نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امین ترحمی اصل ¹
• سید ایمان قطب ²
• محمدرضا سالاری ³

¹ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی مؤسسه آموزش عالی شاندیز

² گروه روان‌شناسی مؤسسه آموزش عالی شاندیز، استادیار، دکترای تخصصی

³ گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، استادیار، دکترای تخصصی

چکیده

مسلمانان همخوان با زمینه‎های اعتقادی−فرهنگی، خدمات روان‎شناختی ویژه‎‎ای را طلب می‎کنند؛ همچنین تفاوت مبانی اسلامی با مبانی روان‎شناسی لزوم تأسیس «مکتب‎ روان‎شناسی‎ اسلامی» را قطعی می‎کند. بررسی چرایی مکتب به تسهیل نقد و بررسی با یکپارچه شدن ضرورت‎ها، مشخص شدن جهتِ حرکت و نیز انصراف یا اطمینان علاقه‌مندان از ادامۀ این مسیر کمک می‎کند؛ همچنین کثرتِ داده‎ها در این موضوع، پژوهشی با روش مرور نظام‎مند و متاسنتز را ضروری می‎سازد. «مرور نظام‎مند» روش قاعده‎مندی برای یافتن همۀ اطلاعات موجود در یک موضوع خاص می‌باشد. «متاسنتز» روشی است که با تلفیقِ نتایجِ پژوهش‎های کیفی، تفاوت‎ها و شباهت‎های آنها با هم مقایسه می‎شود. نتیجۀ مرور نظام‎مند این پژوهش شناساییِ 37 نشریه و 33 استاد بود که از بررسی آرشیو و آثار ایشان 60 کتاب، 700مقاله، 18میزگرد استخراج شد؛ پس از حذف اسناد نامرتبط؛ 3کتاب، 14مقاله، 7مصاحبه و 14میزگرد با روش فراترکیب؛ تلخیص، کدگذاری، دسته‎بندی، یکپارچه‎سازی و بازنویسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که به چرایی دو دسته پاسخ داده شده است: «کاستی‎های روان‎شناسی» و «درونداشت‎های مکتب‎روان‎شناسی‎اسلامی». کاستی‎های روان‎شناسی در شش‎ سرفصلِ «وجود سوگیری»، «خطای مبانی»، «ناسازگاریِ فرهنگی اعتقادی»، «محدودیت و انحصارِ روشمندی»، «ناکارآمدی»، «ارزش‎مداری» قرار می‎گیرد. درونداشت‎ها نیز در پنج سرفصلِ «فرصت‎های روان‎شناسی موجود»، «وجود معارف روان‎شناختی دینی»، «لزوم تحقق رویکرد جامع و واحد»، «جامعه‎سازی اسلامی» و «منافع بومی‎سازی» است.

کلیدواژه‌ها

• روان‌شناسی اسلامی
• مکتب
• مرور نظام‎مند
• متاسنتز
• مطالعات روان‎شناسی با رویکرد

عنوان مقاله [English]

A Systematic Research and Meta-Synthesis of Studies on the Why of Islamic Psychology School

نویسندگان [English]

• Amin Tarahomiasl ¹
• Seyed Iman Ghotb ²
• Mohamadreza Salarifar ³

¹ Master of General Psychology, Shandiz Institute of Higher Education, tarahomiasl

² Department of Psychology, Shandiz Institute of Higher Education

³ Field and University Research Institute

چکیده [English]

Muslims with cultural-belief backgrounds demand special psychological services; moreover, the different between Islamic fundamentals and psychology fundamentals needs to establish a school called "Islamic psychology". Studying the why of a school helps facilitate the criticism with the integration of the essentials, determine the direction of movement, and withdraw or make sure of continuing the path. In addition, a systematic research and meta-synthesis of studies is necessary because of the large amount of information in this field. "Systematic research" is a logical method to find all information in a specific field. "Meta-synthesis" is a method by which the differences and similarities of qualitative researches can be compared with combining their findings. In the stage of the systematic research, 37 journals and 33 masters were identified that after reviewing their works, 60 books, 700 papers, and 18 meetings were extracted. In the stage of meta-synthesis, after deleting unrelated documents, 3 books, 14 papers, 7 interviews, and 14 meetings were summarized, coded, categorized, integrated, and rewritten. According to the results, there are two answers for the why of Islamic psychology school: "the shortages of psychology" and "the contents of Islamic psychology school". The shortages of psychology are placed in six headings: bias, error of foundations, cultural-belief incompatibility, methodology limitation, inefficiency, and value-centeredness. The contents are also placed in five headings: available psychological opportunities, religious psychological knowledge, the need to realize a comprehensive and unique approach, Islamic socialization, and benefits of localization.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic psychology
• School
• systematic research
• meta-synthesis
• psychological studies with an Islamic approach