ساخت و اعتبارسنجی پرسشنامه نگرش به خانواده براساس منابع اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی اسلامی دانشگاه اخلاق و تربیت، قم، ایران

2 استادیار گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 استادیار گروه روان‌شناسی موسسه امام خمینی، قم، ایران

4 کارشناسی ارشد علوم شناختی پژوهشگاه علوم شناختی، تهران، ایران

چکیده

در دهه‌های گذشته نگرش نسبت به خانواده در حیطه‌های ازدواج، همسرداری، فرزندآوری (فرزندپروری) در ایران تغییر کرده‌ است. تأثیرگذاری خانواده و ایفای مناسب نقش‌های آن، به‌ویژه انتقال ارزش‌ها و فرهنگ جامعه تحت تأثیر نگرش‌های اعضا قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیت موضوع خانواده و نگرش به آن، محقق درصدد است مؤلفه‌های نگرش به خانواده را در سه حیطه ازدواج، همسرداری و فرزندآوری (فرزندپروری) از منابع دینی استخراج کند و براساس مؤلفه‌ها، پرسشنامه مربوطه را بسازد. رویکرد پژوهش کیفی– کمّی بوده، به این معنا که در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای متون دینی و در بخش کمّی، توصیفی از نوع پیمایشی است که برای سنجش روایی مؤلفه‌های نگرش و گویه‌های پرسشنامه استفاده می‌شود. پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیق کاربردی است. در این پژوهش، نخست مفاهیم مرتبط با خانواده و نگرش به آن مقوله‌بندی شده و از روش کدگذاری باز و کدگذاری محوری، مؤلفه‌های مرتبط با نگرش به خانواده استخراج شد. برای سنجش روایی مؤلفه‌ها و گویه‌ها از نظر متخصصان علوم دینی و روان‌شناسی بهره گرفته شد. پس از ارزیابی کارشناسان از مؤلفه‌ها، تعداد 32 مؤلفه در سه حیطه و ابعاد ده‌گانه تأیید شد و براساس این مؤلفه‌ها، 95 گویه جهت ساخت پرسشنامه به دست آمد. سپس برای تأیید داده‌های پژوهش، پس از اجرا در بین نمونه 205 نفری از تحلیل عاملی تأییدی و CVI و برای سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ و روش دونیمه‌سازی استفاده شد که ضریب اعتبار آنها به ترتیب 97/0 و 95/0 گزارش شد که نشان می‌دهد پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Construction and Validation of Family Attitude Questionnaire Based on Islamic Sources

نویسندگان [English]

  • saeed sharif yazdi 1
  • Abbas Ali Haratiyan 2
  • Mohammad Reza Jahangirzadeh Qomi 3
  • Masoomeh Soltanipour 4
1 MA in Islamic Psychology, University of Ethics and Tarbiat, Qom, Iran
2 Assistant Professor of the Family Department of the Hozah and University Research Center, Qom, Iran
3 Master of Cognitive Sciences, Cognitive Sciences Research Institute, Tehran, Iran
4 Master of Cognitive Sciences, Cognitive Sciences Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the past decades, the attitude toward the family has changed in the fields of marriage, marital relation, and parenting in Iran. The influence of the family and the appropriate performance of its roles, especially the transmission of the values ​​and culture of the society, are affected by the members' attitudes. Considering the importance of the family issue and the attitude toward it, the researcher tried to extract the components of the attitude toward the family in the three areas of marriage, marital relation, and parenting from religious sources, and based on the components, made the relevant questionnaire. The approach of the research is qualitative-quantitative, in the sense that in the qualitative part, the content analysis of religious texts was applied, and in the quantitative part, the research is a descriptive-survey one, which is used to measure the validity of the attitude components and questionnaire items. The purpose of the research is applied. In this research, first the concepts related to the family and attitude toward it were categorized, and the components related to the attitude toward the family were extracted using open coding and axial coding. To measure the validity of components and items, the ideas of experts of religious sciences and psychology were used. After the evaluation of the components by the experts, 32 components in three areas and ten dimensions were confirmed, and according to these components, 95 items were obtained for making the questionnaire. Then, to confirm the research data, confirmatory factor analysis and CVI were applied among a sample of 205 people, and to measure its reliability, Cronbach's alpha and split-half method were used. Their reliability coefficients were reported as 0.97 and 0.95, respectively, which shows that the questionnaire has a good reliability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Validation
  • Questionnaire
  • Islamic Sources
  • Attitude Toward The Family

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. پورشهسواری، فاطمه و علوی، سیدمحمدرضا (1386). نگرش جوانان نسبت به خانواده. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، س4، ش6، 1−
    2. حافظی، مجتبی، رفیعی هنر، حمید، و آینه­چی، عباس (1399). مدل مفهومی فرایندی مرکزیت بخشی نابهنجار به خود در منابع اسلامی. فرهنگ مشاوره و وران درمانی، س11، ش42، 37−
    3. سالاری‌‌فر، محمدرضا (1395). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    4. سالاری‌فر، محمدرضا، آذربایجانی، مسعود، کاویانی، محمد، موسوی اصل، سید مهدی، عباسی، اکبر، و تبیک، محمدتقی (1396). روان‌‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت.
    5. سپهری، صفورا و حسن‌زاده توکلی، محمدرضا (1390). بررسی اعتبار و روایی مقیاس نگرش‌های مربوط به انتخاب همسر. خانواده‌پژوهی، س7، ش28، 401−
    6. شهسواری، فاطمه و علوی، سیدحمیدرضا (1386). نگرش جوانان نسبت به خانواده. ‌مطالعات روان‌شناسی تربیتی، دوره4، ش6، 1−
    7. طباطبایی، سیدمحمدکاظم (1393). منطق فهم حدیث. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe.
    8. علوی، سیداسماعیل، ابوترابی، علی، و آینه‌چی، عباس (1400). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه اولیه نگرش به فرزندآوری براساس منابع اسلامی. روان‌شناسی و دین، س14، ش55، 7−24.
    9. مینوچین، سالوادور (1399). خانواده و خانواده‌درمانی. ترجمه باقر ثنایی. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
    10. نرم‌افزار جامع الاحادیث.
    11. نیلفروشان، پریسا، نویدیان، علی، و عابدی، احمد (1392). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس نگرش به خانواده. روان پرستاری، دوره1، ش1، 35−
    12. Amoto, PR. & Rogers, SJ. (1999). Do attitudes toward divorce affect marital quality? Journal of Family Issues, 20: 69−
    13. Brateen, TB. & Rosen, LA. (1998). Development and validation of the marital attitude scale, Journal of Divorce and Remarriage, 29 (2): 83−
    14. Cobb, NP., Larson, JH. & Watson, WL. (2003). Development of the Attitudes About Romance and Mate Selection Scale, Family Relations: An Interdisciplinary, Journal of Applied Family Studies, 52 (3), 222–231.
    15. Pagliaro, S. & Kent, K. (2001). Youth Development, Strengthening Prevention strategies, www.Advocates For Youth.org.

      * قرآن کریم

      1. پورشهسواری، فاطمه و علوی، سیدمحمدرضا (1386). نگرش جوانان نسبت به خانواده. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، س4، ش6، 1−
      2. حافظی، مجتبی، رفیعی هنر، حمید، و آینه­چی، عباس (1399). مدل مفهومی فرایندی مرکزیت بخشی نابهنجار به خود در منابع اسلامی. فرهنگ مشاوره و وران درمانی، س11، ش42، 37−
      3. سالاری‌‌فر، محمدرضا (1395). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
      4. سالاری‌فر، محمدرضا، آذربایجانی، مسعود، کاویانی، محمد، موسوی اصل، سید مهدی، عباسی، اکبر، و تبیک، محمدتقی (1396). روان‌‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت.
      5. سپهری، صفورا و حسن‌زاده توکلی، محمدرضا (1390). بررسی اعتبار و روایی مقیاس نگرش‌های مربوط به انتخاب همسر. خانواده‌پژوهی، س7، ش28، 401−
      6. شهسواری، فاطمه و علوی، سیدحمیدرضا (1386). نگرش جوانان نسبت به خانواده. ‌مطالعات روان‌شناسی تربیتی، دوره4، ش6، 1−
      7. طباطبایی، سیدمحمدکاظم (1393). منطق فهم حدیث. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe.
      8. علوی، سیداسماعیل، ابوترابی، علی، و آینه‌چی، عباس (1400). ساخت و اعتباریابی پرسشنامه اولیه نگرش به فرزندآوری براساس منابع اسلامی. روان‌شناسی و دین، س14، ش55، 7−24.
      9. مینوچین، سالوادور (1399). خانواده و خانواده‌درمانی. ترجمه باقر ثنایی. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
      10. نرم‌افزار جامع الاحادیث.
      11. نیلفروشان، پریسا، نویدیان، علی، و عابدی، احمد (1392). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس نگرش به خانواده. روان پرستاری، دوره1، ش1، 35−
      12. Amoto, PR. & Rogers, SJ. (1999). Do attitudes toward divorce affect marital quality? Journal of Family Issues, 20: 69−
      13. Brateen, TB. & Rosen, LA. (1998). Development and validation of the marital attitude scale, Journal of Divorce and Remarriage, 29 (2): 83−
      14. Cobb, NP., Larson, JH. & Watson, WL. (2003). Development of the Attitudes About Romance and Mate Selection Scale, Family Relations: An Interdisciplinary, Journal of Applied Family Studies, 52 (3), 222–231.
      15. Pagliaro, S. & Kent, K. (2001). Youth Development, Strengthening Prevention strategies, www.Advocates For Youth.org.
      16. Teseng, V. (2005). Family interdependence and academic adiustment, Journal of child development, 15 (3), 966−

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار