الگوی مشاوره‌ای عاملیت «من» مبتنی بر دیدگاه علامه محمدتقی جعفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد تمام، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مشاوره، دانشگاه اردکان، یزد، ایران

4 استاد تمام، گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

واژه عاملیت بر نوعی احساس مسئولیت در برابر مسیرزندگی خود دلالت دارد. قبول عاملیت انسان در گرو تبیینی از منشا عمل است که از آن با عنوان «من» یاد می‌شود. هدف از این پژوهش تدوین الگوی مشاوره‌ای من عامل بر اساس دیدگاه علامه محمدتقی جعفری است. در بخش نخست بوسیله‌ی روش کیفی هرمنوتیک تلاش شده است تا شاخص‌ها و مؤلفه‌های من عامل شناخته شود. سپس با استفاده از روش داده بنیاد، الگوی تبیین‌کننده‌ی من عامل ترسیم شد. در بخش سوم محتوا، فرایند و فنون مشاوره‌ای برگرفته از این الگو از طریق تحلیل مضمون ارائه گردید. ضریب همبستگی کندال در اعتباریابی دلفی 87/0 گزارش شد. محتوای مشاوره‌ای مقوم این رویکرد را می‌توان در مواردی چون ماهیت من (تمایزدهنده، عامل، فراعامل، مختار،...)، حیطه‌های من (ذات من و فعالیت من)، سطوح من (من معلول، من عامل)، عناصر من(غیرارادی، ارادی، کمال‌طلب)، ... جستجو کرد. فرایند‌های مشاوره‌ای در هماهنگی با هستی هدفدار، پذیرش مالکیت بر خویشتن، صداقت و همخوانی با خویشتن، بهره برداری از توانمندی‌ها،تقویت عشق به انسان‌ها و تقویت خودآگاهی و خودسازی ارائه گردید. در جهت رسیدن به این فرایندهای درمانی نیز روش‌های عملی نیز با توجه به دیدگاه علامه استخراج شد. وجوه تمایز این الگوی مشاوره‌ای را می‌توان در یکپارچه‌نگری آن، حضور عنصر تعیین‌کننده‌ی کمال‌طلبی و توجه به ارتباط انسان با خالق خود در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Counseling Model of the Agency of "I" Based on Allameh Mohammad Taghi Jafari's View

نویسندگان [English]

  • Fereshteh Paknejad 1
  • Masome Esmaeili 2
  • Yasser Rezapour Mirsaleh 3
  • Abdollah Nasri 4
1 University Lecturer, Counseling Department, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Full Professor, Counseling Department, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Counseling Department, Ardakan University, Yazd, Iran
4 Full Professor, Department of Philosophy, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The word agency implies a kind of sense of responsibility toward the path of one's own life. The acceptance of human agency depends on the explanation of the origin of action, which is called "I". This study aims to present a counseling model based on Allameh Mohammad Taghi Jafari's view. In the first part, an attempt has been made by the hermeneutic qualitative method to identify the indicators and components of the agency of "I". Then, by the grounded theory, explanatory model of the agency of "I" was drawn. In the third part, the content, process and counseling techniques derived from this model were presented through thematic analysis. In the Delphi validation, Kendall's correlation coefficient was reported as 0.87. The main counseling content of this approach can be found in cases such as the nature of "I" (differentiator, agent, meta-agent, authorized, etc.), the areas of "I" (the essence and activity of "I"), the levels of "I" (the disability of "I", the agency of "I"), the elements of "I" (involuntary, voluntary, and perfectionist), and so on. Counseling processes were presented in harmony with purposeful universe, acceptance of self-ownership, honesty and harmony with oneself, use of capabilities, strengthening of love for humans, and strengthening of self-awareness and self-improvement. In order to achieve these therapeutic processes, practical methods were also extracted based on Allameh's point of view. The distinguishing aspects of this counseling model can be considered in its integration, the presence of the determining component of perfectionism and attention to the relationship between human and his creator.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agency
  • Counseling
  • Psychotherapy
  • Allameh Mohammad Taghi Jafari
  • Model

مراجع

  1. باقری، خسرو(1399). عاملیت انسان: رویکردی دینی و فلسفی. تهران: نشر واکاوش.
  2. پترسون، مایکل، ویلیام هاسکر، بروس رایشنباخ و دیوید بازینجر. عقل و اعتقاد دینی؛ ترجمه: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی (1379). تهران: طرح نو.
  3. پرن، پریسا، آذربایجانی، علی و دلاور، علی (1395). «استخراج مؤلفه‌های درمان وجودی بر اساس آموزه‌های قرآن کریم». پژوهشنامه روان­شناسی اسلامی. س5، ش2، 119−
  4. پروچسکا. ا.؛ نوکراس جیمز و جان سی. (2007). نظریه‌های روان‌درمانی؛ ترجمه آوادیس یانس، هامایاک (1393). تهران: رشد.
  5. جعفری، محمدتقی (1353). تفسیر. نقد و تحلیل مثنوی معنوی. تهران: اسلامی.
  6. جعفری، محمدتقی (1399). مجموعه آثار: انسان‌شناسی. ج12، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  7. جعفری، محمدتقی (1399). مجموعه آثار: جبر و اختیار و وجدان. ج8، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  8. جعفری، محمدتقی (1399). مجموعه آثار: فلسفه اخلاق و تعلیم و تربیت. ج13، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  9. جعفری، محمدتقی (1399). مجموعه آثار: معرفت‌شناسی. ج4، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  10. السون، متیو. اچ و بی. آر. هرگنهان (2009). مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری؛ ترجمه علی‌اکبر سیف (1389). تهران: دوران.
  11. شمشیری، بابک (1389).«امکان ساخت نظریه مشاوره و روان‌درمانی مبتنی برعرفان اسلامی». روش‌ها و مدل‌های روان­شناختی. س 2، ش1، 109−
  12. عابدی جعفری، حسن، تسلیمی محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن و شیخ­زاده محمد(1390). «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی». اندیشه مدیریت راهبردی. س2، ش5، 151−
  13. عراقیان مجرد، فرشته، پوربرار، فاطمه و یعقوبی طاهره (1401). «نقش معنویت در سلامت روان طی پاندمی کووید 19». اسلام و سلامت. س1، ش7، 1−
  14. غفاری، ابوالفضل، بهروزی­فر، جواد و ناروئی، پرک (2010). «تأثیر گروه درمانی وجودی بر میزان شناخت فرد از خویش و تلاش برای رشد شخصی». پنجمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.مشهد: دانشگاه فردوسی.
  15. فتحی، محمدرضا، کیامنش، علیرضا و جهرمی فرهاد (1397).«بررسی و مقایسه عاملیت انسانی و مؤلفه‌های آن در میان دانشجویان دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه دولتی». فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. س68، ش17، 61−
  16. فرانکل، ویکتور (1354). انسان در جستجوی معنا؛ ترجمه اکبر معارفی. تهران: دانشگاه تهران.
  17. فردریکسون، جان (1397). هم آفرینی تغییر: فنون تاثیرگذار درمان پویشی؛ ترجمه خلیقی سیگارودی. عنایت. چاپ دوم، ارجمند. تهران.
  18. قمری کیوی، حسین (1399). «کدگذاری پاسخ‌های مراجع−مشاور با استفاده از الگوی درون‌سازی و تحلیل مکالمه فرایندمحور در روان‌درمانی با یک مورد مبتلا به اختلال جسمی شده». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. س44، ش11، ص157−
  19. کاشانکی، حامد و سعید اصلانی (1397). «مروری بر روان‌درمانی پویشی فشرده و کوتاه‌مدت: مبانی تا عمل». رویش روان‌شناسی. س8، ش7، 225−
  20. کیانی، سعید، کدیور، پروین، کرامتی، هادی و گرامی‌پور، مسعود (1401). «شاخص‌های روان سنجی مقیاس ویژگی‌های عاملیت انسانی: نظریه کلاسیک نمره آزمون و نظریه سؤال−پاسخ مدرج». اندازه‌گیری تربیتی. س47، ش12، 113−
  21. گرجی، مصطفی، یزدانی حسین، کوپا فاطمه و محمدی، مهدی (1394).«بررسی و تحلیل ارتباط‌های چهارگانه بشری در ترجمۀ رساله قشیریه: ارتباط انسان با خدا، خود، دیگران و طبیعت». مطالعات زبان و ادبیات غنایی. س15، ش5، 49−
  22. گلادینگ. ساموئل (2009). اصول و مبانی مشاوره؛ ترجمه مهدی گنجی (1392). تهران: ساوالان.
  23. لارنس، ای. (1372). روان‌شناسی شخصیت؛ ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
  24. معتمدی، عبدالله (1392). «سبک زندگی مطلوب براساس دیدگاه ارتباطی: ارتباط انسان با خود، خدا، دیگران و طبیعت». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی. س13)، ش4، 125−
  25. مهقانی، زهرا (1396). ارائه‌ی الگوی مفهومی عاملیت انسانی در میان نوجوانان شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  26. واعظی، احمد(1381). درامدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشگاه نشر و فرهنگ اسلامی.
  27. Allen, Jon G. (2020). Handbook of Mentalizing in Mental Health Practice, Second Edition, Journal of Psychiatric Practice, 2(26): 160−
  28. Bandura, A. (2018). Toward a Psychology of Human Agency: Pathways and Reflections, Perspectives on Psychological Science, Vol. 13(2) 130 –136.
  29. Bateman, A. & Fonagy, P. (2016). Mentalization−based treatment for personality disorders: A practical guide, Oxford University Press.
  30. Cavendish, R., Konecny, L., Mitzeliotis, C., Russo, D. & et al. (2003). Spiritual care activities of nurses using nursing interventions classification (NIC) labels, International Journal of Nursing Terminologies and classifications, 14(4): 113−
  31. Côté, J. E. & Levine, C. G. (2002). Identity formation, agency and culture: A social psychological synthesis. Hillside, NJ: Lawrence Erlbaum.
  32. Etelapelto, A., Vahasantanen, K., Hokka, P. & Paloniemi, S. (2013). What is Agency? Conceptualizing professional agency at work, Educational Research Review 10, 45–65.
  33. Jääskelä, P., Poikkeus, A. M., Vasalampi, K., Valleala, U. M. & Rasku−Puttonen, H. (2017). Assessing Agency of University Students: Validation of the AUS Scale, Studies in Higher Education. 42(11), 2061–2079.
  34. Jääskelä, P., Poikkeus, A. M., Vasalampi, K., Valleala, U. M. & Rasku−Puttonen, H. (2017). Assessing Agency of University Students: Validation of the AUS Scale, Studies in Higher Education, 42(11), 2061–20
  35. Ross, L., Leeuwen, RV., Baldacchino, D., Giske, T., McSherry, W. & et al. (2014). Student nurses perceptions of spirituality and competence in delivering spiritual care: A European pilot study, Nurse Education Today, 34(5): 697−
  36. Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques, Sage publications.

Sugarman, J. & Sokol, B. (2012). Human agency and development: An introduction and theoretical sketch [Editorial], New Ideas in Psychology, 30(1),14.  

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار