این جستار در پی بررسی رابطه عادت با تربیت از منظر شهید مرتضی مطهری و امانوئل کانت فیلسوف آلمانی است تا معلوم شود: تربیت چگونه تعریف می‌شود؛ عادت چه تعریفی دارد؛ به فرجام و از این رهگذر روشن شود چه نسبتی میان عادت و تربیت حاکم است. در این پژوهش بنیادی - تاریخی که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، برای بازشکافت دیدگاه شهید مطهری و کانت درباره عادت و نسبت آن با تربیت، به گردآوری اطلاعات لازم و تحلیل آنها پرداختم و سازوار با یافته‌های موجود به این نتیجه رسیدم که: 1. شهید مطهری درمجموع با ایجاد عادات در متربی موافق است و حتی عادت را یکی از روش‌های تربیتی می‌داند؛ 2. وی برای تبیین دیدگاه برگزیده خود، در اقدامی ابتکاری، عادت را به فعلی(تکرار تأثیر و فعل/ مثبت) و انفعالی(تکرار تأثر و انفعال/ منفی) تقسیم کرده است؛ 3. بنا بر قول مشهور، کانت عادت را برای تربیت، زیانبار خوانده است؛ 4. به نظر من کانت بی‌آنکه عنوان کند یا حتی متوجه باشد از عادت چنان یاد کرده است که گویی به تقسیم عادت به فعلی و انفعالی باور دارد و اولی را بخشی از تربیت و دومی را مخالف آن می‌داند؛ 5. بنابراین و به ادعای بی‌سابقه این مقاله، نگرش شهید مطهری و کانت به نسبت عادت و تربیت، با چشم پوشی از جزئیات، بسیار به هم نزدیک، بلکه یکی است.
ابتدای صفحه