • Sayid Morteza Fariani 1
  • Hasan Islami Ardakani 2
  • Abbas Javanshir 3
1 Ph.D. Student, Department of Study of Religion, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Full Professor, Department of Study of Religion, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 Instructor, Department of Quran and Psychology, Al-Mustafa International University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The conversational trait of the Holy Prophet (PBUH) is one of his famous personal and social characteristics, which is mentioned in some verses. This feature, despite its advantages, may have some challenges in having a successful effect, depending on the type of audience. In this research, by referring to one of the behavior classification methods called the DISC method, based on which the main and dominant tendencies of people are classified, and by using the Qur'an reports, the personal and social behaviors of the Holy Prophet (PBUH) are systematic and chain. It is drawn, an attempt has been made to determine the continuity of the trait of conversational with other attributes of the Holy Prophet (PBUH). In this way, the ten personality traits of the Holy Prophet (PBUH), of which conversational is one of them, were considered to be similar to the characteristics of model S and its combination with I and C, which indicates the behavioral continuity of this trait with other characteristics, and while pointing out some consequences of conversational, eight The adjustment behavior that God recommended to the Holy Prophet (PBUH) has been proposed, which is similar to the management indicators of model D and its combination with C. The method used in this article is mixed qualitative content analysis, that is, based on qualitative content analysis, Qur'anic data were analyzed at the same time and it was done with a combined approach, i.e. inductive and deductive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conversational of the Holy Prophet (PBUH)
  • behavioral chain
  • behaviorism of the Holy Prophet (PBUH)
  • DISC method
  1. * قرآن کریم

    1. آل‌غازی، عبدالقادر (1382ق)، بیان المعانى، دمشق: مطبعة الترقی.
    2. ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد (1416ق)، مسند ابن‌حنبل، چ1، بیروت: مؤسسه الرساله.
    3. ابن‌سعد، محمد (1410ق)، الطبقات الکبرى، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    4. ابن‌کثیر، اسماعیل ابن عمر (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
    5. ابوالسعود، محمدبن‌محمد (1983م)، ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآن الکریم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    6. بستی سجستانی، محمدبن‌حبان (1414ق)، صحیح ابن‌حبّان، چ2، بیروت: مؤسسه الرساله.
    7. جعفری، یعقوب (1376ش)، تفسیر کوثر، قم: مؤسسه انتشارات هجرت.
    8. جوادی‌آملی، عبدالله (1395ش)، تفسیر تسنیم، چ2، قم: اسراء.
    9. حویزی، عبد علی‌بن‌جمعه (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
    10. خطیب شربینی، محمدبن‌احمد (1425ق)، السراج المنیر، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    11. خطیب، عبدالکریم (1424ق)، التفسیر القرآنى للقرآن، چ2، بیروت: دارالفکر العربی.
    12. دروزه، محمد عزه (1421ق)، التفسیر الحدیث ترتیب السور حسب النزول، چ2، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
    13. رشید، رضا محمد (1414ق)، تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفة.
    14. زحیلی، وهبه (1411ق)، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، چ2، دمشق: دارالفکر.
    15. سبزواری، سیدعبدالاعلی (بی‌تا)، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه اهل‌البیتb.
    16. سبزواری، محمد (1402ق)، الجدید فى تفسیر القرآن المجید، چ1، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    17. سبزواری، محمد (1419ق)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، چ1، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    18. سیوطی، عبدالرحمن (1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، چ1، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
    19. شاه عبدالعظیمی، سیدحسین (1363ش)، تفسیر اثنی عشری، تهران: ‏میقات.
    20. شرباصی، احمد (1407ق)، موسوعة اخلاق القرآن، بیروت: دارالرائد العربی.
    21. شریفی، مهین (1387ش)، «پژوهشی در خطابهای خداوند به پیامبر در قرآن»، بینّات، س15، ش3، ص87−
    22. شگرمن، جفری؛ اما ویلهلم و مارک اسکولارد (1395ش)، هشت بعد رهبری، استراتژیهای DISC برای تبدیل شدن به رهبری بهتر، ترجمه حجتی رضا، تهران: نشر رسا.
    23. صابونی، محمدعلی (1421 ق)، صفوة التفاسیر، بیروت: دارالفکر.
    24. صادقی، تهرانی (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، چ2، تهران: فرهنگ اسلامی.
    25. صالح، شارح صبحی (1414ق)، نهج‌البلاغة، قم: موسسه مؤسسه دارالهجره.
    26. طباطبایى، محمدحسین‏ (1390ق)، ‏المیزان فی تفسیر القرآن‏، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
    27. طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1408ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ2، بیروت: دارالمعرفه.
    28. طوسی، محمدبن‌حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    29. عسکری، حسن (1416ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، قم: کلیة اصول‌الدین.
    30. عطاء‌الله، محسن (1392ش)، روش‌هاى توان افزایى در سختى‌ها، چ1، قم: مؤسسه علمى فرهنگى دارالحدیث.
    31. عک‌خالد، عبدالرحمن (1424ق)، تسهیل الوصول الى معرفة اسباب النزول، بیروت: دارالمعرفة.
    32. علم‌الهدی، علی‌بن‌حسین (1431ق)، تنزیه الأنبیاء، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    33. عنایه غازی، حسن (1411ق)، أسباب النزول القرآنی، چ1، بیروت: دارالجبل.
    34. فضل‌الله، محمدحسین (1419ق)، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک.
    35. فیض کاشانی، محمدمحسن (1418ق)، الأصفى فی تفسیر القرآن، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    36. قمی، علی‌بن‌ابراهیم (1404ق)، تفسیر القمی، چ3، قم: دارالکتاب.
    37. قنوجی، صدیق حسن‌خان (1420ق)، فتح البیان فى مقاصد القرآن، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    38. متقی‌هندی، علی‌بن‌حسام الدین (1419ق)، کنز العمّال فی سنن الاقوال و اللافعال، بیروت: دارالکتب العلمیة.
    39. مدرسی، محمدتقی (1419ق)، من هدى القرآن، چ1، تهران: دار محبی الحسین.
    40. مراغی، احمد مصطفی (بی‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر.
    41. معرفت، محمدهادی (بی‌تا)، التمهید فی علوم القرآن، چ1، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة مؤسسة النشر الإسلامی.
    42. مغنیه، محمدجواد (بی‌تا)، التفسیر الکاشف، چ1، قم: دار الکتاب الاسلامی.
    43. مکارم شیرازی، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، چ10، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    44. منتظری مقدم، حامد (1380ش)، «صلح و آشتی در عصر پیامبر اکرمn»، معرفت، ش40، ص16−
    45. میدانی، حسن عبدالرحمن (1361ش)، معارج التفکر و دقائق التدبر، دمشق: دارالقلم.
    46. نووی، محمد (1417ق)، مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    47. ورام، ابن ابی‌فراس مسعود (بی‌تا)، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، چ1، بیروت: دارصعب.
    48. هواری، هودبن‌محکم (1426ق)، تفسیر کتاب الله العزیز، الجزائر: دارالبصائر.
    49. Erikson, Thomas (2020), Surrounded by Idiots: The Four Types of Human Behavior and How to Effectively Communicate with Each in Business (and in Life), Martin’s Publishing Group.
    50. Robert A. Rohm. (2013), A Powerful Way to Understand People Using the DISC Concept. Personality Insights, Inc, www.discoveryreport.com.
    51. Straw Julie, Davis Barry, Scullard Mark, Kukkonen Susie (2013), The Work of Leaders, How Vision, Alignment and Execution Will Change the Way You Lead, Published by Wiley.
    52. Sugerman, Jeffrey (2011), The 8 Dimensions of Leadership: DiSC Strategies for Becoming a Better Leader, Berrett−Koehler Publishers.