بازنمایی فرآیند نمود باور به خدا و روز قیامت در تاب آوری زلزله زدگان: یک مطالعه کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مشاور، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

2 دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

چکیده

به دلیل افزایش بلایای طبیعی و آثار آن بر افراد، تأکید بر نقش عوامل معنوی در مواجهه با آنها افزایش یافته است؛ ولی هنوز پژوهش‎ها به روشنی به تبیین این عوامل نپرداخته‎اند. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی فرآیند نمود باور به خدا و روز قیامت در تاب‎آوری زلزله‎زدگان سرپل‎ذهاب انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و از نوع داده بنیاد بود. بدین‎منظور 27 نفر از زلزله‎زدگان کرمانشاه به روش نمونه‎گیری هدفمند و با استفاده از مصاحبه عمیق مورد مطالعه قرار گرفتند. داده‎ها پس از جمع‎آوری، ثبت و کدگذاری در قالب مقوله‎های اصلی دسته‎بندی و از راه فنون کدگذاری اشتراوس و کوربین، کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی تحلیل شدند. براساس نتایج به‎دست آمده، باور به خدا و روز قیامت به عنوان مقوله هسته‎ای انتخاب شد. شرایط علّی عبارت از معرفت و توکل به خدا، اعتقاد به قضا و قدر الهی و اجرای عدالت بود. اتحاد و انسجام به عنوان شرایط زمینه‎ای و انجام فعالیت‎های مذهبی به عنوان شرایط واسطه‎ای انتخاب شد. راهبردهای مورد استفاده زلزله‎زدگان برای مقابله با زلزله و پیامدهای آن عبارت بود از: نوع‎دوستی و الگوگیری؛ درنهایت پذیرش و نگاه به زندگی به عنوان وسیله نه هدف به عنوان پیامد این الگو معرفی شد. این مطالعه تصویری روشن از فرایندها، پاسخ‎ها و بهبودی پس از بلایا ارائه کرد. یافته‎های این پژوهش می‎تواند به ایجاد پاسخ‎های مؤثر و سریع در بازماندگان بلایا کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representing the Process of Believing in God and the Day of Judgment in Earthquake Resilience: A Qualitative Study

نویسندگان [English]

  • Kaveh Seydmoradi 1
  • Noor Ali Farrokhi 2
1 Ph.D. Student in Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Corresponding Author
2 Association Professor of Assessment and Measurement Department, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran
چکیده [English]

Due to the increase in natural disasters and their effects on people, the emphasis on the role of spiritual factors in dealing with them has increased; but research has not yet clearly explained these factors. The purpose of this study was to represent the process of showing belief in God and the Day of Judgment in the resilience of earthquake survivors in Sarpol-e Zahab. The method applied was qualitative and of the foundation data type. For this end, 27 earthquake survivors of Kermanshah were studied by purposive sampling method and using in-depth interviews. Data were collected, recorded and coded into the main categories and analyzed through Strauss and Corbin coding techniques, open coding, axial coding and selective coding. Based on the results, belief in God and the Day of Judgment were chosen as the main category. The causal conditions were knowledge and trust in God, belief in divine judgment and predestination, and the administration of justice. Unity and cohesion were chosen as the contextual conditions and religious activities as the mediating conditions. The strategies used by earthquake survivors to deal with the earthquake and its consequences were: altruism and modeling. Finally, acceptance and view of life as a means rather than an end was introduced as a consequence of this model. This study provided a clear picture of the processes, responses and recovery after disasters. The findings of this study can pave the way for creating effective and quick responses in disaster survivors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • belief in God
  • resilience
  • day of judgement
  • earthquake survivors

مراجع

‎*  قرآن کریم.
1. امینی‎منش، سجاد (1394)، مطالعه عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی مؤثر بر اعتیاد به بازی‎های آنلاین. پایان‎نامۀ دکتری مشاورۀ خانواده، دانشگاه خوارزمی.
2. آب‎روشن، حسن و راضیه شیخ‎الاسلامی (1397)، «پیش‎بینی تاب‎آوری دانشجویان بر اساس جهت‎گیری‎های مذهبی»، فصلنامه علمی تخصصی رهیافت فرهنگ دینی، س1، ش1، ص279−296.
3. بازرگان، عباس (1395)، مقدمه‎ای بر روش‎های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران: دیدار.
4. باغی، وجیهه؛ الناز باغبان کریمی؛ حسین جعفری و رضا قانعی قشلاق (1396)، «پیش‎بینی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به فشار خون بالا براساس تاب‎آوری و حمایت اجتماعی»، نشریه روان‎پرستاری، س5، ش6، ص24−30.
5. پرزور، پرویز؛ مسلم عباسی و احمد شجاعی (1397)، «اثربخشی مداخله معنوی بر تاب‎آوری فردی و اجتماعی زنان قربانی خشونت»، مجله روان‎شناسی بالینی، س10، ش2، ص95−104.
6. تقوی، محمدرضا (1380)، «بررسی روایی و اعتبار پرسشنامۀ سلامت عمومی (GHQ-28)»، روان‎شناسی، س5، ش4، ص381−398.
7. جمشیدی عینی، آزاده و ویدا سادات رضوی (1396)، «اثربخشی آموزش تاب‎آوری بر استرس و بهزیستی روان‎شناختی پرستاران یک مرکز نظامی در شهر کرمان»، فصلنامه علمی پژوهشی ابن‎سینا، س19، ش4، ص38−44.
8. جنگی‎اقدم، خدیجه و باقر سرداری (1398)، «بررسی تأثیر نگرش‎های مذهبی بر تاب‎آوری بیماران سرطانی»، نشریه مراقبت سرطان، س1، ش2، ص1−8.
9. حاتمی ورزنه، ابوالفضل (1394)، تدوین الگوی ازدواج پایدار رضایتمند و بررسی اثربخشی برنامۀ مداخله‎ای مبتنی بر آن، پایان‎نامۀ دکتری مشاورۀ خانواده، دانشگاه علامه طباطبائی.
10. حسین‎پور، مهدی (1396)، «نقش سرمایه‎های روانشناختی در پیشگیری از گرایش افراد به اعتیاد»، فصلنامهسلامتاجتماعیواعتیاد، س4، ش61، ص25−62.
11. حسینی بهشتیان، سیدمحمد (1395)، «اثربخشی آموزش تاب‎آوری بر راهبردهای تنظیم هیجان و رضایت از زندگی زنان سرپرست خانوار»، مجله جامعه‎پژوهیفرهنگی،پژوهشگاهعلومانسانیومطالعاتفرهنگی، س7، ش3، ص25−50.
12. حسینی، سیدسجاد؛ حسن صفرنیا و محمدمهدی پورسعید (1395)، «رابطه میان مدیریت دانش مرتبط با زلزله و عوامل اجتماعی تا‎ب‎آوری (مطالعه داوطلبان آموزش‎دیده محله سرآسیاب کرمان)». فصلنامهدانشپیشگیریومدیریتبحران، س6، ش3، ص273−283.
13. رجبیان ده‎زیره، مریم؛ فریبا درتاج؛ فتانه درتاج و ذبیح‎الله الهی (1398)، «نقش سلامت معنوی در تاب‎آوری دانشجویان دانشگاه کاشان»، مجله رویش روان‎شناسی، س8، ‎ش1،‎ ص97−107.
14. رحیم‎پور، فرزانه؛ ناصر صبحی قراملکی و محمد نریمانی (1396)، «مقایسۀ اثربخشی دو برنامۀ آموزشی تاب‎آوری و مهارت‎های ارتباطی بر سازگاری زناشویی دانشجویان»، فرهنگ در دانشگاه آزاد اسلامی، س7، ش1. ص33−54.
15. سردارزاده، فرشته؛ معصومه ژیان باقری و ملکه فراهانی مشهدی (1395)، «نقش تاب‎آوری در کاهش استرس شغلی و فرسودگی شغلی کارمندان طرح اقماری شرکت نفت فلات قاره ایران»، مجلهروان‎شناسیوروانپزشکیشناخت، س3، ش4، ص61−77.
16. سلیمی بجستانی، حسین (1388)، مقایسه اثر بخشی مشاوره به شیوه آدلری و بازسازی شناختی مبتنی بر تمثیل،‎ برسلامت روانی،‎ تاب‎آوری و امیدواری دانشجویان، پایان‎نامۀ دکتری مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی.
17. صدری دمیرچی، اسماعیل؛ سجاد بشرپور؛ شکوفه رمضانی و غفار کریمیان‎پور (1395)، «اثربخشی آموزش تاب‎آوری بر خشم و بهزیستی روان‎شناختی دانش‎آموزان تکانشور»، مجله روانشناسی مدرسه، س6،‎ ش4، ص120−129.
18. غفوری، آرزوی و کیوان صالحی (1395)، «بازنمایی فرایند شکل‎گیری دگرگونی‎های ارزشی در افراد با محوریت زنان»، فصلنامه مطالعات اجتماعی − روان‎شناختی زنان، س14، ش4، ص157−208.
19. کردان، زینب و حمیده عظیمی‎لولتی (1397)، «جنبه‎های اجتماعی روانی مرتبط با تاب‎آوری در مبتلایان به سرطان: یک مطالعه مروری نقلی»، تعالی بالینی، س8،‎ ش3، ص33−47.
20. کردستانی، داود و آزاده قمری (1396)، «مقایسه تاب‎آوری، سبک زندگی و کیفیت زندگی در بیماران قلبی عروقی و افراد سالم»، فصلنامه علمی‎− پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، س19،‎ ش5، ص71−80.
21. کرمی، جهانگیر؛ امیر سنجابی و پروانه کریمی (1395)، «پیش‎بینی رضایت از زندگی بر اساس تاب‎آوری و شادکامی در سالمندان»، مجله روان‎شناسی پیری، س2،‎ ش4، ص229−236.
22. محمدکریمی، محسن و کاظم شریعت‎نیا (1396)، «اثر معنویت‎درمانی بر تاب‎آوری زنان مبتلا به سرطان پستان در شهر تهران»، مجلهعلمیدانشگاهعلومپزشکیگرگان، س19، ش4، ص32−37.
23. مرکز لرزه‎نگاری ایران (1396)، مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران:  http://irsc.ut.ac.ir/currentearthq.php
24. نقوی، اعظم (1394)، «مطالعه کیفی ارتباط معنویت گرایی و تاب آوری از نگاه زنان ایرانی ساکن ملبورن (استرالیا)»، مجله روان‎پزشکیوروان‎شناسیبالینیایران، س21،‎ ش4، ص281−296.
25. Adekola, J (2018), Resilience from a lived-experience perspective in the regional context of Dumfries and Galloway, Scotland, International Journal of Disaster Risk Reduction, )31) 441–448. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.06.006
26. Almazan, J.U. et al (2018), Predicting patterns of disaster-related resiliency among older adult Typhoon Haiyan survivors. Journal of Geriatric Nursing, (39) 629-634.  https://doi.org/10.1016/jerinurse.2018.04.015.
27. Anderson M.; Funnell M.M. (2005), Patient empowerment: reflections on the challenge of fostering the adoption of a new paradigm. Patient Education Counseling, 57(2)153–157.
28. Arvidsson S. B; Petersson A; Nilsson I; Andersson B (2006), A nurse-led rheumatology clinic's impact on empowering patients with rheumatoid arthritis: A qualitative study. Nursing and Health Science, 8(3) 133–139.
29. Brewer-Smyth, K., Koenig, HG. (2014), Could spirituality and religion promote stress resilience in survivors of childhood trauma?IssuesMentalHealthNurse, (35) 251–256.
30. Carter, R. L. (2008), Understanding resilience through ritual and religious practice: An expended theoretical and ethnographic framework. In H.-G. Bohle & K. Warner (Eds.), Megacities resilience and social vulnerability, 73–81. New York, NY: United Nations University, Institute for Environment and Human Security.
31. Conner, K. M., Davidson, J.R.T. (2003), Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson resilience scale (CD-RISC), Depression and Anxiety, (18) 76-82.
32. Corbin, J., Strauss, A.L. (2008), Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques, third ed. Sage, Los Angeles, London, New Delhi & Singapore.
33. Creswell, J.W. (2007), Qualitative inquiry and research design, London: sage publication Inc. 
34. Graham, L. (2018), Resilience, New World Library, Novato, California.
35. Hornor, G. (2017), Resilience. Journal of Pediatric Health care, (31) 384-390.  https://dx.doi.org/10.1016/j.pedhc.2016.09.005.
36. Hou, W. L., Ko, N. Y., & Shu, B. C. (2013), Recovery experiences of Taiwanese women after terminating abusive relationships: A phenomenology study. Journal of Interpersonal Violence, 28(1)157–175. http://dx.doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2005.02.001.
37. İkizer,G. (2014), Factors Related to Psychological Resilience among Survivors of the Earthquakes in Van, Turkey,  a thesis for the degree of Doctor of Philosophy in the department of psychology, Atılım University turkey.
38. Jayawardana, J., Priyantha, P., Magni, M., Marincioni, F (2019), Disaster resilience among war-affected people resettled in Northern Sri Lanka: Challenges revisited. International Journal of Disaster Risk Reduction, (34)356–362. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.12.005.
39. Kako, M., Mayner, L. (2019), The experience of older people in japan four year after the tsunami. Journal of Collegian, (26) 125-131. https://doi.org/10.1016/j. colegn.2018.06.001.
40. Khosla, M. (2017), Resilience and Health: Implications for Interventions and Policy Making. Psychol Stud. 62(3): 233–240. DOI 10.1007/s12646-017-0415-9.
41. Malterud, K. Siersma, V.D. Guassorsa, A.D. (2016), sample size in qalitive interview studies: guided by information power, Qual. Health Res. 26 (13) 1753-1760. https://doi.org/10.1177/1049732315617444.
42. Manyena, S.B. (2006), The concept of resilience revisited, disasters, 30 (4) 434-450, https://doi.org/10.1111/j.361-3666-2006.00331.
43. Mao, X., Loke, A.Y.,  man Fang, O.W. & Hu, X. (2019), What it takes to be resilient: The views of disaster healthcare rescuers. International Journal of Disaster Risk Reduction, (36) 101-112. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101112
44. Martines, L.A. & Opalinski, A.s. (2019), Building the Concept of Nurturing Resilience. Journal of Pediatric Nursing, (48) 63–71. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2019.07.006
45. Masten, A. S., & Monn, A. R. (2015), Child and family resilience: A call for integrated science, practice, and professional training. Interdisciplinary Journal of Applied Family Studies, 64(1), 5–21.
46. Rutter, M. (2013), Annul research review: Resilience-clinical implications. Journal of child psychology and psychiatry, 54 (4), 267-273.
47. Ungar, M. (2006), Resilience across cultures. British Journal of Social Work, 38(2), 218–235.
48. Ungar, M. (2011), The social ecology of resilience: Addressing contextual and cultural ambiguity of a nascent construct. American Journal of Orthopsychiatry, 81(1), 1–17.
49. Zautra, A. J. & Sturgeon, J. A. (2016), Examining the complexities of affective experience will enhance our understanding of pain and inform new interventions designed to bolster resilience. Pain, 157(8)1586–1587.
Zemba, V., Wells, E.M., Wood, M.D., Trump, B.D., Boyle, B., Blue. SH., Cato, C. & Linkov, I. (2019), Defining, measuring, and enhancing resilience for small groups. Safety Science, 120, 603–616. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.07.042
مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 15، شماره 28 - شماره پیاپی 28
بهار و تابستان 1400
صفحه 131-154

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار