مدل‌یابی ساختاری کارآمدی خانواده براساس معنای زندگی با نقش میانجی معنویت در خانواده و مرزهای زوجینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد قم، قم، ایران

2 دانشیار، گروه خانواده، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 دانشیار، گروه خانواده، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

در بحث کارآمدی، شناسایی عوامل مؤثر بر کارآمدی خانواده ضروری است. هدف پژوهش حاضر مدل‌یابی ساختاری کارآمدی خانواده براساس معنای زندگی با نقش میانجی معنویت در خانواده و مرزهای زوجینی بود. جامعه آماری، کلیه زوجین شهر قم در سال 1402 را دربرداشت که با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و حجم نمونه آن، 384 نفر بود که با شیوه نمونه‌گیری بررسی شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه کارآمدی خانواده از دیدگاه اسلام از صفورائی و پرسشنامه آزمون معنای زندگی براساس منابع اسلامی توسط حیدری، سالاری‌فر و شاطریان (1398) و پرسشنامه نیازهای معنوی در خانواده و پرسشنامه مرزهای روانشناختی خانواده هوشیاری (1399) جمع‌آوری گردید. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS تجزیه ‌و تحلیل شد. برای تحلیل داده‌های پژوهش از معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS-24 و LISREL5 بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین کارآمدی خانواده، معنای زندگی و مرزهای زوجینی وجود دارد و بین معنویت در خانواده، معنای زندگی و کارآمدی خانواده نیز رابطه معناداری است؛ همچنین متغیرهای مرزهای زوجینی و معنویت در خانواده توانسته است بین دو متغیر کارآمدی خانواده و معنای زندگی، نقش میانجی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Family Efficiency Structural Modeling Based on Life Meaning with the Mediating Role of Spirituality in the Family and Marital Boundaries

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Rashedi far 1
  • Mohammad Salarifar 2
  • Mohammad Mahdi Safurayee Parizi 3
1 PhD student, educational psychology, Qom Azad University, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Family, Research Institute and University, Qom, Iran
3 Associate Professor, Family Department, Islamic Humanities Higher Education Complex, Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Qom, Iran
چکیده [English]

In the issue of efficiency, it is necessary to identify the factors affecting family efficiency. This research aimed to model family efficiency structurally based on life meaning with the mediating role of spirituality in the family and marital boundaries. The population included all couples in the city of Qom in 2023 and 384 of them were selected by the cluster sampling as the sample. The data were collected using family efficiency questionnaire from the perspective of Islam by Safouraei, the questionnaire of life meaning test based on Islamic sources by Heidari, Salarifar and Shaterian (2019), the questionnaire of the spirituality in the family, and the questionnaire of the measurement of the internal marital boundaries by Houshiari (2020). The data was analyzed with SPSS software. To analyze the data, structural equations were used in SPSS-24 Software and LISREL-5 software. The results demonstrated that there is a significant relationship among family efficiency, life meaning, and marital boundaries, and there is also a significant relationship among the spirituality in the family, life meaning, and family efficiency. In addition, the variables of marital boundaries and spirituality in the family are able to play a mediating role between the two variables of family efficiency and life meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Efficiency
  • Family
  • Life Meaning
  • Marital Boundaries
  • Family Efficiency
  • Spiritual
  • The Spirituality in The Family
  1. تقییان، حسن و مهدی قاسمی مروج (1399)، «پیش‌بینی تعهد زناشویی براساس تمایزیافتگی زوجین با نقش میانجی مرزهای زوجینی خانواده»، مجله پژوهش‌های روانشناسی اسلامی، س 3، ش 4،ص 21−
  2. حرعاملی، محمد بن حسن (1361)، وسائل الشیعه، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  3. حسینمردی، محمد مهدی (1401)، رابطه معنای زندگی با نگاه اسلامی و سبک‌های مقابله‌ای با رضایت زناشویی زنان شاغل در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه روان­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد قم.
  4. حیدری، علی؛ شرف الدین، سیدحسین و مهدی هاشمی (1398)، «سیاستگذاری رسانه‌ای در سیاستگذاری عمومی با استفاده از تکنیک مدل­سازی ساختاری تفسیری»، پژوهش‌های ارتباطی (پژوهش و سنجش)، س26، ش4 (پیاپی 100))، ص9−
  5. دهقانی، هادی و محمدمهدی صفورائی (1397)، «رابطه نقش‌های جنسیتی و تیپ شخصیتی زوجین با کارآمدی خانواده»، مطالعات اسلام و روان­شناسی، س12، ش23، ص101−
  6. سالاری‌فر، محمدرضا (1381)، «مرزها در خانواده از دیدگاه اسلام و مکتب ساخت­نگر»، روش‌شناسی علوم انسانی، س8، ش31، ص126−
  7. سالاری‌فر، محمدرضا (1381)، «مرزها در خانواده از دیدگاه اسلام و مکتب ساخت‌نگر»، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، ش 31، س 2، ص 92−
  8. سعدی‌پور، اسماعیل (1392)، «بررسی اثرات اینترنت بر خانواده‌های ایرانی دارای فرزند نوجوان»، مجله پژوهش‎های ارتباطی، ش 76، ص 143−
  9. شاهسوار، محبوبه و فرزانه کچویی (1398)، «پیش‌بینی کارآمدی خانواده براساس مرزهای بیرونی خانواده و خردمندی زوجین»، پژوهش‌های روان‌شناسی اسلامی، س2، ش3، ص35−
  10. صدرطباطبایی، فاطمه و سید موسی حسینی (1380)، «تعریف خانواده از منظر قرآن»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، س 27، ش 27، ص 132−
  11. صفورائی پاریزی، سلیمه (1393)، بررسی رابطه تنظیم شناختی هیجان با کارآمدی خانواده و رضایت از زندگی و تبیین آن براساس منابع اسلامی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث.
  12. صفورائی ‌پاریزی، ‌سلیمه و مهدی صفورائی‌پاریزی (1397)، «بررسی رابطه تنظیم شناختی هیجان با کارآمدی خانواده و رضایت از زندگی و تبیین آن براساس منابع اسلامی»، پژوهش‌های روان‌شناسی اسلامی، س1، ش1، ص65−
  13. صفورائی پاریزی، محمدمهدی (1388)، «ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سنجش کارآمدی خانواده از دیدگاه اسلام». فصلنامه روان‌شناسی و دین، س2، ش1، ص85−108.
  14. صمدی، نسرین (1400)، نقش میانجی خوش­بینی در رابطه بین تمایزیافتگی خود و کارآمدی خانواده، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، گروه روان­شناسی، دانشکده علوم انسانی. دانشگاه آزاد قم.
  15. صیدی، محمدسجاد؛ تقی پور، ابراهیم؛ باقریان، فاطمه؛ و منصور لادن (1390)، «رابطه بین معنویت خانواده با تاب‌آوری آن با واسطه‌گری کیفیت ارتباط در خانواده»، مجله روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، س 2، ش 5، ص 79−
  16. علی­پور منصورآباد (1401)، نقش میانجی مرزهای زوجینی در رابطه بین کیفیت استفاده از فضای مجازی و جوّ عاطفی خانواده، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه روان­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد قم.
  17. عینی، ساناز؛ امینی، سیران؛ صفدریان، زهره و متینه عبادی (1399)، «مدل‌یابی علی تعارض‌های زناشویی بر اساس پذیرش و عمل باورها و اعتقادات زوجین: نقش میانجی ذهن آگاهی»، دوفصلنامه روانشناسی خانواده، دوره 7، ش 1، ص 93−
  18. محسن‌زاده، فاطمه (1401)، نقش میانجی مرزهای زوجینی در رابطه بین کیفیت استفاده از فضای مجازی و کارآمدی خانواده، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه روان­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد قم.
  19. محمدیار، الهام (1401)، مدل‌یابی ساختاری کارآمدی خانواده براساس خودمهارگری با نقش میانجی رضایت زناشویی و مسئولیت­پذیری، رساله دکتری، گروه روان­شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد قم.
  20. موحد، احمد؛ عباسی، زهره؛ جهانی، فائزه و فاطمه سادات حسینی (1399)، «نقش ابعاد نگرش و التزام عملی به نماز در پیش‌بینی کارآمدی خانواده و رضایت از والد بودن»، مجله روانشناسی خانواده، س7، ش1، ص55−
  21. موحد، احمد؛ محمدی، سیدحسن و زهره عباسی (1400)، «نقش همسانی ابعاد بهزیستی معنوی و ابعاد معنا در زندگی زوجین در پیش‌بینی کارآمدی خانواده»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، س9، ش24، ص29−
  22. هوشیاری، جعفر (1399)، تبیین مرزهای خانواده براساس قرآن کریم و ساخت پرسشنامه سنجش آن، رساله دکتری، گروه علوم انسانی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه.
  23. هوشیاری، جعفر (1401)، «هوشیاری تبیین مرزهای خانواده بر اساس قرآن کریم و ساخت پرسشنامه سنجش آن»، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی جعفر.
  24. هوشیاری، جعفر و حسن تقیان (1401)، «رابطۀ بین هوش معنوی و کارآمدی خانواده؛ نقش تعدیل‌کنندۀ هوش هیجانی»، مجله روانشناسی و دین، س15، ش1، ص149−
  25. هوشیاری، جعفر و حسن شکوری (1399)، «حدود و مرزهای روان‌شناختی خانواده با تأکید بر آیات مشتمل بر واژه‌ حدود الله»، مطالعات اسلامی زنان و خانواده، س7، ش13، ص7−
  26. هوشیاری، جعفر و عباسعلی شاملی (1399)، «واقعی بودن نقش­ها، مرزها و ساختار قدرت در خانواده: رویکرد قرآنی −روان­شناختی»، همایش ملی پژوهش و نوآوری در روان­شناسی با نگاهی ویژه بر رویکردهای درمانی موج سوم، بابل.
  27. هوشیاری، جعفر؛ تقیان، حسن و محمدمهدی صفورائی پاریزی (1395)، «هنجاریابی مجدد پرسشنامه سنجش کارآمدی خانواده با استفاده از نظریه سؤال − پاسخ»، مطالعات اسلام و روان­شناسی، س10، ش19، ص99−
  28. هوشیاری، جعفر؛ صفورائی پاریزی، محمدمهدی؛ جزایری، سیدحمید و حسن تقیان (1399)، «مرزهای درونی خانواده از نگاه روان‌شناسی و قرآن کریم»، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، س8، ش20، ص9−
  29. یوسفی، معصومه؛ چراغی، مونا و لیلی پناغی (1399)، «پیش بینی اضلاع مدل سه‌گانه خانواده با استفاده از طرحواره‌های ناسازگار اولیه همسران»، دوفصلنامه روانشناسی خانواده، دوره 7، ش 1، ص 19−
  30. Fischer, IC., Shanahan, ML., Hirsh, AT., Stewart, JC., Rand, KL. (2022), The relationship between meaning in life and post-traumatic stress symptoms in US military personnel: A meta-analysis, Journal of Affective Disorders, 277:658-70.
  31. Mutlu, B., Erkut, Z., Yildirim, Z. & Gündoğdu, N. (2018), A review on the relationship between marital adjustment and maternal attachment, Revista da Associação Médica Brasileira, 64 (3), 243-252.
  32. Pirtle, T. & Plata, M. (2018), Meaning in life among latino university 39, Students perceptions of meaning in life among first-semester latino university students, Int J.Exist Psychol Psychother; 2 (1).
  33. Steger, MF., Oishi, S. & Kesebir, S. (2012), Is a life without meaning satisfying?The moderating role of the search for meaning in satisfaction with life judgments, The journal of positive psychology, 6 (3):173-180.

Steger. M.F., Kashdon.T.B., Sullivan B.A. & Lorenz, D. (2008), Understanding the search for, The journal of meaning, The Journal of in the life, The journal of personality, 76 (2), 199-228.