مطالعات اسلام و روانشناسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

بررسی ارتباط «خودپنداره» با «خداپنداره» در درمان مذهبی (معنوی) اختلالات روانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 دانشیار گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی ارتباط «خودپنداره» با «خداپنداره» در درمان مذهبی (معنوی) اختلالات روانی است. روش کار بررسی ارتباط مفاهیم مربوط به خودپنداره و خداپنداره در منابع اسلامی و تحقیقات تجربی بوده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد در درمان مذهبی (معنوی)، حضور و غنی­شدن شناخت­ها و باورهای مذهبی مربوط به تصور از خدا، در همه افراد منجر به اصلاح خداپنداره و سلامت روانی نمی­شود. برخی آیات قران مجید به ساختارهای مقاوم، غیرقابل نفوذ، انعطاف ناپذیر و پایدار در مقابل حضور و نفوذ شناخت­ها و باورهای دینی اشاره دارند. روایات متعددی رشد معنوی و خداپنداره صحیح را تابع اصلاح خودپنداره می­دانند. تحقیقات تجربی و مشاهدات بالینی مؤلفان نیز ارتباط این دو را نشان می­دهند. بنابراین، در درمان مذهبی  (معنوی) به ویژه در اختلالات روانی مزمن و اختلالات شخصیت که در آن­ها خودپنداره معیوب (فرض­های بنیادین و روان­بنه­های ناسازگار) وجود دارد، اصلاح و تعدیل خودپنداره، مقدمه و زمینه مهمی برای اصلاح خداپنداره و سلامت روانی افراد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Relationship between Self-Concept and God-Image in the Religious-Spiritual Treatment of Psychiatric Disorders

نویسندگان [English]

  • Hasan Ansari 1
  • Masoud Janbozorgi 2

چکیده [English]

The aim of present research was to investigate the relationship between self-concept and God-image in the religious-spiritual treatment of psychiatric disorders. This research reviewed the Islamic texts and experimental studies in order to analyze the relationship between self-concept and God-image. The findings showed that the presence and enrichment of knowledge and religious beliefs about the image of God do not result in the correction of God-image and mental health in all people in religious-spiritual treatment. Some Quran verses mention strong, impervious, inflexible, and stable structures against the presence and penetration of knowledge and religious beliefs. Many narratives say that the correction of self-concept causes to a spiritual growth and a correct God-image. The experimental studies and clinical observations done by the authors also confirm that there is a relationship between them. Therefore, the correction and adjustment of self-concept are important factors for the correction of God-image and people's mental health in religious-spiritual treatment, especially in chronic psychiatric disorders and personality disorders in which there are faulty self-concepts (fundamental assumptions and maladaptive schemas).

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious-spiritual treatment
  • self-concept
  • God-image
  • chronic psychiatric disorders
  • personality disorders
مراجع
قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1404)، تحف العقول، چ2، قم: جامعه مدرسین.
آمدی، عبدالواحد­ بن محمد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات.
بک، جودیت اس. (1391)، شناخت‌درمانی: اصول و مفاهیم ماورای آن. ترجمه محمدرضا محمدی، هوشمند کهن‌زاده، نرگس جوشقانی و عبدالرضا منصوری‌راد، تهران: ارجمند.
جان‌بزرگی، مسعود (1378)، اثربخشی روان‌درمانگری‌ کوتاه‌مدت (آموزش خودمهارگری) با و بدون جهت‌گیری مذهبی در مهار اضطراب و تنیدگی، پایان­نامه دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
جان­بزرگی، مسعود وغروی‌راد، سیدمحمد(1395)، نظریه­های نوین رواندرمانگری و مشاوره: اصول، فنون و مطابقت­های فرهنگی، قم وتهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
جان­بزرگی، مسعود و نوری، ناهید (1394)، نظریه­های بنیادین رواندرمانگری و مشاوره: اصول، فنون و مطابقت­های فرهنگی، قم وتهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
جان‌بزرگی، مسعود و همکاران (1390)، «ارزیابی تحول روانی معنوی در درمانگری مراجعان مذهبی»، دوفصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س5، ش8، ص49ـ71.
رحیمیان، سعید (1384)، «ارتباط خودشناسی با خداشناسی در عرفان ابن‌عربی»، انجمن معارف اسلامی ایران، س1، ش3.
صادقی، منصوره‌السادات و همکاران (1387)، «واﻟﺪﻳﻦ، ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﻣﻬﻢ: ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺼﻮر از ﺧﺪا»، علوم رفتاری، دوره2، ش1.  
طبرسى، فضل بن حسن (1360)، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات فراهانى.
علیانسب، سیدحسین (1390)، «تصویر ذهنی از خدا و خاستگاه آن»، روان‌شناسی و دین، س4، ش2، ص63ـ77.
غباری‌بناب، باقر و همکاران (1391)، «رابطه کیفبت دلبستگی به خدا و تصور فرد از خدا با سلامت روانی در والدین کودکان استثنایی»، فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، س12، ش3.
غباری‌بناب، باقر؛ حدادی، علی‌اکبر(1388)، «رابطۀ اضطراب وافسردگی با تصویر ذهنی ازخدا دردانشجویان»، علوم روان‌شناختی، دوره8، ش31، ص297-314.
کاویانی،‌محمد(1393)، روان‌شناسی‌درقرآن: مفاهیم‌وآموزه­ها،‌قم:پژوهشگاه‌حوزه‌ودانشگاه.
لیثی ‌واسطی، علی ‌بن ‌محمد (1418)، عیون الحکم والمواعظ، قم: موسسه فرهنگی دارالحدیث.
مجلسى، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مکارم شیرازى، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
نورعلیزاده میانجی، مسعود و همکاران (1391)، «رابطه خداآگاهی با خودآگاهی»، روان‌شناسی و دین، س5، ش3، ص5-24.
یانگ، جفری و همکاران (1391)، طرحواره درمانی، ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز، چ4، تهران: ارجمند.
                                                                                                                                                                            
Abigail James and Adrian Wells (2003), Religion and mental health: Towards a cognitive- behavioral framework, British Journal of Health Psychology, 8, 359–376.
Hanneke Schaap-Jonker and et.al (2010), Image of God and personality pathology: An exploratory study among psychiatric patients, Mental Health, Religion & Culture, p: 55.
Kezdy, Aniko; Martos, Tamas; Robu, Magda (2013), God image and attachment to God in work addiction risk. Studia Psychologica, vo1./is. 55/3(209-214).
Kressmann, K., Sirgy, M. J., Herrmann, A., Huber, F., Huber, S., Dong-Jin Lee (2006). Direct and indirect effects of self-image congruence on brand loyalty, Journal of Business Research 59, 955–964.
Lawrence, R. T .(1997), Measuring the Image of  God: The God image inventory and the God image scales, Journal of Psychology and Theology, 25(2): 214-226.
Leslie J. Francis, Harry M. (2001), Gibson & Mandy Robbins, God images and self-worth among adolescents in Scotland, Mental Health, Religion & Culture Volume4, Issue2, 103-108.                                                                                                                                                                                                              
Pargament, kenneth (2007), Spiritually Integrated Psychotherapy    Understanding and addressing the sacred, New York: Guilford.
Rogers, T.B., Kuiper, N.A., Kirker, W.S. (1977), Self-Reference and the Encoding of Personal Information, Journal of Personality and Social Psychology, 35, 677-688.
Ryan, juanita R, (2008), Seeing God in New Ways: Recovery from Distorted Images of God, The National Association for Christian Recovery.  
Young, J. E., Klosko, J.S., and Weishaar, M. E, (2007). Schema therapy: A practitioner’s guide, NewYork: Guilford.
 
مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 10، شماره 19 - شماره پیاپی 19
بهار و تابستان 1395
صفحه 119-134
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار