نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدصادق شجاعی ¹
• مسعود جان‌بزرگی ²
• علی عسگری ³
• سیدمحمد غروی‌راد ⁴
• عباس پسندیده ⁵

¹ دانشجوی دکترا و پژوهشگر حوزه و دانشگاه

² عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

³ عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

⁴ مدیر گروه روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

⁵ عضو هیئت علمی دارالحدیث

چکیده

هدف این پژوهش عبارت بود از: «بررسی مفهوم صفت شخصیت»، «استخراج مصادیق صفات شخصیت در منابع اسلامی» و «طبقه‌بندی آن صفات بر پایه منابع اسلامی». برای گردآوری و تحلیل داده‌ها از روش «تحلیل محتوا»ی متون دینی استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که: الف) صفات از دیرباز در هسته «نظریه‌های اخلاقی رفتار» حضور داشته‌اند؛ ب) در آیات و روایات نیز برای توصیف شخصیت افراد از صفات استفاده شده است؛ ج) برای تبیین و طبقه‌بندی صفات در متون دینی، الگوهای متعددی وجود دارد؛ د) بعضی از این مدل‌ها عبارتند از: مدل مفهومی، ارتباطی، دوقطبی، سه‌قطبی، سلسله‌مراتبی و شبکه‌ای؛ ﻫ) از بین مدل‌های شناسایی‌شده، مدل شبکه‌ای از کارآمدی بیشتری برخوردار است؛ و) در الگوی شبکه‌ای، صفات به صورت پویا در نظر گرفته می‌شود و رابطۀ آنها به‌طور همزمان در یک شبکه مفهومی پیچیده قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

• صفت
• نظریه صفات
• طبقه‌بندی صفات
• شخصیت
• ساختار شخصیت
• اخلاق
• روان‌شناسی اسلامی

عنوان مقاله [English]

Classification Patterns of Personality Attributes in the Islamic Sources

نویسندگان [English]

• Mohammad Sadegh Shojaei ¹
• Masoud Janbozorgi ²
• Ali Asgari ³
• Seyed Mohammad Gharavirad ⁴
• Abbas Pasandideh ⁵

¹ Ph.D. Student and Researcher of Research Institute of Hawzah & University

² Associate Professor of Psychology, Research Institute of Hawzah & University

³ Faculty Member of Kharzmi University

⁴ head of Department of Psychology of Research Institute of Hawzah & University

⁵ Faculty Member of Dar al-Hadith Institute

چکیده [English]

 
The research objectives were to investigate the concept of personality attribute, obtain the instances of personality attributes in the Islamic sources, and classify them based on the Islamic sources. The content analysis of Islamic texts was applied for analyzing the data. The research results showed that: a) the personality attributes have been in the core of ethical theories of behavior since long time ago; b) the verses and narratives have also used the personality attributes to describe the personality of individuals; c) there are lots of patterns in order to explain and classify the personality attributes in the Islamic texts; d) those patterns are including conceptual, communication, bipolar, tripolar, hierarchical, and network patterns; e) the network pattern is the most efficient among others; f) in the network pattern, the attributes are dynamic and their relationships happen in a sophisticated conceptual network.

کلیدواژه‌ها [English]

• attribute
• theory of attributes
• classification of attributes
• Personality
• structure of personality
• Ethics
• Islamic psychology