تأثیر آموزش امیددرمانی با استفاده از آموزه‌ها و داستان‌های قرآنی بر افزایش امید دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترا و مدرس دانشگاه آزاد بوکان

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر «آموزش امید درمانی» با استفاده از آموزه­ها و داستان­های قرآنی بر«افزایش امید» دانش­آموزان سال اول مقطع متوسطه شهر همدان بود. روش مطالعه نیمه‌تجربی، به صورت پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه­ دانش­آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه دبیرستان­های روزانه و دولتی شهر همدان در سال تحصیلی 1393 و روش نمونه‌گیری از نوع خوشه­ای چندمرحله­ای بود. در چارچوب طرح آزمایشی، 60 نفر از دانش­آموزان به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه 30 نفری قرار گرفتند. در این طرح از «پرسشنامه­ امید» اسنایدر استفاده شد و سپس طرح آزمایشی برای گروه آزمایش طی ده جلسه اجرا شد و پس از اتمام جلسات آموزشی از هر دوگروه پس‌آزمون به عمل آمد و داده­ها با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد آموزش امیددرمانی با استفاده از آموزه­ها و داستان­های قرآنی منجر به افزایش امید در دانش­آموزان شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Influence of Hope Therapy Instruction with the help of Quranic Stories on the Increase of Hope among Students

نویسنده [English]

  • glavij Alizadeh
Galavizh Alizadeh
چکیده [English]

The objective of this study was to investigate the influence of hope therapy instruction with the help of Quranic teachings and stories on the increase of hope among the first grade high school students in the city of Hamedan. This study was semi-experimental with a pre-test and post-test design and a control group. The population was all of the first grade high school girl students in the academic year 2014 in the city of Hamedan and some of them were selected by cluster sampling. According to the experimental design, 60 students were randomly placed in the two groups of 30. In this design, the Schneider's hope questionnaire was used and then the experimental design was performed for the test group during ten sessions and after that, the two groups were given the post-test and the data were analyzed by covariance analysis. The results showed that the hope therapy instruction with the help of Quranic teachings and stories causes to increase the hope among the students

کلیدواژه‌ها [English]

  • hope therapy
  • Quranic teachings and stories
  • students
انصاریان، حسین (1383)، ترجمه قرآن کریم، قم: اسوه.
انصاری، مریم؛ میرشاه جعفری، ابراهیم (1389)، «تأملی بر سازوکار ایمان و امید در زندگی و تأثیر آن بر سلامت روان انسان»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س4، ش6، ص123ـ142.
بهاری،فرشاد (1389)، «مبانیامیدوامیددرمانی»،تهران:نشردانژه.
بهاری، فرشاد؛ فاتحی­زاده، مریم­السادات؛ احمدی، سید احمد؛ مولوی، حسین؛ بهرامی، فاطمه (1389)، «تأثیر مشاوره زناشویی مبتنی بر امید، بخشش و ترکیبی از این دو بر میزان تحریف‌های شناختی بین فردی زوج‌های متقاضی طلاق»، تحقیقات علوم رفتاری، دوره 8، ش1، ص25ـ33.
بیجاری، هانیه؛ قنبری هاشم­­آبادی، بهرام‌علی؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ همایی شاندیز، فاطمه (1388)، «بررسیاثربخشیگروه‌درمانیمبتنیبررویکردامیددرمانیبر افزایشمیزانامیدبهزندگیزنانمبتلابه سرطانپستان»، مطالعاتتربیتیوروان‌شناسیدانشگاهفردوسی، دوره 10،ش1، ص171ـ184.
پرچم، اعظم؛ فاتحی­زاده، مریم؛ محققیان، زهرا (1390)، «ابعاد سه‌گانه نظریه امید اسنایدر و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم»، دو فصلنامه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهراء، س10، ­ش1، پیاپی 19، ص1ـ29.
حسن‌زاده، رمضان؛ محمد قاسمی، حمید؛ یداله‌پور، بهروز؛ رودباری شهمیری، خدیجه (1391)، «راه‌های تقویت امید به آینده از منظر قرآن و روایات»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل، س۱۵، ش۱، ص۸۲-۸۸.
خاری‌آرانی، مجید (1391)، «بررسی نقش امید در تعلیم و تربیت اسلامی انسان از منظر قرآن و روایات و مقایسۀ آن با روان‌شناسی مثبت‌گرا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.   
خاکپور، حسین؛ حسومی، ولی‌الله؛ گلی، مهرناز؛ ایران­منش، اسما (1392)، «کارکردهای تربیتی امید و نقش آن در سلامت روان از دیدگاه قرآن»، اخلاق زیستی، دوره 3، ش10، ص59ـ90.
دلاور، علی(1384)، «مبانی نظری و عملی پژوهشی در علوم انسانی و اجتماعی»، تهران: رشد.
رئیسیان، اکرم­السادات؛ گلزاری، محمود؛ برجعلی، احمد (1390)، «اثربخشی امیددرمانی بر کاهش میزان افسردگی و پیشگیری از عود زنان درمانجوی وابسته به مواد مخدر»، اعتیادپژوهی، دوره 5، ش17، ص21ـ40.
علاءالدینی، زهره؛ کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسین (1386)، «بررسی اثربخشی امیددرمانی گروهی بر میزان امید و سلامت روانی»، پژوهش در سلامت روان‌شناختی، دوره 1، ش4، ص67ـ76.
فرهادی، علی؛ موحدی، یزدان؛ موحدی، معصومه (1393)، «اثربخشی روان‌درمانی گروهی امیدمحور بر بهبود ابعاد کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در بیماران مبتلا به سرطان»، یافته، س1، ش16، ص32ـ42.
قربانی، محبوبه (1391)، «بررسی تأثیر مداخلات امیددرمانی بر افزایش میزان امید به زندگی زنان مبتلا به سرطان»،  کنگره بین‌المللی هم‌اندیشی سرطان، ص25.  
محمدی، محمدحسین (1389)، «هزار و یک حکایت قرآنی»، قم: نیلوفرانه.
مرادیان­فرد، سمیرا (1392)، «بررسی اثربخشی آموزش امیددرمانی بر کاهش احساس تنهایی و افزایش رضایت از زندگی دختران نابینا (16-20) شهر اصفهان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی.   
موحدی، یزدان؛ باباپور خیرالدین، جلیل؛ موحدی، معصومه (1393)، «اثربخشیآموزشگروهیمبتنیبررویکردامیددرمانیبرافزایشامیدو بهزیستیروان‌شناختیدانش‌آموزان»، مجلهروان‌شناسیمدرسه، دوره 3، ش1، ص116ـ130.
نجاتی، وحید؛ شهیدی، شهریار؛ ملکی، قیصر؛ درویشی لرد، معصومه (1391)، همبسته‌هایشناختیامید: شواهدیازآزمون­هایعصبروان‌شناختی. فصلنامهتازه‌هایعلوم‌ شناختی، س14، ش4، ص29ـ38.
 
Alexander, ES & Onwuegbuzie, AJ. (2007), Academic procrastination and the role of hope as a coping strategy. Journal personality and individual differences, v.42(7), p.1301-1310.
Anderson, D. (2007), Multicultural Group Work: A Force for Developing and Healing. The Journal for Specialists in Group Work,v.32(3),p.224-24.  
Baily, T. C & Snyder C. R. (2007), Satisfaction with life and hope: a look at age and marital status,Journal of Psychological Record,v.57(2),p233-240.
Bernardo, A. B. I. (2010), Extending hope theory: Internal and external locus of trait hope. Personality and Individual Differences, v 49, p. 944–949.
Davidson, C L; Wingate,  D; Slish, M & Rasmussen, K. (2010), The Great Black Hope: Hope and Its Relation to Suicide Risk among African Americans. Suicide and Life threatening Behavior, v.40, p. 170-180.
Ghezelseflo, M & Esbati,  M. (2013),  Effectiveness of Hope-oriented Group Therapy on Improving Quality of Life in HIV+ Male Patients. Social and Behavioral Sciences, v.84, p. 534 – 537.
Hedayati,  M & Khazaei,  M. (2014),  An Investigation of the relationship between depression, meaning in life and adult hope. Procedia - Social and Behavioral Sciences , v.114, p. 598 – 601.
Hystad, S. W; Eid, J; Laberg, J. C; Johnsen, B H & Bartone, P. T, (2009), Academic Stress and Health: Exploring the Moderating Role of Personality Hardiness, Scandinavian Journal of Educational Research,v. 53 (5),p. 421 – 429.
 Lotfi Kashani, F; Vaziri ,SH; Akbari ,M.E; Zeinolabedini, N; Sanaei, H & Jamshidifar, Z, (2014), The Effectiveness of Creating Hope on Distress of Women with Breast Cancer. Procedia - Social and Behavioral Sciences , v. 159( 23), p. 201–205.
Maryd,  A, (2013),  Hope Therapy and Positive Psychology, Retrieved August, 13th, 2013, from www.Thirdage.com/mental_health/hope_ therapy_ positive_psychology.
Mathew, J; Dunning, C; Coats, CH & Whelan, T, (2014), The mediating influence of hope on multidimensional perfectionism and depression. Personality and Individual Differences, v.70,p. 66-71.
Peterson , S. J; Gerhardt,  M. W& Rode,  J. C, (2006),  Hope, learning goals, and task performance. Personality and Individual Differences, v.40, p. 1099–1109.
Simon  D, (2010),  Religion , spirituality and mental Health. Theoretical and clinical perspectives, v. 3, p. 28-32.
Snyder.  CR & Rand,  KL, (2005),  Hopelessness and health. In N. Anderson (Ed.), Encyclopedia of health and behavior ,p. 437-439. Thousand Oaks, CA: Sage. http://dx.doi.org/10.4135/9781412952576.n128.
Snyder, C. R, (2000), Hand book of hope: Theory, Measures, and Applications .San Diego: Academic Press.
Snyder, C. R; Sympson,  S. C; Ybasco,  F. C; Borders , T. F & Babyak, M. A , (1996), Higgins R. L. Development and Validation of the state hope scale. Personality and social psychology, v.70, p. 321-335.
Snyder, CR & Lopez, S, (2003), Striking a balance: A complementary focus on human weakness and strength. In S. J. Lopez C. R. Snyder (Eds.), Models and measures of positive assessment. Washington, DC: American Psychological Association.
Snyder, CR; Irving, L & Anderson, JR, (1991), Hope and Health: Measuring the Will and Ways. In: C. R. Snyder D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of Social and Clinical Psychology: The Health Perspective. New York: Pergamon Press.
Snyder, CR; Shorey, HS; Cheavens, J; Pulvers, KM; Adams ,V.H & Wiklund, C, (2002),  Hope and academic success in college. Journal of Educational Psychology,v, 94(4), p. 820 - 826.
Steffen, L.E & Smith, B.W, (2013), The influence of between and within-person hope among emergency responders on daily affect in a stress and coping model. Journal of Research in Personality, v. 47 ,p. 738–747.
Taylor , J.D; Feldman,  D.B; Saunders , R.S & Ilardi, S.S, (2000), Hand book of Hope. Chapter 6 : Hope Theory and Cognitive—Behavioral Therapies. San Diego: Academic Press,p. 109-122.
Valle,  M. F; Huebner, E. S; Suldo, S. M, (2006), An analysis of hope as a psychological strength. School Psychology, v. 44, p. 393–406.
Weis,  R & Speridakos, E. C, (2011), A Meta-Analysis of hope enhancement strategies in clinical and community settings. Psychology of Well-Being, v. 1(1), p. 1-16