آزمون مدل دینداری در دانش‌آموزان براساس سبک‌های فرزندپروری با میانجی‌گری عزت نفس، هوش هیجانی و سلامت‌روانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌سنجی دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناسی ارشد روان‌سنجی دانشگاه علامه طباطبایی

3 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه سمنان

4 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف پژوهش، آزمون «مدل دینداری» براساس «سبک­های فرزندپروری» با میانجی‌گری «عزت نفس»، «هوش هیجانی» و «سلامت‌روان» در دانش­آموزان دبیرستانی بود. بدین منظور 400 دانش­آموز در شهرستان مهاباد در سال 1393 به روش «خوشه­ای چندمرحله­ای» انتخاب شدند. همه آزمودنی­ها پرسشنامه­های «عزت نفس»، «هوش هیجانی»، «سلامت‌روان»، «دینداری» و «سبک‌های فرزندپروری» را تکمیل کردند. برای تحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که «سبک­های فرزند پروری»، «عزت نفس» و «هوش­هیجانی» با «سلامت‌روان» و «دینداری» رابطه مستقیم دارند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد، بزرگترین ضریب مسیر مربوط به تاثیر «سبک استبدادی» بر «عزت نفس» (91/0-) و کوچکترینِ آن، مربوط به تاثیر «سبک آزادگذار» بر «هوش هیجانی» (05/0) می باشد. در مدل نهایی به صورت مستقیم هوش هیجانی(74/0)، سبک مقتدرانه(11/0)، عزت نفس(13/0) و سلامت‌روان(20/0) از واریانس دینداری را تبیین می‌کنند و بیشترین ضریب غیرمستقیم، مربوط به سبک مقتدرانه(54/0) با دینداری است. یافته‌ها حاکی از آن بود که سبک‌های فرزندپروری در دینداری دانش‌آموزان اهمیت بیشتری دارند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Testing the Religiosity Model among the Students Based on the Parenting Styles with the Mediation of Self-Esteem, Emotional Intelligence, and Mental Health

نویسندگان [English]

  • parviz fadakar 1
  • mahdi mollaee 1
  • kamran azizi 2
  • hadi mollaee 3
  • noorAli farokhi 4
1 M.A. and Education Teacher
2 M.A. Student
3 M.A. Student
4 Associate Professor, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

This research aimed to test the religiosity model among the students based on the parenting styles with the mediation of self-esteem, emotional intelligence, and mental health; thus, 400 students were selected by cluster sampling in the city of Mahabad in 2014. All participators responded to the questionnaires of self-esteem, emotional intelligence, mental health, religiosity, and parenting styles. The Pearson correlation coefficient and path analysis were applied for data-analysis. The results showed that the parenting styles, self-esteem, and emotional intelligence have a direct relationship with the mental health and religiosity. The results of path analysis showed that the effect of despotic style on self-esteem has the highest path coefficient (-0.91) and the effect of permissive style on emotional intelligence has the lowest path coefficient (0.05). In the final model, the variables of emotional intelligence (0.74), authoritative style (0.11), self-esteem (0.13), and mental health (0.20) directly determine the religiosity variance and the highest indirect coefficient is related to the effect of authoritative style on religiosity (0.54). The findings demonstrated that the parenting styles are more important in the religiosity of students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • parenting styles
  • religiosity
  • self-esteem
  • emotional intelligence
  • mental health
آزاد ارمکی، تقی  و مهری،  بهار (1377)، بررسی مسائل اجتماعی، تهران: نشر جهاد.
اسفندیاری، غلامرضا (1374)، مقایسه شیوه‌های فرزندپروری مادران در دو گروه کودکان مبتلا به اختلال رفتار و تأثیر آموزش مادران در کاهش اختلال رفتاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، انستیتوی تحقیقات پزشکی تهران.
بشارت، محمدعلی؛ عزیزی، کوروش؛ پورشریفی، حمید (1390)، «رابطه سبک‌های فرزندپروری با کمال‌گرایی فرزندان در نمونه‌ای از خانواده‌های ایرانی»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، س7، ش2، ص160-145.
بیانی، علی‌اصغر؛ محمدکوچکی، عاشور و بیانی، علی (1387)، «روایی و پایائی مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف»، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، س14، ش2، ص151- 145.
جلوانی، راضیه و برزگر کهنمویی، ساناز (1390)، بررسی رابطه بین هوش هیجانی با سبک فرزندپروری مادران کودکان، اولین همایش علمی دانشجویان علوم تربیتی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی.
حسینیان، سیمین؛ شعاع‌کاظمی، مهرانگیز و چابکی‌نژاد، زهرا (1389)، «بررسی رابطه هوش معنوی با هوش هیجانی در بین دختران دانشجوی دانشگاه الزهرا»، فصلنامه فرهنگی دفاعی زنان و خانواده، س5، ش17، ص7ـ26.
خدایاری‌فرد، محمد (1388)، آماده‌سازی مقیاس سنجش دینداری و ارزیابی سطوح دینداری اقشار مختلف جامعه ایران، طرح پژوهشی مؤسسه روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
دانش، عصمت؛ تکریمی، زیبا، نفیسی، غلامرضا(1386)، «نقش شیوه‌های فرزندپروری درمیزان افسردگی فرزندانشان»، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، س1، ش 2، ص126.
دهقانی، یوسف، اصلانی، خالد و دریکوندی، ناهید (1393)، «رابطه‌ شیوه‌های فرزندپروری، دینداری و هوش هیجانی با آمادگی به اعتیاد در دانش‌آموزان دبیرستانی»، مجله اصول بهداشت روانی، س17، ش2، ص75ـ80.
رحیمی، محمد، شکارچی، زیبا (1391)، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان دینداری دانشجویان، مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
رضایی، محمد؛ درتاج، فریبرز و مهرعلیان، ابراهیم (1395)، «رابطه هوش هیجانی بار و مؤلفه‌های آن با دینداری نوجوانان»، فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، س12، ش42، ص77-100.
ساربان، حمیده؛ عیسی مراد، ابوالقاسم و طیبی، زهرا (1392)، «ارتباط نگرش‌های تربیتی والدین با ابعاد سلامت روانی، اجتماعی (خودپنداره و تعامل اجتماعی) نوجوانان دختر»، مجله روان‌شناسی مدرسه، دوره 22، ش3.
سیف، علی اکبر (1387)، روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش (ویراست6). تهران: نشر دوران.
شاملو، سعید (1392)، بهداشت روانی، تهران: انتشارات رشد.
شفیعی‌تبار، مهدیه، خداپناهی، محمد کریم، صدق‌پور، صالح (1387)، «بررسی رابطه هوش هیجانی و عوامل پنجگانه شخصیت در دانش‌آموزان»، مجله علوم رفتاری، س2، ش2، ص173ـ181.
صیادی تورانلو، حسین، جمالی، رضا، الله امیرغفوری، حبیب (1386)، «بررسی رابطه اعتقاد به آموزه‌های مذهبی اسلام و هوش هیجانی دانشجویان دختر کارشناسی ارشد دانشگاه یزد»، مجله اندیشه‌های نوین دینی، س3، ش11، ص16ـ22.
قدرتی میرکوهی، مهدی و خرمایی، احسان (1390)، «رابطه دینداری با سلامت روان در نوجوانان»، فصلنامه‌ علوم رفتاری، س2، ش5، ص115ـ131.
قهرمانی، نسرین، نادی، محمدعلی (1391)، «رابطه بین مؤلفه‌های مذهبی معنوی با سلامت روان و امید به آینده درکارکنان بیمارستان‌‌های دولتی شیراز»، نشریه مرکز تحقیقات مراقبت‌های پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران (نشریه پرستاری ایران)، س25، ش79، ص1ـ11.
کرلینجر، فردریک نیکلز، پدهازر، الازار جی (1391)، رگرسیون چندمتغیری در پژوهش رفتاری، ترجمه حسن سرایی، تهران: سمت.
کشاورزی ارشدی، فرناز ‌(1388)، «تأثیر سبک هویتی و هوش هیجانی در پیش‌بینی انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد»، فصلنامه اندیشه و رفتار، ش4، س13، ص43ـ56.
کلاکی، حسن و نیازخانی، مرتضی (1389)، «مدل اندازه‌گیری دینداری جوانان»، فصلنامه پژوهش فرهنگی، س12، ش12، ص89- 123.
کلانتری، خلیل (1387)، مدل‌سازی معادلات ساختاری در تحقیقات اجتماعی‌ـ اقتصادی، تهران: فرهنگ صبا.
مستعلمی، فروزان، حسینیان، سیمین، یزدی، منور (1384)، «تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر افزایش اعتماد به نفس دختران نابینای شهر تهران»، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی،  س5، ش4، ص437ـ450.
منظری توکلی، علیرضا و کهندل، مریم (1390)،  «بررسی رابطة دینداری و عزت نفس دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه ناحیه دو شهر کرمان»،  فصلنامه پژوهشگران فرهنگ، س9، ش27، ص99-122.
میرزایی، مهدی (1390)، «بررسی جامعه‌شناختی میزان دینداری دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) با استفاده از یک مدل بومی»، فصلنامه علمی‌ـ پژوهشی مدیریت نظامی، س11، ش42، ص181-212.
میکائیلی منیع، فرزانه (1389)، «بررسی وضعیت بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه ارومیه»، فصلنامه افق دانش، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، س16، ش4، ص65-73.
نائینی، احمد زندوانیان؛ دهقانی، محبوبه و طیبی، راضیه (1392)، «عوامل مؤثر بر گرایش دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان صدوق (یزد) به انجام فرایض دینی»، فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، س5، ش1، ص109-125.
نیکخواه، هدایت‌الله و مهدوی، محمدصادق (1380)، «سنجش دینداری جوانان و عوامل مؤثر بر آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
هادیان، سیدعلی (1391)، «عوامل روان‌شناختی مؤثر بر باور دینی از منظر متون دینی و تحلیل آن از دید روان‌شناسی دین»، پایان‌نامه دکترا، دانشگاه قم، دانشکده الهیات.
هادیان، علی؛ غروی‌راد، محمد و آذربایجانی، مسعود (1392)، «تأثیرات والدین بر دینداری فرزندان از منظر روان‌شناسی دین»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س7، ش13، ص25-46.
هومن، حیدرعلی (1391)، مدل‌یابی معادلات ساختاری، تهران: انتشارات سمت.
 
Abar, B., Carter, K. L., & Winsler, A. (2009), The effects of maternal parenting style and religious commitment on self-regulation, academic achievement, and risk behavior among African-American parochial college students. Journal of Adolescence, 32(2), 259–273.
Ahmadi, T. (2011), Studying The Relationship Between Life Quality and Religious Attitude With Students General Health. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 1976–1979.
Ajilchi, B., Kargar, F. R., & Ghoreishi, M. K. (2013), Relationship between the Parenting Styles of Overstressed Mothers with their Children's Self-esteem. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 82, 496–501.
Alport. G, w. (1998), personality. A. psychological interpretation. New york.
Bahr, S. J., & Hoffmann, J. P. (2010), Parenting Style, Religiosity, Peers, and Adolescent Heavy Drinking, Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 71(4), 539-543.
Ball, J., Armistead, L., & Austin, B.j. (2003), The relationship between religiosity and adjustment among African-American, female, urban adolescents, Journal of Adolescenc e, 26(4), 431–446
Cha, C. B., & Nock, M. K. (2009), Emotional Intelligence Is a Protective Factor for Suicidal Behavior Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 48(4), 422–430.
Dezutter, J., Soenens, B., & Hutsebaut, D. (2006), Religiosity and mental health: A further exploration of the relative importance of religious behaviors vs, religious attitudes, Personality and Individual Differences, 40(4), 807–818.
Dwairya, M., & Menshar, K. E. (2006), Parenting style, individuation, and mental health of Egyptian adolescents, Journal of Adolescence, 29(1), 103–117.
Golberg, D. (1979), Manual of the general health questionnaire. Windsor, England: NEFR Publishing.
Green, R. (1998), The Explosive Child: A New Approach for Understanding and Parenting Easily Frustrated,‘Chronically Inflexible’Children.
Gryczynski, J., & Ward, B. W. (2010), Social norms and the relationship between cigarette use and religiosity among adolescents in the United States. Health Education & Behavior, 1090198110372331.
Harmer, R., & Fallon, B. (2007), The role of emotional intelligence in the pursuit of a spiritual life: Implications for individuals in organisations, Organisations and people, 14(2), 76.
Hesari, N. K. Z., & Hejazi, E. (2011), The Mediating Role of Self Esteem in the Relationship Between the Authoritative Parenting Style and Aggression, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 1724–1730.
Kehoe, N. C. (1998), 14 – Religion and mental health from the catholic perspective, Handbook of Religion and Mental Health, 211–223.
Kézdy, A., Martos, T., Boland, V., & Horváth-Szabó, K. (2011), Religious doubts and mental health in adolescence and young adulthood: The association with religious attitudes. Journal of adolescence, 34(1), 39-47.
Koenig, H. G., Al Zaben, F., & Khalifa, D. A. (2012), Religion, spirituality and mental health in the West and the Middle East. Asian journal of psychiatry, 5(2), 180-182.             
Lau, W. W. F., & Yuen, A. H. K. (2013), Adolescents’ risky online behaviours: The influence of gender, religion, and parenting style. Computers in Human Behavior, 29(6), 2690–2696.
Li, S. D. (2014), Familial religiosity, family processes, and juvenile delinquency in a national sample of early adolescents. The Journal of Early Adolescence, 34(4), 436-462.
Mahoney, A. (2010), Religion in families, 1999–2009: A relational spirituality framework. Journal of Marriage and Family, 72(4), 805-827.
Mandara ,k.c.(2010),Teacher and child variables as predictors of academic engagement among law-income  African American children. Psychology in the Schools., 39 (4), 477–487.
Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004), Emotional intelligence: Theory, findings, and implications. Psychological inquiry, 197-215.
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1991), Adding Liebe und Arbeit: The full five-factor model and well-being. Personality and social psychology bulletin, 17(2), 227-232.
Myers, D. G., & Diener, E. (1995), Who is happy?. Psychological science, 6(1), 10-19.
Paek, E. (2006), Religiosity and perceived emotional intelligence among Christians. Personality and Individual Differences, 41(3), 479–490.
Ruiz-Arand, D., Castillo, R., Salguero, J. M., Cabello, R., Fernández-Berrocal, P., & Balluerka, N. (2012), Short- and Midterm Effects of Emotional Intelligence Training on Adolescent Mental Health, Journal of Adolescent Health, 51(5), 462–467.
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Thorsteinsson, E. B., Bhullar, N., & Rooke, S. E. (2007), A meta-analytic investigation of the relationship between emotional intelligence and health. Personality and Individual Differences, 42(6), 921–933.
Stavrova, O., & Siegers, P. (2013), Religious Prosociality and Morality Across Cultures How Social Enforcement of Religion Shapes the Effects of Personal Religiosity on Prosocial and Moral Attitudes and Behaviors, Personality and Social Psychology Bulletin, 0146167213510951
Vermeer, P. (2011), The impact of parental religiosity on parenting goals and parenting style: A Dutch perspective, Journal of Beliefs & Values, 32(1), 69-84.
Weinberg, R. & Gould, D (1999), Foundations of sport Exercise psychology, Human Kinetics, 285-299