ساخت و اعتباریابی مقیاس سازه‎های آسیب معنوی و روحی از دیدگاه تفکر اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای روان شناسی، دانشکده روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس سازه‎های آسیب معنوی و روحی از دیدگاه تفکر اسلامی انجام شده است. روش پژوهش از نوع آزمون‎سازی می‌باشد که براساس آن 56 سؤال در چهارده مؤلفه طراحی، و روایی محتوایی آنها با نظرخواهی از هجده نفر از متخصصان بررسی شد. سپس 607 نفر آزمودنی به‎صورت در دسترس به سؤالات پاسخ دادند که داده‎ها با روش‎های تحلیل عاملی تأییدی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون بررسی شدند. نتایج نشان داد که تمام مؤلفه‎ها از برازش مناسبی برخوردارند، به‎جز 2 سؤال که ضریب عاملی آنها معنادار نبود و از مدل کنار گذاشته شدند. روایی همگرا و واگرای مقیاس از راه سنجش همزمان آن با پرسشنامه بالینی میلون (58/0) و پرسشنامه نگرش معنوی (39/0-) مورد ارزیابی قرار گرفت. همسانی درونی مقیاس برحسب ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که این ضریب برای کل سؤالات، 90/0 و برای هر یک از مؤلفه‎های ریا، حسادت، غضب،‎ غیبت، نفاق، دنیاپرستی، دروغ، کینه،‎ عیب‌جویی، بخل، تکبر، عجب، حرص و طمع، تهمت بین 45/0 تا 75/0 به دست آمد. پایایی مقیاس نیز از راه بازآزمایی و به فاصله زمانی 7 هفته 72/0 محاسبه شد. براساس نتایج به‎دست‎آمده، مقیاس سازه‎های آسیب معنوی و روحی، ابزاری معتبر و مناسب برای سنجش در نمونه ایرانی می‎باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing and validating Scale of spiritual and soul pathogenics Constructs from an Islamic view point

نویسنده [English]

  • saeideh farajnia
PhD in Psychology, Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Karaj Branch, Karaj, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study was to develop and validate a scale model to measure some of the most intrinsic spiritual and soul pathogenics constructs. For methodology of this research, testing and assessment were employed. On this basis, 56 questions were develpoed to cover 14 constructs. Face and content validity was established by means of surveying 18 experts to rate each question. Then, 607 participants were asked to complete the scale. Data were analyzed using Confirmatory Factor Analysis methods as well as measuring Chronbach's Alpha Coefficient and Pearson Correlations Coefficient. Confirmatory Factor Analysis confirmed the appropriateness of all determined factors in questionnaire except 2 questions whose factor coefficient was not meaningful and were removed from the model. In addition, validity of the scale correlation was analyzed by concurrently measuring it with Spiritual Attitudes scale (-0/39) and Millon Clinical Multiaxial Inventory(0/58). Internal reliability of the scale was measured via Chronbach's Alpha Coefficient which was obtained ranging from 0/45 to 0/90 for all questions as well as each individual construct. Test retest reliability was found to be 0/72 after an interval of seven weeks. Based on the findings, it is concluded that the scale of spiritual and soul pathogenics constructs may be considered a reliable and valid scale for Iranian population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scale
  • spiritual and soul pathogenics
  • Construct
  • Validation

مراجع

  1. آذربایجانی،‎ مسعود (1387). مقیاس سنجش دینداری (تهیه و ساخت آزمون جهت‎گیری مذهبی با تکیه‎ بر اسلام). چ3. قم:‎ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  2. الکساندر، ساموئل (1396). دارندگی در بسندگی است (اقتصاد جایگزین ثورو). ترجمه غلامعلی کشانی. تهران: نشر نگاه معاصر.
  3. اولسون، میتو اچ و هرگنهان، بی آر (2007). مقدمه‎ای بر نظریه‎های یادگیری؛ ترجمه علی‎اکبر سیف. تهران:‎ دوران.
  4. تحریری، محمدباقر (1390). شرح حدیث عنوان بصری. چ3. قم: حر و سبحان.
  5. ثابت، مهرداد، دلاور علی،‎ پاشا شریفی، حسن، و خوش‌نویسان، زهرا (1394). ساخت و رواسازی مقیاس رفتار اخلاقی.‎ روان‌شناسی تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن. س6، ش3، 27−37.
  6. چگینی، مریم، علی دلاور و بنفشه غرایی (1392). ویژگی‎های روان‎سنجی پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون3. پژوهش‎های نوین روان‎شناختی. س8، ش29، 137−165.
  7. حاجی‎زاده، ابراهیم و اصغری محمد (1390). روش‎ها و تحلیل‎های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: جهاد دانشگاهی.
  8. حبیبی، آرش (1391). آموزش کاربردی لیزرل (ویرایش دوم). تهران: پایگاه علمی پژوهشی پارس مدیر.

www.parsmodir.com

  1. حسینی اصل، سیدجعفر (1384). بهداشت روانی در پرتو قرآن. پایان‎نامه دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم.
  2. حرعاملی، محمدحسن (1414ق). وسائل الشیعه. ج 18. قم: آل‌البیت.
  3. خانجانی، مهدی، شهیدی، شهریار، فتح‎آبادی، جلیل، مظاهری، محمدعلی و شکری، امید (1393). ساختار عاملی ویژگی‎های روان‎سنجی سیاهه روان‎درمانی مثبت‌نگر». روان‌شناسی کاربردی. س8، ش1(پیاپی29)، 69−86.
  4. رحمتی نجار کلانی، ‎فاطمه، جعفری،‎ محمدرضا، امینی، جعفر، ‎ و تلخایی، مجید (1393). پایایی و ویژگی‎های روان‎سنجی پرسشنامه نگرش مذهبی در جمعیت دانشجویان. فصلنامه ابن‎سینا. س16، ش1و2، 46−54.
  5. رفیعی، بهروز (1388). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. ج3، چ2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  6. رضوانی نوین، مرتضی (1387). بررسی بیماری‎های اخلاقی از نظر قرآن کریم با تأکید بر نشانه‎شناسی،‎ سیر، سبب‎شناسی و درمان. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
  7. شریفی، علی‎اکبر (1386). راهنمایی‎ام. سی. ام. ای (میلون 3). تهران: روان‎سنجی.
  8. شهیدی، شهریار و فرج‎نیا، سعیده (1391). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سنجش نگرش معنوی. روان‌شناسی و دین. س5، ش3، 97−115.
  9. شهیدی، شهریار و فرج‎نیا، سعیده (1393). روانشناسی و گرایش‎های متعالی: نقش روح و ابعاد مربوط به آن بر رشد شخصیت انسان. فصلنامه علمی ترویجی رویش روانشناسی. 3(3)، 3−43
  10. فتحی آشتیانی، علی و داستانی، محبوبه (1393). آزمون‎های روان‎شناختی. چ12. تهران: بعثت.
  11. فرج‎نیا، سعیده (1401). ساخت و اعتباریابی مقیاس سازه‎های سلامت معنوی و روحی. سلامت معنوی، س1، ش1، 38−53.
  12. فرج‎نیا، سعیده (1400). روان‌شناسی و گرایش‎های متعالی؛ تهران:‎زرین اندیشمند.
  13. فرج‎نیا، سعیده و شهیدی، شهریار (1396). تعریف سازه‎های آسیب روحی بر اساس منابع اسلامی. دانش روان‌شناسی، س3، ش6، 61−69.
  14. گلزاری،‎ محمود (1379). ساخت مقیاس سنجش ویژگی‎های افراد مذهبی و رابطه این خصوصیات با بهداشت روانی آنها. رساله دکتری.‎ دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
  15. مرحمتی، زهرا و یوسفی، فریده (1395). رابطه ابعاد سبک زندگی اسلامی با بهزیستی روان‎شناختی در دانشجویان. روانشناسی کاربردی. س10، ش3 (پیاپی 39)، 329−346.
  16. میرز، لارنس اس، گلن سی گامست و ای جی گارینو (1398). تحلیل داده‌ها با استفاده از IBM SPSS ؛ ترجمه ولی‌الله فرزاد، امید شکری، نسرین اسماعیلیان، سمانه بهزادپور، مریم اسدی و محمد شریفی. تهران: سمت.
  17. هومن، حیدرعلی (1388). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‎افزار لیزرل. چ3. تهران: سمت.
  18. Freiheit, S.R, sonstegard, K. , Scchmitt, A. & Vye, CH. (2006). Religiosity and spirituality: A Psychometric Evaluation of the santa clara strength of Religious Faith Questionnaire, pastoral psychology, 55, 27-33.
  19. Lussier, R.N. (2000). Human Relations in Organizations. A Skill-Building Approach. 2 end Edition Homewood, il:Richard D.
  20. Peterson, Ch. & Seligman, M.E.P. (2004). Character Strengths and Virtues: A hand book and classification. New York: Oxford University Press.
  21. Phillips, R.E., Lynn, Q.K, Crossley, C.D. & Pargament, K.I. (2004). Self_directing religious coping: a deistic god, abandoning god, or no god at all?. Journal for the scientific study of Religion; 43: 409-418.
  22. Schaap-Jonker, H., Evrelings-Bontekoe, E., Verhagen, P. & Zook, H. (2002). Image of God and personality pathology: An exploratory study among psychiatric patients, Journal of Mental Health, Religion & culture, 5: 55-77.
  23. Swanson, L.H. & Hill, G. (1993). Metacognitive aspects of moral reasoning and behavior. Adolescence, 28, 711-725.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار