بررسی روابط ساختاری ویژگی‎های شخصیتی و مشارکت سیاسی دانشجویان با نقش واسطه‎ای باورهای مذهبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه اردکان

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان

چکیده

مشارکت سیاسی به‎عنوان یکی از شاخص‎های عمده توسعه، تابع بسیار مهمی از ویژگی‎های منحصر به فرد شخصیتی و تعاملی افراد به‌ویژه دانشجویان است. پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی نقش واسطه‎ای باورهای مذهبی در ارتباط بین ویژگی‎های شخصیتی و مشارکت سیاسی دانشجویان انجام شد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی−همبستگی به شیوه مدل‎یابی معادلات ساختاری بود. جامعه ‎آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه اردکان در سال تحصیلی 1399−1400 بود که تعداد 300 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه‎‎گیری در دسترس، جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده‎ها از پرسشنامه‎‎ ویژگی‎های شخصیتی پنج عاملی نئو فرم کوتاه مک‌کری و کاستا (1992)، پرسشنامه مشارکت سیاسی فرج‎زاده (1393) و پرسشنامه باورهای مذهبی خدایاری‌فرد (1374) بهره‎ گرفته شد. داده‎های حاصل از پرسشنامه‎ها در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه‎وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد ویژگی‎های شخصیتی روان‎نژندی، برون‎گرایی، دلپذیر بودن و باوجدان بودن بر مشارکت سیاسی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا‎داری دارند (05/0P<)، اما ویژگی‎ شخصیتی انعطاف‎پذیری بر مشارکت سیاسی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنی‎داری ندارد (05/0<P)؛ همچنین باورهای مذهبی بر مشارکت سیاسی تأثیر مستقیم معنا‎داری دارند (05/0P<). ویژگی‎های شخصیتی برون‎گرایی، دلپذیر بودن، انعطاف‎پذیری و باوجدان بودن نیز بر باورهای مذهبی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا‎داری دارند (05/0P<)، اما ویژگی‎ شخصیتی روان‎نژندی بر باورهای مذهبی در دانشجویان تأثیر مستقیم معنا‎داری ندارد (05/0<P)؛ همچنین باورهای مذهبی، رابطه بین ویژگی‎های شخصیتی برون‎گرایی، دلپذیر بودن، انعطاف‎پذیری و باوجدان بودن را با مشارکت سیاسی در دانشجویان به‎طور معنا‎داری میانجی‎گری می‎کند (05/0P<).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on the Structural Relationships of Personality Traits and Political Participation among Students with the Mediation of Religious Beliefs

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Aryanpour 1
  • Adele Iranpour 2
  • Hossein Fattahi Ardakani 3
1 Assistant Professor of psychology/Faculty of humanitied&amp;amp;social scienced/Ardakan University/Ardakan/Iran
2 Master&amp;#039;s student in general psychology, Ardakan University
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University
چکیده [English]

Political participation as one of the major indicators of development is a very important function of people's unique personality-interactive traits, particularly among students. The present research was conducted with the aim of examining the mediatory role of religious beliefs in the relationship between students' personality traits and their political participation. This descriptive-correlational research applied the methodology of structural equation modeling. The population included all the students of Ardakan University in the academic year 2020-2021. 300 students were selected among them by the convenience sampling as the sample. The NEO-Five Factor Inventory (NEO-FFI) (short form) (McCrae & Costa, 1992), the questionnaire of political participation (Farajzadeh, 2014), and the questionnaire of religious beliefs (Khodayarifard, 1995) were used for collecting the data. The data analyzed by descriptive and inferential statistics and showed that the personality traits of neuroticism, extroversion, agreeableness, and conscientiousness have a significant direct effect on political participation among students (P<0.05); while the personality trait of flexibility does not have a significant direct effect on political participation (P<0.05). In addition, religious beliefs have a significant direct effect on political participation (P<0.05). The personality traits of extroversion, agreeableness, flexibility, and conscientiousness also have a significant direct effect on religious beliefs among students (P<0.05); but the personality trait of neuroticism does not have a significant direct effect on religious beliefs (P<0.05). Moreover, religious beliefs significantly mediate the relationship between the personality traits of extroversion, agreeableness, flexibility, and conscientiousness and political participation among students (P<0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious beliefs
  • personality traits
  • political participation
  • student

مراجع

1. آقایوسفی، علیرضا؛ مجید صفاری‎‎نیا، محمود شرفی و حمیدرضا ایمانی‎فر (۱۳۹۳)، «پیش‎بینی‎کننده‎های شخصیتی گرایش به دین»، دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و ارتباطات، س۲۱، ش۴۵، ص5−26.
2. ایمانی‎فر، حمیدرضا؛ علی مصطفایی و سیروس محمودی (1399)، «تدوین مدل شهادت‎طلبی براساس ویژگی‎‎های شخصیتی با نقش واسطه‎ای نگرش مذهبی و عمل به باورهای مذهبی در دختران بسیجی»، فصلنامه روانشناسی نظامی، س11، ش43، ص5−16.
3. باقریان، مصطفی و غلامرضا خوش‎فر (1396)، «بررسی رابطه بین ابعاد دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامه علوم اجتماعی، س24، ش76، ص175−212.
4. بدری‎گرگری، رحیم (1393)، «تأثیر جهت‎گیری مذهبی و روش‎های مقابله مذهبی بر اعتیادپذیری دانشجویان دانشگاه تبریز»، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، س7، ش28، ص153−175.
5. بیرو، آلن (1996)، درآمدی بر دارالمعارف علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی (1396)، تهران: کیهان.
6. جعفری کلاریجانی، احمد؛ احمد آذین و اصغر محمدی (1399)، «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر مشارکت سیاسی در بین جوانان استان مازندران»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، س12، ش2 (پیاپی46)، ص33−46.
7. چراغی، اسماعیل و علی‎اکبر بیاری (1398)، «سازوکار تأثیر باورهای دینی در کاهش آسیب‎های اجتماعی مطالعات اسلامی آسیب‎های اجتماعی»، س2، ش1، ص89−116.
8. حاجی‎پور، حسین؛ یوسف امینی و منوچهر کردزنگنه (1399)، «تأثیر سرمایۀ اجتماعی و دینداری بر الگوهای مشارکت‎پذیری سیاسی در بین شهروندان بالای 18 سال شهر اهواز»، فصلنامه علوم اجتماعی، س14، ش4، ص52−27.
9. حمیدی، رسول و فیروز راد (1396)، «بررسی رابطه‎ سرمایه فرهنگی با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز»، مطالعات جامعه‎شناسی، س10، ش35، ص65−81.
10. خدایاری‌فرد، محمد؛ محسن شکوهی‎‎یکتا و باقر غباری‌بناب (1379)، «آماده‎سازی مقیاس نگرش مذهبی دانشجویان»، مجله روان‌شناسی، س4، ش3، ص268−285.
11. رهبرقاضی، محمودرضا؛ ابوالفضل باقری اژیه و سمانه رحمانی (1399)، «گرایش‎های محافظه‎کاری: تأثیر ویژگی‎های شخصیتی»، روان‌شناسی بالینی و شخصیت، س16، ش1، ص57−69.
12. زارعی، غفار (۱۳۹6)، «بررسی عوامل موثر بر مشارکت سیاسی زنان» (مطالعه موردی: معلمان شهرستان پارسیان)، فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، س۸، ش31، ص19−32.
13. سردارنیا، خلیل‌الله؛ سینا امینی‎زاده و مظفر حسنوند (1398)، «تأثیر رسانه‎های جدید با واسطه‎گری متغیرهای اجتماعی بر مشارکت سیاسی دانشجویان مطالعۀ موردی: دانشگاه شیراز»، جامعه‎‎شناسی کاربردی، س30، ش2، ص85−100.
14. شهریاری، حیدر (1395)، «مقایسه مشارکت سیاسی دانشجویان علوم انسانی با سایر گروه‎های تحصیلی» (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران)، رهیافت‎های سیاسی و بین‎‎المللی، س5، ش4، ص163−189.
15. عبداللهی‌نژاد، علیرضا؛ ابوذر قاسمی‌نژاد و جواد صادقی (1395)، «رسانه‎های اجتماعی و مشارکت سیاسی در انتخابات» (رابطه استفاده از فیس‎بوک، تلگرام و اینستاگرام و مشارکت سیاسی دانشجویان در انتخابات هفتم اسفند 1394)، مطالعات رسانه‎های نوین، س2، ش5، ص34−75.
16. فرج‌زاده، مهدیه (1393)، «نقش شبکه ماهواره‎ای فارسری زبان بی‌بی‌سی در مشارکت سیاسی دانشجویان»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
17. فیست، جس و گرگوری فیست (2006)، نظریه‎های شخصیت (ویراست هشتم)، ترجمه یحیی سیدمحمدی (1397)، تهران: روان.
18. قادرزاده، امید؛ فاطمه شریفی و الناز حسن‌خانی (1398)، «مشارکت سیاسی و عوامل مرتبط با آن: مطالعه پیمایشی دانشجویان دانشگاه کردستان»، مطالعات توسعه اجتماعی− فرهنگی، س۷، ش۴، ص۹۳−129.
19. گنجی، حمزه (1396)، نظریه‎های شخصیت، تهران: ساوالان.
20. گودرزی‎زاده، علی و علیرضا بهرامی (1397)، «تأثیر دین و باورهای دینی بر سلامت روان و کاهش آسیب‎های اجتماعی دانشجویان»، پنجمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، قزوین.
21. مدبر، سیف اله؛ اسماعیل صدری و نسیم محمدی (1397)، «پیش‎بینی سلامت روان دانش‎آموزان براساس باورهای دینی، خود کارآمدی تحصیلی و رشد اخلاقی»، روان‎شناسی مدرسه، س7، ش4، ص143−157.
22. مظاهری، امیرمسعود؛ محمود علمی، فیروز راد و حمزه صادقیان (1397)، «بررسی رابطه بین مشارکت سیاسی و بیگانگی اجتماعی در بین شهروندان شهر تبریز»، مطالعات جامعه‎شناختی شهری، س8، ش29، ص1−26.
23. مولائی، محمدضا (1397)، «نقش دانش و اعتماد سیاسی در پیش‎بینی علاقه‎مندی دانشجویان به مشارکت سیاسی»، نشریه دانش سیاسی، س14، ش1، ص141−163.
24. نادری، احمد (۱۳۹۶)، «فراتحلیل مشارکت سیاسی دانشجویان ایرانی: اثربخشی عوامل تبیین‎کننده عینی، انگیزشی−ذهنی، فرهنگی، ‎اجتماعی و نهادی»، مجله مطالعات جامعه‌شناختی، س۳، ش۶، ص۲۴−۵۶.
25. نیازی، محسن؛ زهرا حسن‎زاده، فاطمه تورنجی‌پور و ایوب سخایی (1399)، «مطالعات رابطه بین دین‎داری و مشارکت سیاسی شهروندان در ایران در دهه 1384−1394»، مجلس و راهبرد، س27، ش102، ص213−239.
26. هارلوک، بی. الیزابت (2005)، روان‎شناسی شخصیت با تأکید بر تحلیل عوامل مؤثر بر رشد شخصیت، ترجمه پرویز شریفی درآمدی و محبوبه حاج نوروزی (1398)، تهران: آوای نور.
27. همیلتون، مالکو. بی (2001)، جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی (1396)، تهران: نشر ثالث.
28. Adorno, T., Burnswick, E., Levinson, D. & Sanford, P. (2007), The authotitrian personality. New York: Harper.
29. Bahrami, E. & Tashk, A. (2004), Dimension of correlation between religion orientation and mental health and assessment of religion orientation scale. Journal of Psychology and Training Sciences, 4(1), 41−63. [In Persian].
30. Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1985), The NEO personality inventory: Psychological assessment resources Odessa, FL.
31. Cuevas, J. A. & Dawson, B. L. (2021), An Integrated Review of Recent Research on the Relationships between Religious Belief, Political Ideology, Authoritarianism, and Prejudice. Psychological Reports, 124(3), 977−1014.
32. De−Benoist, A. (2016), The current crisis of democracy. Telos, New York.
33. Duriez, B. & Soenens, B. (2006), Personality, identity styles, and religiosity: An integrative study among late and middle adolescents", Journal of Adolescence, 29,119−147.
34. Eysenck, M. W. (1998), Personality and the psychology of religion, Mental Health, Religion & Culture. 1(1), 11–19.
35. Flores, W., Ruano, A. L. & Funchal, D. P. (2009), Social participation within a context of Political violence: Implications for the promotion and exercise of the right to Health in Guatemala. Health and Human Rights,11(1), 37−48.
36. Gerber, A. S., Huber, G. A., Doherty, D., Dowling, C. M. & Ha, S. E. (2012), Personality and political attitudes: Relationships across issue domains and political contexts. American Political Science Review, 104(1), 111−133.
37. Ghaffari, A. (2012), Explanation of social participation in the central region of Iran, Case study: Markazi province, Journal of Iranian Association for Cultural Studies and Communication, 27(8), 116− 141. [In Persian].
38. Gosling, S. D. (2008), Snoop: What your stuff says about you, New York: Basic Books.
39. Hardwick, J. (2009), Family business: litigation and the political economies of daily life in early modern France: Oxford University Press on Demand.
40. Jones, M. A. & Leal, D. L. (2011), Political participation: Does religion matter? Political Research Quarterly, 54(4), 751−770.
41. Kaplan, H. & Sadock, J. (2003), Comprehensive textbook of psychiatry. Baltimore: Williams & Wilkins.
42. Mager, U. & Nowak, P. (2018), Effects of student participation in decision making at School.A systematic review and synthesis of empirical research.Educational Research Review, 13(2), 38–61.
43. Meyers, L. S., Gamst, G. & Guarino, A. J. (2006), Applied multivariate research: Design and interpretation: Sage publications.
44. O’Bradovic, J. & Masten, A. S. (2017), Developmental antecedents of young adult civic engagement, Applied Developmental Science, 11(1), 2–19.
45. O'Donnell, V. L. & Tobbell, J. (2007), The transition of adult students to higher education: legitimate peripheral participation in a community of practice? Adult education quarterly, 57(4), 312−328.
46. Pye, L. W. (2015), Political culture and Political Development: Princeton University Press.
47. Roberts, B. W., Wood, D. & Caspi, A. (2008), The development of personality traits in adulthood.
48. Rush, M. (2014), Politics & Society. New York: Routledge.
49. Saroglou V. (2017), Religion and the five factors of personality: A meta−analytic review. Personality and Individual Differences, 32(1), 15–25.
50. Sauerheber, J. D., Hughey, A. W., Wolf, C. P., Ginn, B. & Stethen, A. (2021), The Relationship Among and Between Marital Satisfaction, Religious Faith, and Political Orientation. The Family Journal, 29(1), 41−49.
51. Stronge, S., Bulbulia, J., Davis, D. E. & Sibley, C. G. (2021), Religion and the development of character: Personality changes before and after religious conversion and deconversion, Social Psychological and Personality Science, 12(5), 801−811.
52. Verma, B. & Sheikh, C. (1996), Cognitive style, personality and psychogenic needs, Journal of the psychological researches, 40, 62−68.
53. Xu, X., Soto, C. J. & Plaks, J. (2021), Beyond openness to experience and conscientious‎ness: Testing links between lower level personality traits and american political orientation, Journal of personality.
مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 17، شماره 32
فروردین 1402
صفحه 25-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار