مفهوم رشد متعالی و نسبت آن با سایر جنبه‏های تحولی انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی، موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت، قم، ایران

چکیده

«رشد» از جمله مباحث مهم علوم رفتاری است که به معنای تحولات آدمی و شامل ابعاد فراوانی مانند رشد جسمی، هیجانی، عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و... است. هدف قرآن کریم به عنوان اصلی‏ترین منبع وحیانی دین نیز رشد می‎باشد. اصلی‏ترین سؤال پژوهش حاضر پاسخی برای مفهوم شناسی «رشد متعالی» بوده و هدف خود را واکاوی مفهومی رشد متعالی به عنوان بُعد تحولی طرح شده از سوی این کتاب آسمانی و نسبت آن با سایر جنبه‏های تحولی مطرح شده در علوم رفتاری قرار داده است. این پژوهش با بهره از روش کتابخانه‏ای و تحلیل کیفی، تعریف دقیقی از این مفهوم ارائه می‎کند و با بررسی دلالت مطابقی و التزامی آیات قرآن کریم شامل اوامر و نواهی، ویژگی‏های رشدیافتگان و رشدنایافتگان، شخصیت‏های معرفی شده، ارزش‏ها و نیز شواهد موجود در سایر منابع دینی، وجود این بُعد تحولی در انسان را تثبیت می‏کند که می‏تواند در چهار مرحله بپیماید و افزون بر ویژگی‏های اختصاصی خود، ارتباط وثیقی با سایر جنبه‏های تحولی انسان دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of Transcendental Growth and Its Relationship with Other Human Transformational Dimensions

نویسنده [English]

  • Mohammad Dehghni Shooroki
Master's student, Department of Psychology, Higher Education Institute of Ethics and Education, Qom, Iran
چکیده [English]

"Growth" is one of the significant topics of behavioral sciences, which means human transformation and includes many dimensions such as physical, emotional, emotional, moral, social, etc. growth. The aim of the Holy Quran as the main source of religion is also growth. The main question of the present research is an answer to the concept of "transcendental growth" and its goal is to analyze the concept of transcendental growth as a transformational dimension proposed by this divine book and its relationship with other transformational aspects presented in behavioral sciences. Using the library method and qualitative analysis, this research provides a precise definition of this concept, and by analyzing the meaning of conformity and obligation of the verses of the Holy Quran, including commands and prohibitions, the characteristics of the developed and the underdeveloped, the introduced characters, the values ​​as well as the available evidences in other religious sources, this research confirms the existence of the transformational dimension in human, which can go through four stages, and in addition to its specific characteristics, it has a close relationship with other transformational aspects of human.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth
  • Perfection
  • Transcendental Growth
  • Developmental Psychology
  • Transformational Psychology
  • Transcendental Human
  • Perfect Human
  1. * قرآن کریم.

    * نهج البلاغه.

    1. ابن أبی زکینب، محمد بن ابراهیم (1418ق). الغیبة. ترجمه جواد غفارى. تهران: صدوق.
    2. ابن بابویه، محمدبن علی (1406ق). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. قم: دارالشریف الرضی للنشر.
    3. ابن منظور، جمال الدین (1414). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
    4. ابوالقاسمی، شهنار (1387). روان‏شناسی رشد. تنکابن: دانشگاه آزاد.
    5. اتکینسون و همکاران (1375). زمینه روان‏شناسی. تهران: رشد.
    6. ارونسون، الویت (1398). روان‏شناسی اجتماعی. ترجمه حسین شکرکن. تهران: رشد.
    7. اسعدی، علیرضا (1392). «بررسی فرایند استکمال نفس از دیدگاه ملاصدرا». معرفت فلسفی. س10. ش3. ص91−
    8. اشتهاردى، على‎پناه (1417ق). مدارک العروة. تهران: دارالأسوة للطباعة و النشر.
    9. اصغری نکاح، سید علی‏اصغر و هما ذاکری‏فر (1399). «آیا وراثت و محیط کافی است؟ تأملی بر عوامل مؤثر بر رشد و شکل‎گیری شخصیت از منظر قرآن و روایات». مجله همایش قرآن و روان‏شناسی. س1. ش1.
    10. اصفهانی امین، نصرت (1361). مخزن العرفان در تفسیر قرآن. تهران: نهضت زنان مسلمان.
    11. امامی، محمد جعفر (1387). لغات در تفسیر نمونه. قم: انتشارات علی بن ابیطالب.
    12. آذربایجانی، مسعود و همکاران (1382). روان‏شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. قم و تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
    13. بحرانى، سید هاشم بن سلیمان (1374). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسه بعثه.
    14. برقى، احمد بن محمد بن خالد(1371). المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیة.
    15. پورافکاری، نصرت‎الله (1387). فرهنگ روانشناسی و روانپزشکی. تهران: فرهنگ معاصر.
    16. جباری، محمدرضا (1392). سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت زهرا. قم: معارف.
    17. جمعی از مؤلفان (1370). رشد. تهران: سمت.
    18. جواد آملی. عبدالله (1386). زن در آینه‏ جمال و جلال الهی. قم: اسراء.
    19. جواد آملی، عبدالله (1388). جامعه در قرآن. قم: اسراء.
    20. حر آملی، محمد حسین (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل‎البیت.
    21. حرانی، ابن شعبه حسن بن علی (1404ق). تحف العقول. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    22. حسینی رامندی، سید علی‎اکبر (1400). «ﺗﺤﻠﯿﻞ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ رﺷﺪ ﻗﺮآﻧﯽ و نشانه‏های آن». مجله مطالعات اسلام و روان‏شناسی. س15. ش29. ص61−
    23. حلوانی، حسین بن محمد (1408ق). نزهه الناظر و تنبیه الخاطر. قم: مدرسه امام المهدیf .
    24. خامنه‏ای، سیدعلی (1392). زن و بازیابی هویت حقیقی. تهران: انقلاب اسلامی.
    25. خراعی، زهرا و نسرین رامادان (1392). «رشد اخلاق. اصول و ارزش‏های آن از نظر افلاطون». پژوهش‏های فلسفیکلامی. س14. ش3 و4. ص99−
    26. خمینی، سید روح‎الله (1421 ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    27. خویی، سید ابوالقاسم (1410ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقى. قم: دارالهادی.
    28. دوان شولتز و سیدنی الن شولتز (1390). نظریه‏های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: ویرایش.
    29. راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1416). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم −الدار الشامیة.
    30. رحمت کاشانی، حامد (1388). نهج الفصاحه. تهران: شرکت تعاونی کار آفرینان فرهنگ و هنر.
    31. ساپینگتون، آندارا (1379). بهداشت روانی. ترجمه حمیدرضا حسین شاهی. تهران: روان.
    32. سالاری‎فر، محمدرضا (1389). آشنایی با روانشناسی. قم: هاجر.
    33. شجاعی، محمدصادق (1394). روانشناسی اسلامی. قم: مرکز بین‎المللی نشر و ترجمه المصطفی.
    34. ﺷﻔیع آﺑﺎدی، ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ و ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺎﺻﺮی ﻧﻈﺮﯾﻪ (1365). نظریه‏های ﻣﺸﺎوره و درﻣـﺎﻧﯽ. ﺗﻬـﺮان: ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺸﺮ داﻧﺸﮕاهی.
    35. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1374). اصنام الجاهلیه. محقق محسن بیدارفر. تهران: الزهراh.
    36. صفایی حائری، علی (1395). مسئولیت و سازندگی. قم: لیله القدر.
    37. طباطبایی، محمد حسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان.
    38. عبدالباقی، فواد (1368). المعجم المفهرس. تهران: اسماعیلیان.
    39. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علىj.
    40. قاضی، قاسم (1395). نظریه رشد متعالی در مشاوره و روان درمانی. تهران: دانشگاه تهران.
    41. کاویانی، محمد و همکاران (1389). «روش شناسی ساخت یک مقیاس اسلامی(معیار مرجع) ویژگی‏ها و محدودیت‏ها». مطالعات اسلام و روانشناسی. س4. ش6. ص7−
    42. کاویانی، محمد(1399). روانشناسی در قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    43. کرمی، حسین (1382). «تعریف و تشخیص انسان از نگاه ملاصدرا و کارل یاسپرس». مقالات و بررسیها. ش74. ص89−
    44. کریستنس، یان و همکاران (1385). روان‏شناسی عمومی. ترجمه ابوالقاسم بشیری و همکاران. قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
    45. کریمی، یوسف (1388). روانشناسی اجتماعی. تهران: ارسباران.
    46. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). اصول کافی. تهران. دارالکتب الاسلامیه.
    47. کلینى، محمد بن یعقوب (1396). أصول الکافی. ترجمه سیدجواد مصطفوى. تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.
    48. کوشا، غلام حیدر (1395). «هستی شناسی اجتماعی در حکمت صدرایی». فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم اسلامی. س2. ش5.
    49. لورابرک (1390). روان‏شناسی رشد. ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: ارسباران.
    50. مازلو، آبراهام (1371). به سوی روان‏شناسی بودن. ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺣﻤﺪ رﺿﻮاﻧﯽ. ﻣﺸﻬﺪ: آﺳﺘﺎن ﻗﺪس رضوی.
    51. مایلی، آر (1369). شخصیت. ترجمه محمود منصور. تهران: دانشگاه تهران.
    52. مجلسی، محمدباقر (1386). بحارالانوار. ج3. تهران: اسلامیه.
    53. محسنی، شیخ محمد آصف (1381). مشرعة بحارالانوار. قم: مکتبة العزیزی.
    54. مصباح یزدی، محمدتقی (1374). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلام.
    55. مصباح یزدی، محمدتقی (1390). آموزش عقاید. تهران: بین الملل.
    56. مصباح، علی و همکاران (1372). روان‏شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی. قم و تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
    57. مطهری، مرتضی (1387). مقدمه‏ای بر جهان بینی اسلامی: جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
    58. مطهری، مرتضی(1390). مجموعه آثار شهید مطهری. تهران: صدرا.
    59. مکارم شیرازی، ناصر(1373). تفسیر نمونه. قم: دارالکتب الاسلامیه.
    60. موسوی خمینی، روح الله (1390). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
    61. نصری، عبدالله (1394). صدر اندیشه. تهران: دفتر نشر اسلامی.
    62. نیکنام، مژگان (1398). هویت مبانی. نظریات. انواع. چشماندازها. تهران: تزکیه. واعظی. احمد (1386). حکومت اسلامی. قم: مرکز تدوین متون درسی حوزه.
    63. وجدانی، فاطمه و محسن ایمانی(1391). «تحلیل مفهوم رشد با تکیه بر آیات قرآن کریم». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. دوره 20. ش16. ص11−
    64. ویتیگ، آرنو (1386). مقدمه روان‏شناسی. ترجمه مهدی محی‎الدین بناب. تهران: رشد.
    65. هوشیاری، جعفر و محمدمهدی صفورایی پاریزی (1399). «کاربست روش میدان معنایی در معناشناسی واژگان روانشناختی قرآن». دومین کنفرانس ملی علوم انسانی و توسعه.
    66. ﯾﻮﻧﮓ آﻧﺘﻮﻧﯿﻮﻣﻮروﻧﻮ (1380). ﺧﺪاﯾﺎن اﻧﺴﺎن مدرن. ﺗﺮﺟﻤﻪ دارﯾﻮش ﻣﻬﺮﺟﻮﯾﯽ. ﺗﻬـﺮان: ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺸﺮ.