پیش‌بینی میزان خودمهارگری نوجوانان دختر و پسر در مقطع دبیرستان براساس میزان صبر اسلامی و جهت‌گیری دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی،گروه روانشناسی بالینی،واحد خمین،دانشگاه آزاد اسلامی،خمین

2 استادیار،گروه مشاوره،واحد خمین،دانشگاه آزاد اسلامی،خمین

3 عضو هیات علمی موسسه امام

چکیده

امروزه اعتقاد بر آن است که رفتار فضیلت‎محور و بلکه تمام سعادت انسان در گرو خودمهارگری او است. خودمهارگری با عوامل و سازه‎های روان‌شناختی از جمله برخی سازه‎های دینی ارتباط دارد؛ به همین دلیل، پژوهش حاضر در پی آن است رابطه سطح خودمهارگری نوجوانان را با دو متغیر جهت‎گیری دینی و سازه صبر براساس آموزه‎های اسلامی بررسی کند. بدین منظور نمونه‌ای با حجم 362 نفر از میان 4709 دانش‌آموز متوسطه اول و دوم با سنین 14 تا 17 سال در شهرستان محلات، به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد. سه پرسشنامه‌‌ جهت‌گیری مذهبی، مقیاس صبر اسلامی در نو‌جوانان و مقیاس خود‌‌مهار‌گری براساس منابع اسلامی برای کشف داده‎های اولیه در میان آنان توزیع و داده‌ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون، به کمک نرم‌افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سازه صبر به میزان 49 درصد با خودمهارگری ارتباط دارد و به میزان بالایی می‎تواند سطح خودمهارگری نوجوانان را با ضریب اطمینان 45 درصد پیش‎بینی کند. همچنین روشن شد که سطح جهت‌گیری دینی نیز به میزان 18 درصد با همین ضریب اطمینان در خود‌مهار‌گری نوجوانان سهیم می‎باشد. از مجموع این یافته‎ها، نتیجه‌گیری می‌شود که برای افزایش سطح خودمهارگری می‎توان آموزش صبر اسلامی و مؤلفه‎های جهت‎گیری دینی را مدنظر قرار داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Prediction of the Level of Self-Control among Male and Female High School Teenagers Based on the Level of Islamic Patience and Religious Orientation

نویسندگان [English]

  • MARYAM SADAT SEYED HOSEINE 1
  • Hossein Davudi 2
  • Rahim Narouei Nosrati 3
1 M.A. in Clinical Psychology, Department of Clinical Psychology, Islamic Azad University, Khomein Branch, Khomein, Iran, Corresponding Author
2 Assistant Professor of Department of Counseling, Islamic Azad University, Khomein Branch, Khomein, Iran
3 Associate Professor, Faculty Member of Department of Psychology, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

Nowadays, it is believed that a virtue-oriented behavior and in general humans' happiness depend on their self-control. There is a relationship between self-control and psychological factors and constructs, including some religious constructs; thus, the present research aims to examine the relationship of the level of teenagers' self-control with religious orientation and patience based on Islamic teachings. Therefore, 362 students were selected among 4709 students who studied in the first and second high schools (ages 14-17 years) in the city of Mahalat by the cluster sampling as the sample. The questionnaire of religious orientation, the scale of teenagers' Islamic patience, and the scale of self-control based on Islamic sources were distributed among them to gather the primary data. The data were analyzed by Pearson correlation and regression coefficients with the help of SPSS software. The results demonstrated that the construct of patience has a relationship with self-control the the rate of 49 percent, and can highly predict the level of teenagers' self-control with 45 percent of confidence coefficient. Moreover, the level of religious orientation shares with teenagers' self-control at the rate of 18 percent and with that confidence coefficient. Totally, the education of Islamic patience and the aspects of religious orientation should be considered to increase the level of self-control.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious orientation
  • patience
  • self-control
  • criterion variable
  • predictor variable

مراجع

1. ابن‏عباس، عبدالله بن عباس (1413ق/1348ش)، غریب القرآن فى شعر العرب، ج1، چ1، بیروت:مؤسسة الکتب الثقافیة و تهران: جهان.
2. ابن‌طاووس، علی بن موسی (1348ش)، اللهوف علی قتلی الطفوف، ترجمه احمد فهری زنجانی، تهران: جهان.
3. احمدی، سیداحمد (1393)، روان‌‌شناسی نوجوانان و جوانان، چ16، تهران: صغیر.
4. احمدی، محمدرضا و همکاران (1387)، «بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج»، فصلنامه مطالعات اسلام و روان‌‌شناسی، س2، ش4، زمستان، ص48−49.
5. امیری، حسین؛ رحیم میردریکوندی و محمدرضا احمدی محمدآبادی (1392)، «مفهو‌م‌شناسی صبر در اسلام و معادل‌یابی آن در روان‌‌شناسی»، نشریه معرفت، س22، ش162، ص15−30.
6. آذربایجانی، مسعود (1382)، تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام، چ1، قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7. بدری گرگری، رحیم و ابوالفضل فرید (1391)، «رابطه بین جهت‌گیری مذهبی درونی و رفتارهای سلامت جسمی، روانی و معنوی و نقش واسطه ارزیابی چالش برانگیز بودن»، راهبرد فرهنگ، دوره 5، ش21، ص70.
8. بهرامی احسان، هادی و آناهیتا تاشک (1383)، «ابعاد رابطه میان جهت‌گیری مذهبی و سلامت روانی و ارزیابی مقیاس جهت‌گیری مذهبی»، روان‌‌شناسی و علوم تربیتی، س34، ش2، ص42.
9. بیرامی، منصور؛ تورج هاشمی و جعفر بهادری (1393)، آزمون‌های روان‌شناختی ‌دینداری، تهران: انتشارات آوای نور.
10. توان، بهمن و همکاران (1389)، «رابطه نگرش دینی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1389»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، س13، ش4، ص29.
11. حسن‌زاده، رمضان (1392)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر ساوالان.
12. حسین ثابت، فریده (1387)، «ساخت مقیاس سنجش صبر برای نوجوانان»، مطالعات دوفصلنامه اسلام و روان‌‌شناسی، س1، ش4، ص73−87.
13. حسینی قمی، طاهره و حسین سلیمی بجستانی (1390)،«رابطه بین جهت‎گیری مذهبی و تاب‎آوری در بین مادران دارای فرزندان مبتلا به بیماری»، روان‌‌شناسی و دین، دوره 4، ش3، ص69−820.
14. رضوی، اقدس‌السادات (1388)، «نوجوانی و هویت‌یابی»، مجله مشاوره مدرسه، دوره 1، ش5، ص16−20.
15. رفیعی‌هنر و همکاران (1393)، «تبیین سازه ﺧﻮدﻣﻬﺎرﮔﺮی ﺑﺮاﺳﺎس اﻧﺪﯾﺸﻪ اﺳﻼﻣﯽ»، روان‌‌شناسی و دین، س7، ش3، ص7.
16. رفیعی‌هنر، حمید (1390)، «ساخت مقیاس خودمهارگری براساس منابع اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
17. سرافراز، مهدی‌رضا؛ نیما قربانی و عابدین جواهری (1391)، «خودمهارگری: ظرفیتی واﺣﺪ ﻳﺎ دو وجهی؟ ﺗﻤﺎﻳﺰ بین وﺟﻮه بازدارندگی و برانگیزندگی در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه‌ﻫﺎی ﺗﻬﺮان»، پژوهشدرسلامتروان‌شناختی، دوره 6، ش4، ص70.
18. سرمد، زهره و همکاران (1394)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
19. سعیدی، ضحی؛ هادی بهرامی احسان و احمد علیپور (1390)، «خودمهارگری و سلامت: نقش تعدیل‌کننده شفقت خود»، روان‌‌شناسی سلامت، دوره 19، ش15، ص90.
20. شیرازی، مکارم (1405)، تفسیر نمونه، ج9، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
21. صبحی صالح (1414ق)، نهج البلاغه، قم: هجرت.
22. صولتی، سیدکمال؛ محمد ربیعی و مریم شریعتی (1390)، «رابطه بین جهت‌گیری دینی مذهبی و سلامت روان»، مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، دوره پنجم، س3، ص42−48.
23. طباطبایی، محمدحسین (1374)، ترجمه تفسیرالمیزان، ج11، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
24. علمی، قربان و مریم چنگی آشتیانی (1392)، «بررسی کارکرد معنابخشی دین در اندیشه علامه»، فصلنامه انسان‌پژوهی دینی، س10، ش30، ص5−25.
25. کمری، سامان و فرهاد خرمایی (1394)، «نقش واسطه صبر در ارتباط بین سرسختی روان‌شناختی و امید به تحصیل در دانش‌آموزان دبیرستان»، پژوهش‌های کاربردی در روان‌شناسی تربیتی، دوره 2، ش3، ص60ـ77.
26. کولینز، جی. آر و وودز، تی. ای (1389)، «روان‌‌شناسی دین و نقش دین در سلامت جسم و روان»، ترجمه مجتبی حیدری، مجله معرفت، دوره 31، ش75، ص5.
27. گلاگر، ژ. روزول؛ هاریس و فخرایی (1903)، مشکلات روحی جوانان، چ1، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ص62−73.
28. مرحمتی، زهرا و فرهاد خرمایی (1395)، «بررسی اثر دینداری، صبر و امید بر بهزیستی فضیلت‌گرا»، پژوهشنامه روان‌‌شناسی اسلامی، سال دوم، ش5، ص38.
29. نارویی نصرتی، رحیم؛ علی‌محمد صالحی و غلامرضا جندقی (1392)، «اثربخشی یاد خدا بر خودمهارگری براساس منابع اسلامی»، مجله روان‌‌شناسی و دین، سال 6، ش2، ص21.
30. نجفی، محمدصادق (1398)، سخنان حسین بن علیg از مدینه تا کربلا، قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
31. نراقی، ملااحمد (1378)، معراج السعاده، قم: انتشارات هجرت، ص230.
32. نوری، نجیب‌الله (1387)، «بررسی پایه‎های روان‌شناختی و نشانگان صبر در قرآن»، روان‌‌شناسی و دین، ش4، س1، ص143−168.
33. هیوم، رابرت ارنست (1386)، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: علم.
34. Baumeister, R. F. (2002), Yielding to temptation: Self‐control failure, impulsive purchasing, and consumer behavior. Journal of Consumer Research, V 28, N 4, 670-676.
35. Byron , R. Johnson (2011), The Role Of Religious Institutions in Responding to Crime and Delinquency, U.S.A, The Oxford Hand Book Of The Sociology Of Religion, 862.
36. Desmond, Scott A., (2013), Religion, Self Control, and Substance Use, Jeffery, T, USA, University Park, NO 34, 384-406.
37. Diener, E; Lucas, R. E.& Odisha, S. (2002), "Subjective well-being" IN Handbook of Positive Psychology,. 63-73.
38. Hofmann, W, et al (2009), StImpulse and Self-Control From a Dual-Systems, Perspectives on Psychological Science, VOL 4, NO. 2, 162-176.
39. Koenig, H. G (2015), Spirituality, Wellness and quality of life. Sexuality, reproduction & menopause, VOL 2, NO 2, 76-82.
40. Lazarus, Richard S. & Folkman, Susan (1984), Stress, Appraisal, and Coping, New York, Springer.
41. My, Rollo (1953), Man s search for Himself, New York,: W. W. Norton, 7.
42. Newman, J. S. & Pargament, K.l (1990), The role of religion in the problem–solving process. Review of religions, N 31, 390-403.
43. Rachlin Howard (2000). The Science of Self–Control. London: Harvard University Press.
44. Scheler, M (1928), Man s Place in Nature, Translated by H. Meyerhoff, Boston: Beacon Press.
45. Seligman, M. E (2015), Authentic happiness, NewYork. Free Press. 7.
46. Stellman, Jeanne Mager (1998), Encyclopaedia of Occupational Health and Safety, Geneva: International Labour Organization.
47. Tangney, J.P, & et al, (2004), »High self control predicts good adjustment, less pathology, better grades and interpersonal success, Journal of Personality, VOL 72, NO 2, 271-324.
48. Vohs, Kathleen D. & Baumeister, Roy F (2011), Handbook of Self-Regulation, Second Edition: Research, Theory, and Applications, New York, The Guilford.
49. Wulff David M (1997), Psychology of Religion: Classic and Contemporary Views. New York: John Wiley & Sons INc. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار