نگرش به خداوند، خود و دیگران در مبتلایان به اسکیزوفرنی، دوقطبی و افسردگی: یک مقایسه کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانپزشکی، مرکز تحقیقات روانپزشکی گلستان، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران.

2 گروه روان‌شناسی، واحد الکترونیک، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران. عضو مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

3 دانشگاه آزاد اسلامی گلستان

چکیده

هدف از این پژوهش مقایسه نگرش به خداوند، نگرش به خود و نگرش به دیگران در مبتلایان به اسکیزوفرنی، دوقطبی و افسردگی بود. پژوهش حاضر به صورت کیفی انجام شد. جامعه آماری شامل بیماران با تشخیص اسکیزوفرنی، دوقطبی و افسردگی بستری در محدوده زمانی بهار و تابستان 1396 بیمارستان 5 آذر گرگان بودند. از جامعه مذکور تعداد 15 نفر از هر گروه با روش نمونه‎گیری در دسترس انتخاب و با در نظر گرفتن سن، تأهل و جنسیت همتا شدند. ابزارهای پژوهش شامل چک‌لیست اطلاعات دموگرافیک و فرم مصاحبه نیمه‌‌ساختاریافته براساس متغیرهای تحقیق بود. مصاحبه‎ها تا رسیدن به غنای مورد نظر و اشباع داده ادامه یافت. نتایج نشان داد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نسبت به مبتلایان افسردگی و اسکیزوفرنی، نگرش بهتری نسبت به خداوند داشتند و افراد مبتلا به افسردگی نیز نسبت به مبتلایان اسکیزوفرنی از نگرش بهتری نسبت به خداوند برخوردار بودند. افراد مبتلا به افسردگی نسبت به مبتلایان به اسکیزوفرنی و دوقطبی، نگرش بهتری نسبت به خود و دیگران داشتند و افراد مبتلا به دوقطبی نسبت مبتلایان اسکیزوفرنی نیز از نگرش بهتری نسبت خود و دیگران برخوردار بودند. نتایج گویای وجود بخش‎های سالم این مبتلایان در نگرش نسبت به خداوند، خود و دیگران است که ارتباط و اتحاد درمانی با این بخش‎های سالم و توانمندی‎های درونی می‎تواند هزینه فایده درمان را بهبود ببخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Attitude toward God, self and others in schizophrenic, bipolar and depressed patients: A qualitative and comparative study

نویسندگان [English]

  • Mohammadzaman Kamkar 1
  • Mohammadmehdi Shamsaee 2
  • Atiye Golbinimofrad 3
  • Ruhollah Baratian 3
1 Department of psychiatry, Golestan research center of psychiatry, Golestan university of medical sciences, Gorgan, Iran.
2 Ph.D., Department of Psychology, Electronics Branch, Islamic Azad University, Iran. Spiritual Health Research center, Iran University of medical sciences, Tehran, Iran
3 Islamic Azad University, Golestan, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare comparative attitudes toward God, attitudes toward self and attitudes toward others in patients with schizophrenia, bipolar disorder and depression. The present study was conducted qualitatively. The statistical population was patients diagnosed with schizophrenia, bipolar disorder and depression hospitalized in the spring and summer period of 2018 Azar 5 hospitals in Gorgan. From the mentioned population, 15 people from each group were selected by available sampling method and matched by considering age, marriage and gender. The research tools included a checklist of demographic information and a semi-structured interview form based on the research variables, the validity of which was reviewed and confirmed by supervisors and consultants. The results showed that people with bipolar disorder had a better attitude toward God than people with depression and schizophrenia and people with depression had a better attitude toward God than people with schizophrenia. The results indicate the existence of healthy parts of these patients in the attitude towards God, self and others, that communication and therapeutic alliance with these healthy parts and inner capabilities can improve the cost-benefit of treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • injury
  • treatment
  • health
  • attitude
  • disorder
قرآن کریم
*نهج‌البلاغه
1. آقاخانی، نادر و همکاران (1395)، «ارتباط بین سلامت معنوی و افسردگی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه»، مجله پزشکی ارومیه، دوره 27، ش8، ص642−649.
2. ابویی‌درزی، امیر؛ محمدمهدی شمسایی و محسن جدیدی (1393)، «نقش آموزش گمان‎های نیک به خداوند در سخت‎رویی روان‌شناختی و امیدواری دختران دبیرستانی شهر شیرگاه»، اولین همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی معنویت و سلامت.
3. احدی‎نیا، مریم؛ اوشا برهمند و نادر حاجلو (1393)، «رابطه هیجان ابراز شده خانوادگی و حساسیت بین‌فردی با پرخاشگری در بیماران اسکیزوفرنی و دوقطبی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
4. امینی‎خو، معصومه؛ حسین اسکندری، محمدرضا فلسفی‌نژاد، احمد برجعلی و شهلا پزشک (1394)، «خود و اسکیزوفرنی» (مطالعه مورد پژوهی)، مطالعات روان‌شناسی بالینی، س6، ش21، ص202−225.
5. باربر، جو و مدی پارکس (1399)، کتابچه راهنمای مراقبت معنوی در مبتلایان به اختلالات روانپزشکی، ترجمه محمدمهدی شمسائی و زینت مهربخش، تهران: تیمورزاده نوین.
6. بخشایش، علی‌رضا و مریم رضایی‌مقدم (1390)، «رابطه دین‌داری و خودشناسی با شکل‎گیری هویت»، فصلنامه ادیان مذاهب و عرفان، ش163، ص117−132.
7. بیرامی، منصور؛ خلیل اسماعیل‎پور و زینب رضایی (1391)، «بررسی مقایسه‎ای سخت‎رویی و سلامت روان در سطوح مختلف دین‌داری در فرهنگیان»، فصلنامه علمی آموزش و ارزشیابی، دوره 5، ش19، پیاپی 19، ص75−90.
8. پورافکاری، نصرالله (1391)، «بررسی عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی در شهرستان پاوه»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامیواحد شوشتر، س6، ش18، ص41−60.
9. پورمحمود، حسین؛ محمدرضا خدایی، فربد فدایی، ذبیح‌الله اشتری، رقیه مداحی‌فرد و هدی بهجتی (1393)، «اثر درمانی ریلوزول به‌عنوان درمان کمکی در بهبود علائم افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نوع مداوم»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران: ولنجک.
10. چلبیانلو، غلام‌رضا و محمدعلی گودرزی (1388)، «مقایسۀ بیماران مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی پارانوئید، اسکیزوفرنی غیرپارانوئید و افراد سالم در حافظۀ یادآوری و بازشناسی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
11. حاجبی، احمد و همکاران (1394)، «بسته آموزشی کارشناس مراقب سلامت خانواده در حوزه سلامت روانی»، اجتماعی و اعتیاد روان‌شناختی، چ1، تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت بهداشت، دفتر سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد.
12. حسنی بافرانی، طلعت و مسعود آذربایجانی (1390)، «انسان سالم و ویژگی‎های آن از دیدگاه ویکتور فرانکل»، روانشناسی و دین، س4، ش2، ص113−143.
13. حسین‎زاده، علی‌حسین؛ بهرامی‌نژاد، زهرا و شهروزفروتن‌کیا (1391)، «بررسی تأثیر حمایت اجتماعی−عاطفی و پیوند قوی بر سلامت عمومی، (مورد مطالعه: دانش‌آموزان پسر دبیرستان‎های شبانه روزی منطقه سردشت دزفول)»، علوم اجتماعی (آزاد شوشتر)، س6، ش17، ص143−164.
14. حقیقت، شادی؛ رسول زحمتکش‌رودسری و رضا رنجبر (1396)، «بررسی پلی مورفیسم ژن DAOA در بیماران اسکیزوفرنی در ایران»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، س20، ش4، پیاپی 121، ص20−28.
15. حیدری، غلام‌حسین و زیبا غنایی (1387)، «هنجاریابی پرسشنامه بهزیستی اجتماعی»، اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی (اندیشه و رفتار)، س2، ش7، ص31−40.
16. خدایاری‌فرد، محمد و همکاران (1388)، «آماده‎سازی مقیاس دینداری و ارزیابی سطوح دینداری اقشار مختلف جامعۀ ایران (مراکز استان‎ها)»، مؤسسه روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
17. داداش‎زاده، حسین؛ اصغر ارفعی، شلاله موسوی‌کیا و امینه علیزاده (1392)، «بررسی و مقایسه کیفیت زندگی مبتلایان به افسردگی اساسی و اختلال خلقی دوقطبی در مرحله بهبود نسبی و افراد سالم»، مجله پزشکی ارومیه، دوره 24، ش5، ص364−372.
18. دهشیری، غلام‌رضا؛ فرامرز سهرابی‌اسمرود، عیسی جعفری و محمود نجفی (1387)، «بررسی خصوصیات روان‎سنجی مقیاس بهزیستی معنوی در میان دانشجویان»، مطالعات روان‌شناختی، س4، ش3، ص129−144.
19. رستگارپناه، زینب؛ محسن کیانپور و مهوش رقیبی (1391)، «بررسی میزان شیوع شکایات جسمانی و روان‌شناختی در اختلالات روان‌پزشکی مختلف در بین مراجعه‌کنندگان به بیمارستان روان‌پزشکی زاهدان»، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی عمومی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
20. رضایی‌عزیزآبادی، سمیرا؛ سعید آریاپوران و یدالله قاسمی (1395)، «مقایسه سلامت اجتماعی، هیجانی، معنوی در بیماران مبتلا به فلج چندگانه (ام. اس) و افراد عادی»، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه ملایر، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
21. رعیت‌معینی، فاطمه؛ حسین حسن‌آبادی و حمیدرضا آقامحمدیان شعرباف (1393)، «مقایسه نظریه ذهن و کنش‎های اجرایی در بیماران وسواسی−جبری، اسکیزوفرنی، دوقطبی و افراد بهنجار»، روانشناسی بالینی، س6، ش2، پیاپی22، ص29−41.
22. ساداتی، سیده‌زهرا (1391)، «مقایسه باورهای روان‌شناختی در بیماران اسکیزوفرنی، اختلال افسرده و گروه بهنجار»، نشریه روان‌شناسی بالینی، دوره 4، ش2، پیاپی 14، ص79−88.
23. شمسائی، محمدمهدی؛ پاشاشریفی، حسن و محمدباقر صابری‌زفرقندی (1394)، «ویژگی‎های روان‎سنجی پرسش‌نامه سلامت اجتماعی مبتنی بر آموزه‎های اسلام و پایش شهروندان تهرانی براساس آن»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، ش28، ص185−202.
24. عباسی، محمود؛ فریدون عزیزی، احسان شمسی‌گوشکی، محسن ناصری‎راد و مریم اکبری‎لاله (1391)، «تعریف مفهومی و عملیاتی‌سازی سلامت معنوی: یک مطالعه روش‎شناختی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، س6، ش20، ص11−44.
25. عدالتی، نرگس؛ احمد برجعلی و جمال شمس (1392)، «مقایسه کارکردهای اجرایی در بیماران دوقطبی وابسته به مواد و غیروابسته به مواد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
26. عطادخت، اکبر؛ سجاد بشرپور، المیرا نوری و پرویز مولوی (1395)، «نقش حمایت اجتماعی ادراک شده در تبیین نشانگان مثبت و منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دوره 14، ش4، ص340−349.
27. غفاری، عذرا؛ آدیس کراسکیان و شبنم بیگلری (1392)، «مقایسه نظریه ذهن در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، اختلال عاطفی دوقطبی و افراد بهنجار»، فصلنامه پژوهشهای نوین روان‌شناختی، س8، ش31، ص7393.
28. فولادوندی، معصومه و همکاران (1394)، «ارتباط سلامت معنوی با نگرش به معنویت و مراقبت معنوی در بیماران همودیالیزی شهر بم»، فصلنامه علمیپژوهشی طب مکمل، دوره 5، ش2، ص1133−1145.
29. قره‎‎‎بوقلو، زهرا؛ محسن ادیب حاج‌باقری و مهسا حاجی محمدحسینی (1395)، «ارتباط سلامت معنوی و افسردگی در دانشجویان پرستاری»، نشریه پرستاری ایران، دوره 29، ش103، ص41−50.
30. قنبری‌هاشم‎آبادی، بهرام‌علی؛ سیدمحمدحسین اشرف و محمدرضا قنبری هاشم‌آبادی (1391)، «بررسی ارتباط ادراک از خدا با خودپنداره و خودکارآمدی با توجه به متغیرهای فردی در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد»، مجله پژوهشهای روان‌شناسی بالینی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد، س2، ش1، ص166−180.
31. کاظمی‌خشتی، ریحانه و سعید سرابیان (1394 «اثربخشی گروه درمانی با رویکرد شناختی−رفتاری در کاهش نشانه‎های منفی بیماران مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
32. کافی، سیدموسی؛ تمجید کریمی و حسن فرهی‎ (1392)، «تعیین نقص توجه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، س18، ش2، ص126−136.
33. کریمی‌علی‎آباد، تمجید؛ موسی کافی و حسن فرهی (1389)، «بررسی کارکردهای اجرایی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی»، تازه‌های علوم شناختی، س12، ش2، ص29−39.
34. گاطع‎زاده، عبدالامیر؛ احمد برجعلی، حسین اسکندری، نورعلی فرخی و فرامرز سهرابی (1396)، «آزمون مدل علی افسردگی براساس مؤلفه‎های سبک زندگی با میانجی‎گری سلامت اجتماعی»، پژوهش در سلامت روان‌شناختی، دوره 11، ش1، ص13−24.
35. محمدپور، فهیمه؛ نورالله محمدی و چنگیز رحیمی‌طاقانکی (1396)، «اثربخشی گروه درمانی با رویکرد هستی‌شناسی اسلامی بر میزان درد معنوی در دانشجویان با مشکلات افسردگی»، مجله روان‌شناسی 82، س21، ش2، ص184−200.
36. محمود‌علیلو، مجید؛ عباس بخشی‌پور، حسن بافنده‌قراملکی، زینب خانجانی و فاطمه رنجبر (1390)، «بررسی نقص نظریه ذهن در اسکیزوفرنیک‎های دارای علائم مثبت و منفی و مقایسه آن با افراد سالم»، فصلنامه پژوهشهای نوین روان‌شناختی، س6، ش22، ص79−96.
37. معاضدی، کاظم و عبدالله اسدی (۱۳۹1)، «بررسی روش‎های حفظ سلامت روان از منظر قرآن کریم»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، س۱۲، ش۱، ص۸۵−۹۶.
38. نوربخش، پریوش و قاسم حسن‌پور (1383)، «بررسی مقایسه‎ای عزت نفس و خودپنداره پسران ورزشکار و غیرورزشکار دوره متوسطه نواحی آموزش و پرورش شهر اهواز و رابطه آنها با پیشرفت تحصیلی»، حرکت، ش21، ص19−32.
39. نیک‌فرجام، مسعود؛ ندا چروین، احمد محمدی، عبدالله محمودی، فرشاد نوری‌زاده و لیلا رفیعی‌وردنجانی (1393)، «اثربخشی پیاده‎روی گروهی بر برخی شاخص‎های سلامت جسمی و کیفیت زندگی بیماران اسکیزوفرنی مزمن: کارآزمایی بالینی تصادفی»، مجله بالینی پرستاری و مامایی، دوره 4، ش2، ص43−51.
40. هزارجریبی، جعفر و اسدالله مهری (1390)، «تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 19، ش59، ص42−52.
41. وجدانی‎آرام، سودابه و همکاران (1396)، «تعیین عوامل مؤثر بر زمان عود در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک با استفاده از مدل شکنندگی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 27، ش148، ص56−67.
42. Adler, N. E & Ostrove, J. M. (1999), Socioeconomic status and health: what we know and what we don't, Annals of the New York academy of Sciences. 896(1), 3−15.
43. Barrowclough, C., Tarrier, N., Humphreys, L., Ward, J., Gregg, L., & Andrews, B. (2003), Self−esteem in schizophrenia: relationships between self−evaluation, family attitudes, and symptomatology, Journal of abnormal psychology, 112(1), 92−99.
44. Borras, L., Mohr, S., Brandt, P. Y., Gilliéron, C., Eytan, A., & Huguelet, P. (2007), Religious beliefs in schizophrenia: their relevance for adherence to treatment. Schizophrenia bulletin, 33(5), 1238−1246.
45. Gattis, Jay Paul. (2001), DEVELOPING A WEB−BASED SCORING PROGRAM FOR THE GOD IMAGE INVENTORY. Presented to the Faculty of the Rosemead School of Psychology. Biola University.
46. Keyes, C. (1998), Social Wel−Being. Social Psychology Quarterly, 61, 121−140.
47. Le, T. P., Holden, J. L., Link, P. C., & Granholm, E. L. (2018), Neurocognitive and theory of mind deficits and poor social competence in schizophrenia: The moderating role of social disinterest attitudes, Psychiatry research, 270, 459−466.
48. Lien, Y & Kao, Y. (2019), Public beliefs and attitudes toward schizophrenia and depression in Taiwan: A nationwide survey, Psychiatry Research, 273, 435−442.
49. Lysaker, P. H., Dimaggio, G., Buck, K. D., Carcione, A., & Nicolò, G. (2007), Metacognition within narratives of schizophrenia: associations with multiple domains of neurocognition. Schizophrenia research, 93(1−3), 278−287.
50. Salmoirago−Blotcher, E., Fitchett, G., Ockene, J.K., Schnall, E., Crawford, S., & Granek, I. (2011), Religion and healthy lifestyle behaviors among postmenopausal women: the women’s health initiative, Jurnal Behave Med, 32(1), 310−378.
51. Shim, R. S., et al. (2011), Prevalence, treatment, and control of depressive symptoms in the United States, Jurnal of the American Board of Family Medicine, 24 (1), 33−38.
52. Zagożdżon P, Wrotkowska M. (2017), Religious Beliefs and Their Relevance for Treatment Adherence in Mental Illness: A Review. Religions, 8(8):150.