درنگی در نسبت «اراده» با «تربیت اخلاقی» و اشاره‌ای به «روش‌های پرورش اراده اخلاقی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

هدف این پژوهش، معلوم ساختن «مقدار بهره‌مندی انسان از آزادی اراده»، و «میزان اختیاری بودن رفتار او»، و نسبت این امور با «تربیت اخلاقی»، و «روش‌های پرورش اراده برای تحقق تربیت اخلاقی» بوده است. پرسش­این پژوهش عبارت است از اینکه: «آیا آزادی اراده وجود دارد» و «آیا آزادی اراده، قابلیت کاربردی دارد؟»، «آیا میان پرورش اراده با تربیت اخلاقی نسبتی هست؟» «چه روش هایی برای تقویت اراده اخلاقی مفید است؟» برای پاسخ گوئی به این سؤالات، از روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که «درباره آزادی اراده در آدمی، دیدگاه واحدی وجود ندارد». محقق با تکیه بر دیدگاه اسلام، به دو گروه روش کلیِ «سلبی» و «ایجابی» برای تقویت اراده اخلاقی دست یافته است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Short Look at the Proportion of Will to the Moral Education with Regard to the Methods of Strengthening the Moral Will

نویسنده [English]

  • behroz rafiee
Researcher of Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

This study aimed to determine the amount of the human's freedom of will, the degree to which his/her behavior is arbitrary, the proportion of them to the moral education, and the methods of strengthening the moral will. The questions included: Is there the freedom of will? Is the freedom of will applicable? Is there a proportion of strengthening will to the moral education? What methods are good for strengthening the moral will? For answering them, the descriptive-analytical methodology was applied. The results showed that there is not a single idea about the human's freedom of will. Based on Islam, the researcher concluded that the methods of strengthening the moral will are classified into the two general groups: positive and negative

کلیدواژه‌ها [English]

  • freedom
  • will
  • moral education
  • methods
  • strengthening
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
ابراهیم، زکریا (1963)، مشکلة‌ الحریه، القاهره: مکتبه مصر.
ابن‌حنبل، احمد (1969)، مسند الإمام احمد، بیروت: المکتب الاسلامی.
الإربلی، ابی‌الحسن علی بن عیسی بن ابی‌الفتح (1423)، کشف الغمة فی معرفة‌ الأئمه، تحقیق علی آل‌کوثر، [تهران]: المجمع العالمی لاهل البیت(ع).
ارسطوطالیس (1343)، علم‌الاخلاق الی نقوماخوس، ترجمه من الیونانیة الی الفرنسیة بارتلمی سانتهلیر، نقله الی العربیة احمد لطفی السید، القاهره: دارالکتب المصریه.
الأنصاری، عبدالله(1417)، منازل السائرین، اعداد و تقدیم علی الشیروانی، قم: مؤسسة دارالعلم.
حائری یزدی، مهدی (بی‌تا)، جستارهای فلسفی (مجموعه مقالات) به اهتمام عبدالله نصری، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
الحر العاملی، محمدبن‌الحسن(1416)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق مؤسسة  آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث.
حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین (1379)، نور ملکوت، مشهد: نور ملکوت قرآن.
حلوانی، ابوعبدالله حسین‌ بن ‌محمد ‌بن ‌حسن بن نصر (1388)، چشم تماشا (ترجمه نزهة‌ الناظر وتنبیه الخاطر)، تحقیق و ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم: دارالحدیث.
خامنه‌ای، سیدعلی (1395)، مکارم ولایت (رهنمودهای اخلاقی، تربیتی رهبر معظم انقلاب اسلامی)، گردآورنده احسان طریق‌الاسلامی، قم: مؤسسه فرهنگی هنری طریق معرفت ثقلین.
دیمو، ینی (1951)، الفلسفة العملیة للحیاة، ترجمه علی نور، القاهره: مکتبة النهضة المصریه.
الراغب الإصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد بن المفضل الشهور (1988)، الإعتقادات، تحقیق شمران العجلی، بیروت: دارالأشرف للتجارة والطباعة والنشر والتوزیع.
زیدان، محمود (1958)، ولیم جیمس، القاهره: دارالمعارف.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‌تا)، تفسیرالمیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
الطهطاوی، السیدعبدالرحیم عنبر(1329)، هدایة‌ الباری إلی ترتیب أحادیث البخاری، القاهره: مطبعة السعاده.
العسقلانی، احمد بن علی بن حجر (1418)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، الطبعة الثانیه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1389)، تذکرة الأولیاء، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس محمد استعلامی، چ20، تهران: انتشارات زوّار.
فروید، سیجموند (بی‌تا)، سیکولوجیة الشذوذ النفسیه، ترجمه فؤاد ناصر، الطبعة الرابعه، بیروت، دارمنشورات أحمد ومحیو.
فینکس، فیلیب ﻫ . (1965)، فلسفة التربیه، ترجمه و تقدیم محمد لبیب النجیحی، القاهره: دارالنهضة العربیه.
قاسم، محمود (1970)، دراسات فی الفلسفة‌ الإسلامیه، القاهره: دارالمعارف.
قطب، محمد (1429)، دروس تربویة من القرآن الکریم، بیروت: دارالشروق.
قمی، عباس (1389)، دمع السجوم فی ترجمة نفس المهموم، ترجمه میرزا ابوالحسن شعرانی، به کوشش محسن صادق و عباسعلی مردی، چ1، قم: نور مطاف.
کانت، ایمانوئل (1387)، درس‌های فلسفه اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: نقش و نگار.
کیلانی، ماجدعرسان (1412)، اتجاهات معاصرة فی التربیة الاخلاقیه، مکة المکرمه: مرکز البحوث العلمیة و احیاء التراث الاسلامی.
المتقی، علاء‌الدین علی‌بن‌حسام ‌الدین الهندی البرهان فوری (1409)، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: موسسة الرساله.
مسلم بن الحجاج (بی‌تا)، صحیح مسلم، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، القاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
مصباح یزدی، محمد‌تقی (1372)، اخلاق در قرآن، تهران: امیرکبیر.
مطهری، مرتضی (1371)، مجموعه آثار، ج 18، قم و تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1371)، مجموعه آثار، ج1، قم و تهران: صدرا
مکدوگال، ویلیام (1362)، روان‌شناسی عملی برای همگان، ترجمه ع. وحید مازندرانی، چ1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
یالجن، مقداد (1396)، درآمدی بر تربیت اخلاقی در اسلام، ترجمه بهروز رفیعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
 
Wilson, John (1972), Practical Methods of Moral Education. London: Heinc Mann Education Books